Reisverhaal «6. Patagonië langs de Atlantische kust»

Argentinië en Chile | Argentinië | 1 Reacties 29 Maart 2012 - Laatste Aanpassing 04 Juni 2012

Het schiereiland Valdes is een zeer eigenaardig gebied voor de zeefauna.  Het is namelijk de enige plaats op de wereld waar zee-olifanten (Mirounga leonina)aan land komen op het vaste land.  Het schiereiland heeft weinig kust zoals wij het kennen, het grootste deel bestaat uit ofwel harde rotsgrond ofwel aangespoelde kiezel, met direct daar achter hoge rotsen.  Zonder boot kunnen mensen op de meeste plaatsen niet op deze stranden.  Daar waar het strand rots is, komen zeeleeuwen (Otaria flavescens) voor, grote groepen van deze dieren zijn goed te bekijken.  De mannetjes hebben, net zoals leeuwen, manen, het zijn grote dieren, en dus met het blote oog goed te herkennen.  De kleinere zijn de wijfjes, en dan komen ook een groot aantal jongen voor.  Zij kruipen  rond, gaan naar het water, spelen, zijn actief.  Om de gezichten van de dieren te bekijken heeft men een verrekijker of een goede telelens nodig.  
Op de kiezelstranden komen hier en daar de zee-olifanten voor.  Voor zover wij hebben kunnen waarnemen zijn deze dieren minder actief.  Hun aantal is veel kleiner dan dat van de zeeleeuwen.  Zeeleeuwjongen zijn op het noordelijk punt van het schiereiland een gemakkelijke prooi voor orca’s, een gevreesde dolfijnensoort.  We hebben het niet gezien met onze eigen ogen, maar soms komt er bij hoog tij (de zee bij de kust is dan dieper) een orca op het land om jongen van zeeleeuwen letterlijk te verscheuren. Punta Norte is dan ook een uitzichtpunt waar je mensen met fototoestellen tegenkomt waarvan de lenzen vele maandweddes (in België) waard zijn.  Maar de dieren werken niet op afspraak, men moet geluk hebben om een orca op het land te zien aankomen. 
Naast de zeefauna komen op het schiereiland ook guanaco’s ( Lama guanicue) voor, een lamasoort.  Bij een van de uitzichtpunten lopen ook enkele Argentijnse grijze vossen ( Lycalopex griseus) rond.  En dan is er nog een strand met helling (geen rots, want er moeten holen in het zand gegraven worden) waar de Magelhaen pinguïn (Sfeniscus magellanicus) voorkomt.  De jongen van deze pinguïns zijn hun dons aan het ruilen voor een volwassen verenkleed.                                                                                                                                                                  Op het schiereiland mag er enkel overnacht worden in één dorpje, Puerto Piramides.  
Na een bezoek aan het schiereiland is er ook nog het paleontologisch museum in Trelew, een stad met veel armoede en veel geweld.  Als wij er zijn gaat er een betoging door waarbij er gevraagd wordt om veel meer veiligheid.  Bij het museum is er politiebewaking op de parking, maar in de stad is de bewaking blijkbaar te beperkt.  We spreken er over met een winkelier, en die vertelt dat er vorige week, en ook dit weekend weer, een jongere onthoofd terug gevonden is.  Bij ons in België wordt er al voor minder om meer blauw op straat geroepen!   
Het paleontologisch museum is speciaal gebouwd om de skeletten van de reuze sauriërs te herbergen.  In Argentinië heeft men heel wat botten van reuzenreptielen gevonden, en zoals nog wel gebeurt wordt de rest van het skelet erbij gereproduceerd.  alleen bij heel beperkte vondsten worden enkel de gevonden botten tentoongesteld samen met een prent van het vermoedelijke dier.  Woensdag 22 maart gaan we de Ruta 3 richting zuiden op, bij kilometerpaal 1357 (km 0 is in Buenos Aires).  Op een afstand van 400km is er slechts 1 benzinestation, en dat blijkt helemaal droog te staan –en dat in het gebied waar Argentinië aardolie oppomt!  We rijden vanaf het lege benzinestation de laatste 180 km wat trager en we geraken er (oef!).  De tank heeft slechts in inhoud van 40 liter, en we tankten eer 43.  We hebben een extra 10-litertankje mee, maar dat ruikt zo slecht dat we dat niet gevuld laten, enkel voor noodgevallen.  
Na een goede  600 km stoppen we voor de nacht op een grote parkeerplaats bij de zee.  Er staat een bordje met “niet afdalen naar het strand” en dat betekent dat het strand aan de dierenwereld is.  Aan het geluid te horen zitten hier weer zeeleeuwen.  Nu slapen we in het gezelschap van vele honderden dieren die slechts 15m onder ons leven.  Prachtig om te zien! 

We rijden door naar Puerto Deseado.  Hier is een Ria, een grote inham van de zee, 40 km in het binnenland met een grote vogelrijkdom. We genieten ervan en proberen sommige op foto vast te leggen, soms is de afstand echter te groot.  
In de buurt van Puerto Deseado (dit is op een afstand van ongeveer 250 km) is één van de bekendste en mooiste  versteende wouden. Puerto Deseado ligt op 126 km rijden van de Ruta 3 richting oosten,  het Nationaal Monument van de versteende wouden ligt op 50 km van de Ruta 3 richting westen langs een ripiobaan.  Naarmate we dichter bij het nationaal monument komen wordt het landschap kleurrijker, droger, en mooier.  We komen slechts 1 auto tegen langs de weg, van de parkwachter, en bij het park zijn we helemaal alleen.  Het is rond 16u maar nog echt warm.  We worden gewaarschuwd een hoedje en water mee te nemen om de wandeling van 2 km tussen de versteende stammen te maken.  De bomen waren Araucaria’s 150 miljoen jaar geleden.  Toen bestond de Andes nog niet en was het ganse gebied in het zuiden van Zuid-Amerika vochtig en warmer.  Door vulkaanuitbarstingen zijn de bomen omver geworpen en bedolven met vulkanische assen.  Door regenwater zijn die assen gemengd met water en beetje bij beetje binnen gedrongen in het weefsel van de stam.  Het boomweefsel is vervangen door  allerlei zouten, vandaar ook de mooie kleuren.  De bomen zijn lang bedolven geweest en komen door verwering van bovenliggend gesteente aan het oppervlak.  Er ligt een boom van bijna 40 m lang en met een diameter van 2m, er ligt ook een boom met een diameter van 3,5m.  Daarnaast liggen er nog een groot aantal kleinere bomen.  Als men het geheel oppervlakkig bekijkt zou je zeggen dat er doorgezaagde, min of meer verkoolde bomen  liggen.  Als je ze beter bekijkt zie je op veel plaatsen kristallen.  We hebben veel jaren geleden in Arizona (VS) versteende bomen gezien, ze waren kleurrijker maar veel kleiner in omvang en in aantal.  Het nationaal monument  ligt op geen enkele toeristische route, maar het is echt wel een bezoek waard.   
We slapen op een camping in de buurt.  Vermits dit een heel droog gebied is, ver weg van de bewoonde wereld, is er enkel opgepomt water van absoluut ondrinkbare kwaliteit en is er geen stroom via het net.  Het beetje geld dat er verdiend wordt met de camping is een welkome inkomst voor de bewoners.   
De dag nadien vervolgen we Ruta 3 verder naar het zuiden.  Het landschap blijft grotendeels gelijk, op hier en daar een heuvelachtig intermezzo.  Het verwonderlijke is dat langs alle wegen, die we reeds reden in Argentijns Patagonië, er op 50m links en 50m rechts een afsluiting staat.  Niet zomaar een afsluiting, maar een welgeordende samenstelling van allemaal even hoge paaltjes, die om de 7 palen afgewisseld worden met een grotere, steviger paal, die in de grond zit.  De palen staan op een onderlinge afstand van iets meer dan een meter, en tussen de palen zijn er 4 draden gespannen en bovenop een prikkeldraad.  Je moet je voorstellen, tienduizenden kilometer afsluiting!  Zoals bij ons afsluitdraad op de rol verkocht wordt, zitten er hier op de rol de vier draden en al de palen.  De prikkeldraad moet nog extra toegevoegd worden. In sommige gebieden staat er haaks op deze afsluiting nog een andere.  
Dit is het gebied van estancias, een soort boerderij.  Maar vandaag waren er geen estancias te bekennen.  Bij de estancias staan er ofwel merinoschapen, ofwel paarden te grazen.  Nu ja “grazen” is een groot woord want er is helemaal geen gras te zien.  De vegetatie bestaat uit plukken harde, soms doornachtige begroeiing.  Er komt ook wild voor, vnl. guanaco’s.  Deze dieren zijn tamelijk schuw, als een auto nadert gaan ze langzaam op de loop.  Daarbij springen ze over de afsluitingen met een elegantie die zelfs van diva ballerina’s bewondering moet afdwingen.  Soms zijn er ook nandu’s te zien.  Het zijn loopvogels, maar een heel stuk kleiner dan een struisvogel.  Struisvogels zijn trouwens geen Zuid-Amerikaanse dieren.  De nandu’s zijn nog veel schuwer dan de guanaco’s.  Als zij een auto zien, gaan ze op de loop alsof hun leven ervan afhangt.  De vogels lopen op 2 poten, net zoals menselijke benen.  En ze lopen links, ze lopen rechts, en soms loopt één wel sneller dan zijn poten meekunnen.  En dan worden de vleugels even gebruikt, niet om te vliegen, maar als parachute om niet te vallen. 

Het landschap heeft over het algemeen een bruine kleur wegens de bruine grond, bruine stenen en het bruine hout van de doornige planten.  Soms is er een goudkleur.  Dan is de grond heel licht van kleur en staan er verdorde kleine planten. Vandaag is dé plant van de dag een grassoort, waarvan de bladeren en ook de aren goudkleurig zijn.  De buitenste of onderste bladeren zijn nog groen.  Als deze smalle bladeren en aren vormen samen een kluwen zoals een verfborstel.  Waarschijnlijk is er geen Nederlandse benaming voor de Stripa chrysophylla, we zullen hem dan verfborstelgras noemen.  
Het grootste gevaar langs deze banen zijn frontale botsingen.  We lezen in een weggids van Argentinië dat men op wegen met weinig verkeer best even met de lichten knippert om de aandacht van de chauffeur te trekken.  En dat helpt, de meeste knipperen terug.   
We bezoeken langs de weg even Puerto San Julian.  Daar heeft Magelhaen zijn eerste voet op Zuidamerikaanse bodem gezet.  En om dat in herinnering te houden, heeft men een kopie van het schip gemaakt en als monument  bij het strand geplaatst.  Magelhaen heeft nadien de waterweg tussen het vaste land van Zuid-Amerika en Vuurland doorgevaren en is zo terecht gekomen aan de Pacifische zijde van Zuid-Amerika.  Maar niet alleen Magelhaen is een beroemdheid hier.  Ook Darwin heeft de kusten bevaren, is door de Straat van Magelhaen gevaren en heeft nadien ook nog delen van Chile en Peru bezocht om dan door te varen naar de Gallapagos.  Naast Darwin zelf, is zijn kapitein Fitz Roy hier ook een bekende figuur.                   
We eindigen de dag in Comandante Luiz Piedra Buena (ja, dit is de naam van een dorp) op een camping op een eiland.  Tot op heden hebben we op de Ruta 3 zelf al meer dan 1000 km in het totaal gereden.  Van afstanden gesproken… !    
Een constante in de Patagonische steppe is de wind, soms erg, soms minder.  Blijkbaar is veel wind standaard.  De planten moeten dus niet alleen droogteresistent zijn, ze moeten daarbij ook tegen de schrale wind bestand zijn. De wind wordt trouwens noch door vegetatie, noch door bergen of gebouwen tegen gehouden.  
Het dorp Comandante Luiz Piedra Buena hier ligt bij een van de grootste rivieren in de steppe, de Rio Santa Cruz.  Die wordt gevoed door de grootste gletsjer in de Andes en het grootste meer.  Daardoor is het dorp erg waterrijk, een oase in de Patagonische steppe, zoals ze zichzelf noemen.  Door al dat water zijn  er op de camping windhagen van bomen en is het er goed om te zijn.  We horen de wind ruisen door de populieren maar op menshoogte is er bijna geen wind te voelen.  
Het dorp zelf wordt gekenmerkt door muren waarop in steen allerlei afbeeldingen te zien zijn, ontworpen door verschillende kunstenaars.  Er is ook een monument voor de helden van de oorlog op de Malvinas (eilanden), bij ons beter bekend als de Falklands.  En dat is onlangs weer actueel geworden, toen de Britse prins William er zo nodig op oefening moest.  De eilanden worden door GB nog steeds bezet.  Er zou petroleum in de bodem zitten!  
We bezoeken het iets zuidelijker gelegen Nationaal Park Monte Leon, het enige Argentijnse nationaal park dat ook zeeleven beschermt.  Het park heeft 40 km kust (België heeft 65 km kust!) maar slechts 200m strand.  De wind waait hier zeer erg, als het nog erger waait wordt een deel van het park gesloten.  Er leeft hier een kolonie van 150.000 Magelhaenpinguïns.  Ze blijven hier nog even, maar rond half april zwemmen ze vele duizenden kilometer naar het noorden, Uruguay en Brazilië, omdat het hier te koud wordt.  En wij die ooit leerden dat pinguïns alleen aan de Zuidpool leven.   
In het park zijn ook nandu’s en guanaco’s te zien.  Er wordt ook gewaarschuwd voor puma’s (die blijkbaar ook pinguïn lusten, naast guanaco’s), maar ze zijn zelden overdag te zien.  Het zijn dieren die in de late nacht en vroege ochtend leven.  Ze staan hier aan de top van de voedselpiramide als enige grote predator, en moeten dus het hele ecosysteem in stand houden.  
Het strand van het park kan enkel bezocht worden bij lage tij en met weinig wind, dus niet vandaag.  Er is ook een uitzichtpunt naar het dichtbij gelegen eiland Isla Monte Leon.  Hier leeft een grote kolonie keizerkormoranen (Phalacrocorax  atriceps).  De camping in het park is zo winderig dat we verder doorrijden richting zuiden.  
De vegetatie wordt nog armer, enkel het verborstelgras blijft overleven.  Het gebied is zeer vlak.  Men moet de Patagonische steppe gezien hebben om er een goed beeld van te hebben!                                                                                                                                                                          De laatste camping die we hier aandoen is op 20 km voor Rio Gallegos, in Guër Aika.  Hij behoort tot het gebied van een vissersclub die op zondagnamiddag (25 maart) een feest houden.  We kunnen er kamperen, rond 20u zou iedereen weg zijn.  Omdat wij de enige kampeerders zijn, wordt na het feest alles opgekuist en wordt het domein afgesloten.  Wij krijgen de sleutel en moeten die bij het wegrijden verstoppen op de afgesproken  plaats. Alle lichten blijven aan, het sanitair en het domein is voor ons alleen.  
Er is  nog een kleine 150 km te doen tot aan de grens met Chili (ja, Chili heeft hier een zuidelijk stuk van het vaste land, net boven Vuurland).  Ook hier weer papieren en stempels –we moeten langs 5 diensten gaan- en dan nog een controle of we wel zeker geen fruit, groenten, zelfs look of ajuin mee hebben.  De andere, droge voedingswaren die we mee hebben en het beetje brood en kaas, worden goedgekeurd.  Kort nadien is Patagonië voorbij en gaan we de ferry op naar Tierra del Fuego, Vuurland, alhoewel Vuurland hoort ook nog tot Patagonië.