Reisverhaal «Boyaca en Santander»
Colombia
|
4 Reacties
24 Februari 2018
-
Laatste Aanpassing 25 Februari 2018
Boyacá
Zaterdag halen we bij Localiza, een autoverhuurbedrijf in Zuid-Amerika, de huurauto op. Een auto huren is in Colombia geen economisch iets, maar het geeft ook hier een grote vorm van vrijheid. Het alternatief om vele plaatsen te bezoeken is in het andere geval gebruik maken van lokale organisaties welke halve-dag of dagtrips verkopen, maar dat is nog minder economisch.
De stad uitrijden gebeurt, nu op zaterdag, onder de vorm van een paar uur aanschuiven, maar uiteindelijk geraken we de stad buiten. Eens we zover zijn is er nog zeer weinig verkeer.
Onderweg komen langs 2 grote stuwmeren, waarvan het water gebruikt wordt om dorpen en steden van (drink)water te voorzien.
Bij het tweede stuwmeer is een restaurant. Hier komen heel wat mensen uit Bogota om te fietsen.
Het eten is er erg lekker, de specialiteiten zijn (zalm)forel en konijn
We rijden richting noorden tot in het departement Boyaca
Kaart Bogota Boyaca waarbij de rit in het zwart op het midden van de kaart is aangeduid
Kaart van Boyaca.1 = Villa de Leyva, 2 = Duitama, beide verblijfplaatsen op onze tocht
Boyaca heeft veel te bieden, eerst zijn er de mooi bewaarde koloniale dorpen, dan zijn er overblijfselen van de Muisca-indianen -overblijfselen omdat de Spanjaarden heel veel verwoest hebben- verder zijn hier fossielen uit het dinosaurus tijdperk terug gevondenen de landschappen zijn hier bijzonder.
Het stadje dat waar al dat moois te ervaren valt is Villa de Leyva. Het stadje werd op 12 juni 1572 gesticht en en kreeg de naam Villa de Nuestra Señora de Santa Maria de Leyva en is één van de twee mooiste oude koloniale dorpen. Villa de Leyva is erg toeristisch, meer nog in de weekends. Wij zijn hier vanaf zaterdag namiddag tot maandag ochtend.
op zondag ochtend is het nog erg kalm n de straten van het stadje
Villa de Leyva ligt in een woestijnachtig landschap op een hoogte van ongeveer 2100m, 500m lager dan Bogota.
het stadje wordt doorsneden door een nauwe en steile vallei. Bruggen vormen de verbinding tussen beide delen
het valleitje helemaal begroeid
In de periode van 66 tot 145 miljoen jaar geleden lag het gebied rond het stadje onder een ingesloten meer.Hier leefden mariene sauriërs, zoals de pliosaurus, de plesiosaurus en de ichthyosaurus.Op het einde van deze periode (Krijt) stierven vele van de organismen uit.
pliosuarus , 9 à 10m groot met een korte nek, een grote kop en vleesetend marien reptiel
Een Pleisiosaurus heeft in tegenstelling hiermee een lange nek en een kleine kop. Het was een vroegere soort
de ichteosaurus lijkt wel op de huidige dolfijnen, het waren echter reptielen
Er waren op het einde van het Krijt ook sterk geologische activiteiten waarbij de aarde naar boven gestuwd werd en de Andes ontstond. Hierdoor werden de overblijvende botten van de sauriërs ingebed in rotsgesteente, waardoor ze bewaard gebleven zijn.
Nu zijn hier enkele paleontologische sites rond Villa de Leyva. Er zijn in de vallei nog steeds opgravingen bezig.
90 miljoen jaar geleden (links boven) was een groot deel van het huidige Colombia onder de zeespiegel. Door geologische activiteiten werd eerst de ene Andesketen, dan de tweede en uiteindelijk de derde keten opgestuwd tot een hoog gebergte
In 1977 deden lokale bewoners in de buurt van Villa de Leyva, een heel bijzondere ontdekking. Ze vonden overblijfselen van een verwante van een vleesetend marien reptiel van de pliosaurusfamilie. Het reptiel kreeg de naam Kronosaurus boyacensis Hampe naar de Griekse god Kronos, de streek Boyaca en de Duitse paleontoloog Hampe welke als eerste het fossiel bestudeerde.
Dit reptiel leefde hier zo een 110 miljoen jaar geleden. De eerste vondst ter wereld van dit dier kunnen we hier in Villa de Leva zien.
We bezoeken 3 musea welke handelen over de paleontologie van de regio.
Eerst is er het Museo Paleontologico. Dat museum maakt deel uit van de faculteit Wetenschappen van de Nationale Universiteit van Colombia. De collectie omvat invertebraten (ongewervelden), mariene reptielen en een collectie stenen.
Het museum is gehuisvest in het Osada-molenhuis uit 1570.De molen werd door de Spanjaarden gebouwd om Nuevo Granada (de naam van het Spaanse gebied dat het huidige Venezuela, Colombia, Panama, Ecuador en een deeltje van Peru omvatte) te voorzien van tarwe en gerst. De molen werd aangedreven door de lokale “Colorada” rivier. Het gebouw is enkel gerenoveerd.
de gerestaureerde molen die nog steeds in het gebouw te zien is
De collectie gewervelden bestaat uit mariene organismen welke leefden in een ondiepe zee met zuiver water.
Het huidige Villa de Leyva lag dichtbij de kust in de toenmalige binnenzee, de zee was hier vrij ondiep
Van de groep icthyosaurus is Platypterigius sachicarum.Dit gestroomlijnde dier (kon tot 40 km/u zwemmen) had een spitse kop met veel scherpe tanden.Het voedde zich met vissen. Fossielen van dit organisme werden gevonden in Europa, Noord-Amerika, Colombia en Australië. Deze soort was van de 3 gevonden groepen het verst geëvolueerd. In tegenstelling tot de mariene Pleisiosaurus en de zeeschildpad, moest de icthyosaurus het water niet meer verlaten om bvb. te ademen.
kop van een icthyosaurus (replica)
vergelijking in afmetingen t.o.v. de mens
De pliosaurus welke hier leefde is de Kronosaurus boyacensis, een belangrijke predator (vleeseter).
de resten vertegenwoordigen het achterste gedeelte van het dier
een tekening waar de gevonden resten thuis horen
resten van botten van een vin
de grootte van de Kronosaurus boyacensis t.o.v. de mens. Gelukkig leefden ze niet in dezelfde periode
tijd waarin de Kronosaurus leefde, het late Krijt
voorstelling van het uiterlijk
De ElasmosauriërCallawayasaurus colombiensis hoorde tot de pleisiosauriërs.
kop welke hier gevonden werd. De kop is relatief klein, het dier had een zeer lange nek
enkele wervels
De hoeveelheid mariene ongewervelden welke hier gevonden werden is onvoorstelbaar groot.
ammonieten kwamen hier in allerlei vormen en afmetingen voor. We zien ze later zelfs in de straatstenen in het stadje!
vergelijking van de grootte van de grootste ammonieten t.o.v. deze van de mens
fossielen van andere schelpdieren
fossiel van een trilobiet. Links is de afdruk, rechts het versteende pantser
De plantaardige fossielen in het museum zijn afkomstig van op het land levende planten. Er zijn (versteende) boomstammen en heel wat afdrukken van bladeren en zaden.
op een dennenappel gelijkende zaden
gefossiliseerde boomstam
Het tweede museum, Museo El Fossil (Museum van hét fossiel), bevindt zich dichtbij de plaats waar de Kronosaurus gevonden werd.Het exemplaar hier is de eerste Kronosaurus die gevonden werd, het is ook de meest volledige en best bewaarde ter wereld.
het zeer goed bewaard gebleven skelet. Twee vinnen ontbreken
een grote kop met zeer veel scherpe tanden. Dat is wel nodig om de grote ammonieten en andere dieren naar binnen te werken
ook hier is een zeer grote hoeveelheid fossielen van ongewervelden voorgesteld
fossiel van een uitgestorven grote vis
en fossielen van planten
om te besluiten zijn er enkele voorstellingen van de enorme hoeveelheden fossielen op een kleine oppervlakte
De derde plek is het Centro de Investigaciones Paleontologicas (Centrum voor Paleontologisch Onderzoek).Het gebouw ligt dichtbij het Museo El Fossil.
Het bezoek gebeurt hier met een gids. We volgen de Spaanse rondleiding. Hier toont de gids even hoe fossielen vrij gemaakt worden vanuit hun rotsgesteente. Daarnaast krijgen we ook (samen met de vorige 2 musea) een volledig overzicht over de paleontologie in Villa de Leyva.
meestal zit er in zo een steen een ammoniet. Soms echter is er een fossiel van een ander (uitgestorven) organisme
en ja, het is een ammoniet
soms zaagt men de ammoniet door om meer te weten te komen over het dier
wanneer men start met een stuk steen, weet men dikwijls niet wat er uiteindelijk tevoorschijn zal komen, zoals hier een vis
links is nog het stenig gedeelte van de rots te zien, rechts het reeds gezuiverde fossiel
Muiscasaurus catheti, naar de Muisca genoemd, is een enig species. Er is maar één onvolledig exemplaar gevonden ter wereld.Het is pas in 2015 beschreven. Het behoort tot de ichthyosauriërs
een fossiel van een zeeschildpad welke leefde in het Krijt
fossiel van een uitgestorven landschildpad. Het dier had 24 eieren, hiervan zijn er enkele vrijgemaakt
een andere grote landschildpad
door de glazen ramen kunnen we binnen kijken in het labo. Hier een fijn boortje om het omliggende gesteente rond het fossiel te verwijderen
Naast deze fysische methode is er ook een chemische methode om de kalk te verwijderen
van elk fossiel worden een aantal replica gemaakt. Het is immers zo dat het fossiel Colombia nooit verlaat. Wanneer buitenlandse onderzoekers het fossiel willen bestuderen, dan krijgen zij een kopie van het origineel
in de maag van het fossiel van deze Kronosaurus zat nog een -ook gefossiliseerde- ammoniet
hier is de ammoniet te zien
fossiel van het voorste gedeelte van de Pleisiosaurus met zijn heel lange nek en zijn kleine kop
Deze 3 musea geven ons een beeld over de enorme massa’s aan marien leven tijdens het Krijt.
Nu is het tijd om het Estacion Astronomica (astronomisch station) van de Muisca te bezoeken.Dit oord is een heilige plaats voor de Muisca indianen, vermoedelijk 1500 jaar oud. De Muisca plaatsten een rij kleine fallusachtige stenen zodat de zon bij het passeren van de evenaar (equinox van 21 maart en 21 september) geen schaduw gaf. Voor de Muisca was dit het moment waarop de Zon met de Aarde paarde, een groot feest voor de Muisca.
de stenen mooi op een lijn richting oost-west
nu is er nog een kleine schaduw te zien
Daarnaast zijn er nog grote fallusstenen in dit gebied te zien. Daarnaast is er ook een dolmengraf.
er staan heel wat stenen in het gebied
toegang tot het (ondergrondse) dolmengraf
de kamer is gemaakt door grote rechtopstaande stenen welke de grond buiten moeten tegen houden
In deze archeologische site zijn we alleen.
Op de terugweg naar Villa de Leyva stoppen we nog bij het kabouterhuis “Casa terracotta”, ontworpen door de architect Octavio Mendoza. Het lijkt alsof de architect beïnvloed is daar Gaudi of door Hundertwasser
in de tuin staan er beelden
en bloeit er de Opuntia
ook binnen is alles in terracotta
slaapkamer
Hundertwasser sanitair
een Gaudi dak
in de tuin zijn er enkele kleine huisjes, één is er bar, het andere de toiletten
voor mannen
voor vrouwen
’s Morgens en tijdens de late namiddag bezoeken we het mooie stadje Villa de Leyva.
Het stadje is gebouwd rond de Plaza major, het centrale plein, het grootste is Colombia met een oppervlakte van 1,4ha (waarschijnlijk ook groter dan het grootste plein in België).
’s morgens hangen de wolken nog laag over de bergen, dat verandert in de loop van de voormiddag
in het midden van het plein is er een fontein
de muren mogen geen schreeuwerige reclame bevatten zodat het ganse plein een mooi geheel vormt
we zien overal veel politie op straat
Aan een zijde van het plein, ongeveer in het midden, bevindt zich de parochiekerk, gebouwd in de 17de eeuw.
het kerkje bevat een gouden altaarstuk
in het klooster van de ongeschoeide karmelieten leven er nog jonge paters
De grondbedekking bestaat in Villa de Leyva uit heel onregelmatige grote keien en stenen, soms met een ammoniet er in.
zelfs met fossielen
Vele balkons en tuinen zijn bebloemd, een mooi contrast met de witte muren.
We wandelen tot het San Agustin klooster. Hier huist het Humboldt Instituut dat zich bezig houdt met natuurbescherming en natuureducatie.
het klooster
er is een collectie lokale insecten in kasten voorgesteld, erg saai. Sommige insecten hier zijn wel heeeel erg groot!
de tuin van het klooster
niet alleen in de tuin, ok in de wijde omgeving van Villa de Leyva zijn er veel agave ’s te zien. Sommige staan in bloei
nog een restje van de oorspronkelijke muurschilderingen
Er zijn een tweetal parken in de stad, mooi onderhouden
Vandaag is het warm met een blauwe lucht. Het geheel geeft een mooi kleurplaatje.
We hebben van Villa de Leyva genoten.
We rijden naar onze tweede verblijfplaats in Boyaca, naar het meer naar het oosten gelegen Duitama
Kaart waarop Duitama met een 2 is aangeduid
Op verschillende plaatsen rond Duitama is er wel wat te zien.Onze eerste stopplaats is Pantano de Vargas, ten zuiden van Paipa, met het Monument van de 14 lansiers. Dit standbeeld is het grootste van Colombia
om ergens een idee te hebben van de grootte van het monument
Dit massief bronzen monument is ontworpen door de Colombiaanse beeldhouwer Rodrigo Arenas Betancourt ter gelegenheid van 150 jaar onafhankelijkheid van Colombia.
Simon Bolivar, zelf een Venezolaan, kwam toen van het oosten. Zijn troepen, 2600 man sterk, waren uitgeput van de beklimming van de oostelijke Andes-bergketen. Velen waren ziek, de hoogte en de honger speelde hen parten.Hun slag tegen de Spanjaarden zou o een nederlaag eindigen.
Dit monument is een eerbetoon voor de Venezolaanse Juan Jose Rondon en zijn 14 lansiers te paard.
7 aan de ene zijde en 7 aan de andere zijde
Hun tussenkomst was beslissend in de slag van 25 juli 1819 tussen de troepen van Simon Bolivar (de man die dit deel van de wereld bevrijde van de Spanjaards) en deze van de Spaanse generaal Jose Maria Barreiro. Het Spaanse leger was 3.800 man sterk. In deze strijd was er ook een Engels legioen, dat bestond uit niet-Zuidamerikaanse vrijwilligers, onder leiding van James Rooke. De man had nog meegevochten in Waterloo tegen Napoleon. Hier in de slag bij Pantano de Vargas werd hij zo zwaar gewond door de Spanjaarden dat hij enkele dagen later stierf.
Om op het platform van het monument te komen moet men 36 trappen op, 36 omdat Bolivar toen 36 jaar was.
de ruiters en paarden zijn levensecht voorgestel
Het monument bevindt zich op de plek waar de slag is uitgevochten.
nu ligt het gebied er vreedzaam bij
Wat ten zuiden van Duitama bevindt zich Sogamoso, het heilige centrum van de Muisca. Hier bevond zich,in de precolumbiaanse tijd, hun zonnentempel. De Spanjaarden begrepen maar niets van de Muisca, hun tempel en dorpen werden gewoon uitgebrand (de geschiedenis herhaalt zich maar steeds).
De tempel was op deze plek gebouwd omdat de Muisca vonden dat deze plek het meest zonnig was.
Op 21 december bij het opkomen van de zon, was hier een groot Muisca feest. Er begint op die dag immers een nieuw zonnejaar (op 21 december staat de zon het hoogst boven het zuidelijk halfrond. Vanaf dat moment gaat de zon dagelijks iets meer richting noordelijk halfrond opschuiven-Sogamoso ligt in het noordelijk halfrond).
de nok van de zonnetempel is 18m hoog
de “palen” zijn boomstammen van de guayacanes (Tabebuia Chrysantha) of Gouden Trompetboom (dit is vertaald Engels omdat ik nergens een Nederlandstalige benaming vind)
beide zijden tot beide toegangen zijn omzoomd door kleinere boomstammen
elke van deze palen is versierd met tekeningen
binnenin is het duister. Er zijn verschillende voorwerpen te zien
Bij de toegang tot de site staan 2 grote beelden opgesteld (evenmin origineel wegens de brand)
dit beeld stelt een vrouw voor
en dit een man
Er staan nog een aantal andere kleinere soortgelijke bouwwerken
binnenin
achteraan bevindt zich een groot Muisca beeld met een figuur welke in de ene hand een recipiënt voor hallucinogerende stoffen draagt, in de andere hand heeft hij een vogel
Op de site is ook een begraafplaats van de Muisca. Dit is een heilig gebied en mag niet betreden worden
Professor Eliecer Silva Celis en zijn echtgenote hebben heel wat onderzoek naar de Muisca gedaan. Hij heeft de tempel en de andere gebouwen laten herbouwen. Naar hem is het museum op deze site genoemd. Helaas mag er in het museum niet gefotografeerd worden. Op internet zijn bijna geen foto’s van stukken uit het museum te zien.
Deze man heeft sommige graven van de Muisca onderzocht en vond mummies welke in een sterk geplooide positie werden gemummificeerd.
Foto: @luislizarazogarcia @eltiempo
In het museum wordt ook wat info gegeven over de vervorming van schedels bij de precolumbiaanse volkeren, naast heel wat andere artefacten. Het museum is stijl jaren 50, stofferig met opstellingen in kasten.
Ten zuiden van Duitama zijn er verschillende mooie koloniale dorpen, het dichtstbijzijnde is Tibasosa.
De naam van het dorp komt uit de taal van de Muisca, het Chibcha (deze taal wordt door niemand meer gesproken, er is nooit een schrift geweest) en betekent Hoofd van het gebied. In 1537 werd het gebied ingenomen door de Spanjaarden, toen ze op weg waren naar de Zonnentempel.
De huizen in het stadje omvatten een gelijkvloers en één verdieping. Ze zijn wit geschilderd en de meeste hebben mooie, bebloemde balkons.
op het plein is er een mooi onderhouden parkje met heel wat kleuren
selectieve afvalophaling ….
de parochiekerk
We zien in het stadje stieren of koeien lopen op weg naar hun weide. Vele boeren leven hier van melkvee.
enkele dieren zijn aan elkaar gebonden, normaal houdt de boer dat touw vast. Hier is het vee er zelf op uitgetrokken
Er is ook heel wat fruitteelt, met de speciale vrucht feijoa (Acca selowiana) of ananasguave. Het is geen inheemse vrucht, ze komt in vele landen van Zuid-Amerika voor. In Colombia komt ze vooral veelvuldig voor in Tibasosa.
feijoa vruchten, ze blijven steeds groen, ook al zijn ze rijp
Daarnaast is Tibasosa ook bekend voor zijn likeur , Sabajon (uitspraak sabachon).Deze wordt gemaakt van vruchtensap, soms melk en altijd alcohol. Er zijn heel wat sabajonfabrieken. Naast de likeur worden er ook confituren, opgelegd fruit, fruitbonbons, vruchtenijs en fruitdesserts verkocht.
één van de vele sabajon fabriekjes
confituren
feijoa ijs, lekker!
en feijoa cake. Op mijn vraag antwoordde het meisje in de zaak me dat er een kunstmatige groen kleurstof wordt toegevoegd.De vruchten zijn immers binnenin heel erg lichtgroen
Een heel speciaal iets, Tibasosa wordt hoofdzakelijk bestuurd door vrouwelijke burgemeesters. Per uitzondering is er nu, sinds 2016, een man burgervader. Wat de oorsprong van de vrouwelijke dominantie was kan ik niet achterhalen, traditie zo zegt men mij op het gemeentehuis.
bij ons in België hangt men in het gemeentehuis portretten van al de burgemeesters ooit. Hier worden de dames burgemeesters op de muur aan de buitenzijde van het gemeentehuis geschilderd
één van de burgemeesters is geschilderd met enkele feijoa’s
de tot op heden laatste vrouwelijke burgemeester
Voorbij Sogamoso gaat er een weg de bergen in, over meer dan 3000m.Het eerste dorpje langs die weg is Morca. Morca is in Boyaca bekend voor 2 dingen, ten eerste zou er meer dan een eeuw geleden aan lokale boeren Maria verschenen zijn. Colombia is nog heel traditioneel katholiek (zoals wij nog kenden in onze kinderjaren).Mensen komen hier op bedevaart, er is een moderne kerk gebouwd door vele giften.
een erg grote kerk in vergelijking met de grootte van het dorpje met zijn 1000 inwoners
binnen is de kerk nogal licht
er is immers een grote koepel met veel ramen
Ook de glasramen zijn via giften bekostigd.
onderaan links staat er een boodschap, rechts wie er afgebeeld is en het raam betaald heeft
boven op de trappen van de kerk kunnen we de mooie omgeving beter zien en fotograferen
Daarnaast is de streek ook bekend voor zijn steenkool. Morca ligt in vogelvlucht slechts 70 km van Villa de Leyva. Daar vindt men fossielen van zee-organismen (herinner Villa de Leyva lag ten tijde van het Krijt aan een binnenzee) Steenkool betekent dat in diezelfde periode op deze plaats land was met reuzenplanten in wouden (soms ook wel steenkoolwouden genoemd).
de kolen liggen helemaal niet aan de oppervlakte, dikwijls moet er meer dan 200m in de breedte of diepte gegraven worden vooraleer men de steenkool bereikt
verboden op de werf te komen, en nog enkele andere reglementen. Gelukkig heeft men hier toch oog voor de veiligheid
blijkbaar zijn al de mijnen vrij kleine concessies
Een heel eind verder langs de weg, hoog in de bergen met mooie uitzichten, ligt Mongui, ook een koloniaal stadje.
De toegang langs deze weg naar Mongui is over de Puente de Calicanto, een mooie brug uit de 17de eeuw over de Morro rivier. De brug werd gebouwd om stenen uit de bergen naar het stadje te kunnen brengen. Deze stenen dienden om kerken te bouwen.
Het stadje lag strategisch belangrijk voor de Spanjaarden, hoog in de bergen tussen de Llanos vlakte (tussen Venezuela en de oostelijke Andesketen) en de bergen waar al hun grote steden gelegen waren.
Vele van de huizen in het stadje zijn eeuwen oud. De meeste huizen zijn ook wit geschilderd, deuren en ramen zijn in groen en rood geverfd.
Enkele gebouwen zijn ingeschreven in de nationale lijst met waardevol erfgoed. De kapel van Sint-Antonius van Padua was ooit de eerste kerk.
Op de Plaza de Bolivar staat een monument van de bevrijder.
Aan d andere zijde is er een basiliek. De poorten staan open, maar verder dan enkele meter komt men niet, want de volgende poorten zijn gesloten.
Ook dit stadje is heel erg homogeen wat betreft de bouwstijl van de huizen.
Mongui is echter vooral bekend in de wereld omdat hier de voetballen gemaakt worden, 30.000 stuks per maand. In het stadje zijn er een twintigtal fabriekjes van voetballen en mini-voetballen.
we bezoeken enkele bedrijven. De lucht hier is verre van gezoend, er hangt een sterke ammoniakgeur. De meeste ballen zijn gevulkaniseerd
uit deze vellen wordt de bedekking van de ballen gemaakt. Slechts 2 of 4 zeshoeken blijven aan elkaar vast
de ballen vóór ze bekleed worden
eerst worden de ballen gemeten en bijgepompt tot de perfecte grootte zodat ze op de juiste manier worden bekleed
bekleding van de ballen
sommige fabrieken zijn veel beter uitgerust om de bekleding te printen
ballen met een foutje
de ballen liggen te wachten op uitvoer of verkoop ter plekke. Ballen zijn er in verschillende kwaliteiten
Ongeveer een kwart van de bevolking werkt in de voetbalfabrieken.
In jaren van een wereldcup voetbal is de productie veel groter. Ondanks de goedkopen ballen uit China heeft Mongui met zijn kwaliteitsvoetballen, zich goed kunnen handhaven.
standbeeld op het grote plein voor de kerk
Als laatste wandelen we tot het centrum van Duitama.Duitama is geen mooi koloniaal stadje. De kathedraal in het centrum is even een bezoekje waard.
er zijn veel cafés (letterlijk te nemen), maar ook op straat kan je koffie uit een mooi blinkend koffietoestel drinken
de kathedraal
de kerk binnenin
de naam van het plein is “Plein van de bevrijders”, voorzien van het standbeeld van Simon Bolivar
net zoals in België lopen ook hier kindjes met prinsessenkledij, niet om te spelen
Net buiten het centrum is er een dorpje Pueblito Boyacense, waar men typische huizen van de mooie dorpen heeft gebouwd. Hier wonen kunstenaars, bar- en restauranthouders en andere mensen welke iets kunnen verkopen. Nu zijn de meeste huizen gewoon gesloten. Omdat we al de dorpen in de realiteit gezien is een bezoek aan dit dorpje niet erg aangewezen.
Raquira bezochten we niet, te ver afgelegen
Santander
Het departement ten noorden van Boyaca is Santander.
op de kaart met de departementen is Santander met een rood kruis aangegeven
onze beide overnachtingsplaatsen in Santander: 1= Bucaramanga, 2 = Barichara
De rit van Duitama naar Bucaramanga gaat voor het grootste deel langs hoofdwegen. Wanneer we onderweg zijn in Colombia lijkt het alsof een vrachtwagen vol met palen en bovenaan een snelheidsbeperkend bord, een tijdje geleden is voorbij gekomen waarbij iemand willekeurig borden heeft neergezet, borden waarop 80, 60, 50 staat en heel veel borden met 30 en 20. Op een afstand van 100m staan dikwijls 4-5 borden zo in de zin van 40, 80, 20, 30 en 30 (deze laatste 2 op 2m afstand van elkaar). Eerst proberen we er ons aan te houden, maar iedereen, inclusief de zeer zwaar geladen vrachtwagens, vliegen ons voorbij. Nu nemen we het niet meer zo nauw, maar toch nog steeds trager bij die borden dan de Colombianen.
Omdat we nog steeds door de oostelijke bergketen rijden kronkelen de wegen permanent. Richting noorden gaat het voor het grootste deel bergaf. We vertrekken ’s morgens op meer dan 2500m hoogte, terwijl Bucaramanga, de hoofdstad van Santander, op ongeveer 900m hoogte ligt.
Eerst rijden we nog door het hooggebergte, vele uren later lijkt het landschap eerder op dat in Oostenrijk met groene bergen, mooi afgerond en weinig of geen bomen. Nog later rijden we op een kam met rechts en later ook links een diepe afgrond. Beneden stroomt er wat water, dit is de Chicamocha rivier die min of meer richting noorden verloopt.De landschappen zijn op vele plaatsen erg mooi, maar ook erg mistig. Moeilijk om foto’s te nemen wanneer we richting noorden rijden.
Onderweg hebben we weer politiecontrole. De agenten zijn altijd zeer vriendelijk, maken een kort praatje en vragen dan de documenten te zien. We mogen weer verder.
Omdat de rit lang van duur is (in totaal 8u) stoppen we maar enkele keren kort.
We hadden een verblijf geboekt in Bucaramanga, ongeveer 3 km buiten de stad. De gps echter slaat tilt en we rijden tot we ergen geblokkeerd geraken, enkel terug is mogelijk. Dus aan politie-agenten gevraagd of ze ons kunnen helpen. Eén van de mannen zegt ons voor te rijden. Even later 2 agenten op een motor door de stad, wij er achter. Ze rijden zorgzaam zodat we hen kunnen volgen. Na ongeveer 10 minuten houden ze halt. Hier zouden we verder kunnen … .De man vraagt nog eens waar we naartoe gaan, hij belt het hostal op en zucht na een beetje. Onmogelijk te vinden, want we zouden langs zandwegen, over een bruggetje, … moeten. Bovendien zegt hij ons, is dat niet de meest geschikte wijk van de stad om er te gaan overnachten. We beslissen dan maar er niet naartoe te gaan, de politiemannen zullen ons dan naar een hotelletje in het centrum brengen, veilige garage, veilige wijk, … .Ze rijden ons voor tot we aangekomen zijn.
De 2 mannen zijn uiteindelijk bijna 45 minuten met ons in de weer geweest! Nogal een service voor verloren toeristen. Ze moeten wel een foto van de auto nemen om aan hun oversten te kunnen uitleggen waar ze mee bezig geweest zijn.
30 jaar geleden reed de Italiaanse politie in Firenze ons ook zo voor, voor de rest nog nooit meegemaakt.
We bezoeken even het plein met de kathedraal en de omgeving. Bucaramanga zou meer dan 100 parken hebben, waarschijnlijk sommige met 1 boom.
de kathedraal Sagrada Familia
binnenin
Santander is gekend voor zijn geitenvlees en zijn lekker eten (hoewel niet alles voor ons even lekker smaakt).We aten vele jaren geleden meerdere malen geitenvlees in Barcelona, nu proeven we het opnieuw in Colombia.En het smaakt….
De volgende dag rijden we weer de bergen op langs dezelfde weg, nu richting zuiden.Zoals we gisteren al zagen rijden er zeer veel vrachtwagens de route.Sommigen zijn lokaal, anderen rijden een langere afstand.Af en toe is er wel een vrachtwagen welke het lastig heeft in de klim.Die puft dan traag vooruit.
Gelukkig wordt er (meestal) vrij gedisciplineerd gereden, zowat (bijna) elk voertuig blijft op zijn eigen rijbaan.
We houden na 50 km halt bij de Chicamochakloof (cañon de Chicamocha).Deze rivier heeft een diepe vallei uitgesneden in de oostelijke Andes, voor een gedeelte is de ravijn (relatief) smal.Hier heeft men een privaat gerund nationaal park gemaakt.
de kloof gezien van bovenaan in het park
Aan de ene zijde van de rijweg is er een groot waterpretpark, aan de andere zijde is er het park zelf.Ook hier kan men betalen voor tientallen attracties gaande van wildwaterraften -niet nu, er staat veel te weinig water in de rivier- tot paintshooting en parapente.Dit laatste is de duurste activiteit: ongeveer 60€.
waterpark, waarschijnlijk tijdens het weekend erg druk, het is hier immers altijd mooi weer!
te weinig water voor rafting!
De activiteit welke inbegrepen is in de toegangsprijs is een rit met een kabelbaan over de kloof.
De kabelbaan vertrekt op een hoogte van 1490m, daalt af in de kloof tot 542m (lengte 2,2 km) om dan aan de andere zijde terug te stijgen over een lengte van 4,1 km tot een hoogte van 1612m.De rit duurt enkel 25 minuten.
het in- en uitstappen gaat er hier (verplicht) zeer gedisciplineerd aan toe, niet zoals in Azië, erg chaotisch
op de helling zijn er veel lokale planten, agave, opuntia en cactus.De bloemen moeten extra water krijgen
het landschap is nog steeds vrij nevelig
de hellingen zijn van nature zeer spaarzaam begroeid
Aan de overzijde komen we in het dorp Mesa de los Santos, dit dorp heeft het op één na hoogste aantal aardbevingen per jaar, nl. gemiddeld 390. Gelukkig zijn dit geen zware aardbevingen, toch verzakt de baan wel af en toe.
aan deze zijde is er boven de helling een reeks kaarsrechte rotsen, wat zorgt voor het beeld van een tafel (in het Spaans mesa)
De hellingen in de kloof worden spaarzaam bewoond, waarschijnlijk was er ooit beperkte landbouw mogelijk. Nu is het gebed echter erg droog. Toch is er nog een actief schooltje, wat betekent dat er nog mensen wonen.
Beneden bij de rivier zijn er verschillende grintwinningen.
Barichara (nummer 2 op de kaart van Santander) ligt zowat 70 km verder. Het is een koloniaal dorp, in 1705 gesticht, met een grote homogeniteit wat betreft de gebouwen. Het dorp is duidelijk minder toeristisch dan de dorpen in Boyaca, het ligt dan ook veel verder van Bogota verwijderd. Ondanks het feit dat hier heel wat (handwerk)artiesten zijn neergestreken, doet het dorp veel meer origineel aan dan deze in Boyaca.
op ons balkon hebben we een mooi zicht op de weidse omgeving
het hospitaal van het dorp. Hopelijk komen we hier nooit terecht (gelukkig hebben we dan een goede verzekering)
mooi en authentiek
één van de dorpswinkels, winkel in (wat wij noemden) koloniale waren
het centrale plein is ondertussen een klein bos geworden.Goed voor de inwoners want het is hier steeds warm
met een kunstwerk
bij valavond gezellig op het plein
We blijven hier 2 dagen, een dag om de Camino Real te wandelen en het dorpje Guane te bezoeken, en een dag om Barichara zelf te ontdekken.
Heel vroeger gebruikten de mensen wandelpaden door de bergen.In de moderne tijden werden deze wandelpaden verlaten en werden er bredere wegen, later autowegen gebouwd.Hier rond Barichara was er een netwerk van paden, de caminos reales, de koninklijke wandelwegen.
Eén van die “vergeten” wandelwegen werd door de Duitse expeditieleider Lengerke, in de 19de eeuw in eer hersteld.
eerst nog even door Barichara stappen naar het beginpunt van de wandeling
we zullen hier zeker niet verloren lopen
Dit pad, voor het grootste deel bedekt door grote rotsstenen, gaat van ongeveer 1300m hoogte naar 900m om dan weer te klimmen tot 1100m.Normaal kan die 5,5 km wandeling in 2u (door jonge mensen) gelopen worden, wij deden er bijna 3u over.
het pad is nationaal monument
er is een duidelijk pad, vol met uitgeschuurde stenen
soms is het pad even effen
Eerst is er een steile afdaling, later gaat de weg soms op en vooral neer.Af en toe is het even goed klimmen.Gelukkig houdt mijn knie het.
net voor we beginnen afdalen zien we de steile helling naar beneden
af en toe is er een paadje naast de stenen
Een deel is min of meer in de schaduw, een ander deel is in de volle zon.Het is erg warm.
deze struiken zorgen door hun vlakke kruin voor wat schaduw
soms wandelen we tussen oude muren gemaakt van stenen uit de velden
De omgeving is zeer droog, de beken hebben al lang geen druppel water meer gehad.De vegetatie bestaat uit planten welke tegen zeer grote droogte bestand zijn, andere hebben doornen.Bloemen zijn hier niet te zien.
één van de uitgedroogde beken
We horen vogels, we zien hier en daar geiten, en af en toe een magere, type Indische koe.
een boer met zijn geiten, mals gras kennen deze dieren niet
hier in de grotere regio leven 2 soorten endemische vogels, ze zien is erg moeilijk
Uiteindelijk komen we in het dorpje Guane, het ligt bijna op het einde van de wereld.Door de Camino real komen er meer en meer toeristen, vooral Colombianen.
Het aantal restaurants stijgt, er zijn enkele souvenirswinkels, op het plein staat een kerk.
het centrale plein
dit geitenvlees ziet er op het eerste zicht niet erg appetijtelijk uit, het smaakt echter voortreffelijk
Een vroegere pastoor, Diaz, was in paleontologie geïnteresseerd. Blijkbaar lag Guane in de periode tijdens het Krijt ook onder de zeespiegel.
De hoeveelheid ammonieten welke de pastoor en de boeren hier vonden is zeer groot.
Langs de straat ziet we overal ammonieten te koop -voor ons toeristen is het absoluut verboden om met oude voorwerpen het landte verlaten (niet dat we zo een steen van 10 kg in onze valies zouden steken …)
In Guane is er een klein museum, vol, maar dan ook vol met ammonieten -verboden foto’s te nemen (kon het niet laten om toch 1 ammoniet te fotograferen). Het museum werd door de pastoor in 1970 opgericht.
het museum is gebouwd uit steen, tussen de twee witgeschilderde gebouwen
één van de vele honderden ammonieten
foto van internet met zicht op de zaal vol ammonieten
deze lijken klein, ze zijn echter minstens 50cm in dia
Om terug te keren naar Barichara hoeven we gelukkig de klim niet terug te keren, er rijdt elk uur een busje voor minder dan 0,7€ per persoon.
We gaan op dorpsverkenning, of eerder een “nationaal monument”leren kennen. Omdat zowat alle dorpen en steden opgebouwd zijn uit vierkante of rechthoekige blokken, is het niet zo erg moeilijk om rond te wandelen zonder te verdwalen.
bij de toegang tot het dorp, komende van Guane, bevindt zich een monument. Hier in dit gebied leefden ooit Guane-indianen
Barichara is gebouwd op heuvels, dat betekent dat een straat hier op en neer gaat
alle huizen zijn gewit, waarschijnlijk is dit een verplichting. De kleur van ramen en deuren is verschillend, toch nog iets van vrijheid
natuursteen heeft hier een mooie kleur. Daar waar natuurstenen gebruikt zijn in de bouw van het huis, hoeven ze niet door een witte kleur bedekt te worden
sommige straten zijn nog bedekt met aarde, soms is er al puin of restjes beton op uitgegoten.
Ooit waren de straten hier bedekt met verschrikkelijke kasseien, zo leren we wat later in het museum.
door de steile straten zal dat er niet fraai hebben uitgezien
Een of andere burgemeester of hogere in rang, besliste in 1976 dat de gevangenen (uit de gevangenis in het centrum van het dorp) de kasseien moesten vervangen door de huidige grote straatstenen.
al heel wat beter dan voordien …
Barichara ligt hoog boven de Rio Suarez, welke hier beneden stroomt (of zonder water staat)
Hier ten noorden in het dorp ligt de begraafplaats. Er staat een kapel, gebouwd uit de mooi geel-rode lokale steen. Binnenin, in de muur, zijn al enkele graven
heel dikwijls is de geboortedatum niet vermeld
toegang tot de begraafplaats
Alle graven hebben kruisen en heiligenbeelden in een nis.
blijkbaar brengen kleinkinderen iets leuks op het graf
Voor sommige graven hebben steenkappers het beroep of een bepaald kenmerk van de overledene afgebeeld
de man had een job in de bouw
deze zerk is kapot, maar het muziekinstrument is nog volledig
een vierde muzikant
timmerman? Taxichauffeur?
de (leraar) (professor) wiskunde
Op het pleintje hier dichtbij, met het standbeeld van Simon Bolivar, hebben we een zicht op Barichara, dat aan onze voeten ligt
Schilderachtige straatjes, tuintjes en huisjes
We komen bij de Sint-Barbara kapel. Deze namiddag vindt hier een huwelijk plaats. Blijkbaar komen meer begoeden hier trouwen
de kapel binnenin
op dit plein staat een Ceiba (kapokboom).Doordat het erg droog is heeft de boom bijna al zijn bladeren verloren
niet ver van de Ceiba is er een standbeeld waar 2 koeien of ossen in een juk zijn voorgesteld
Naast de kapel bevindt zich het Kunstpark, opgericht in 1988.
Al de 22 beelden zijn gebouwd om er op een of andere manier water over of door te laten vloeien. Er is echter geen wateraanvoer meer, gelukkig wordt het domein toch nog onderhouden
enkele van de sculpturen
We zijn hier op het hoogst gelegen deel van de stad, het is een hele klim langs steile straten om hier te komen.
In Barichara maakt men gebruik van tuktuk’s om mensen te vervoeren
de (lelijke) sanseveria welke 50 jaar geleden in elke huiskamer te vinden was, staat hier als onkruid in het droge gebied
Vandaag, zaterdag, zijn er meer toeristen, sommige winkeltjes zijn nu geopend
droomvangers, armbandjes en ander soortelijke “kunst”
handgemaakte kledij voor de toeristen uit Bogota
een idee als je ergens een oud stoeltje én kleurrijke wol vindt
Menselijke arbeid kost hier veel minder dan machines aan te schaffen …
een straat of weiland openbreken gebeurt met pikhouweel. Bedenk hierbij dat de bodem vol stenen zit
Uiteindelijk komen we op het centrale plein. Hier bevindt zich de Tempel van de onbevlekte ontvangenis, gebouwd rond 1780 en met 2 grote torens welke 22m in de lucht steken
parochiekerk in Barichara, de mooie kleur van de steen is het best kort voor zonsondergang
om de koepel en de twee torens op één foto te krijgen, hebben we een hoekje gevonden waar dit net kan
De altaren zijn in hout gemaakt en met goudverf geschilderd
het hoofdaltaar is weggestopt
gelukkig is er nog een zij-altaar
Op hetzelfde plein is er de Casa de la Cultura, het cultuurhuis. Hier bevinden zich paleontologische vondsten en zijn belangrijke gegevens uit de lokale geschiedenis weergegeven. We krijgen uitleg van de man welke het inkomgeld int.
omdat het hier weinig regent zijn er allerlei maatregelen om het weinige water op te vangen. De gebouwen staan rond een binnenplein. Al het water van de daken loopt op dit conisch gebouwde plein waar centraal, onder het plein, een opslagtank voor water is
Ook hier weer een verzameling ammonieten
deze ammoniet ligt, in tegenstelling tot al de andere, binnen in het gebouw. Dit fossiel is immers wetenschappelijk beschreven
Duitsers hebben hier in de 19de eeuw heel wat (toenmalige) technologie aangebracht (door de ingenieur welke de Camino real heeft gereïnstaleerd)
sinds lang wordt in het gebied van Barichara tabak gekweekt. De tabaksbladeren hangen in huizen te drogen
Een technologie van de Duitsers: een pers om de tabaksbladeren vlak te krijgen zodat sigaren kunnen gerold worden
Een specialiteit in Barichara is het eten van een soort mieren(Atta laevigata).Tussen april en mei komen deze mieren uit. De mierenwerksters worden al meer dan 5 eeuwen hier gegeten, eerst door de Guane-indianen, nu door iedereen, jong of oud, rijk of arm. In dit museum is een kunstwerk waarop de mieren te zien zijn
toch even opgezocht hoe de vrouwelijke mieren zijn. Let aub op de schaal
Een plaatselijke oude dame kent de oude techniek van potten bakken. Over haar is hier heel wat geschreven en tentoongesteld
een affiche
er wordt hier ook klein aardewerk van haar verkocht
De 11de president van (groot) Colombia werd geboren in Barichara in 1825, was president van 1876 tot 1878 en stief in 1900
De eerste vrouw welke in Colombia het diploma geneeskunde behaalde, kwam ook al uit Barichara. Ze werd er geboren in 1912
de enige vrouw, in het midden onderaan
De schilder Pedro Serrano, ook al geboren in Barrichara, in 1916, en gestorven in 2010, liet meer dan 200 werken na aan zijn geboorte-gemeente.
Enkele van zijn werken
We wandelen nog verder rond in het dorpje
de tuinplanten, inclusief de bomen, zijn hier cactus en bougainvillea
Per toeval komen we tijdens de namiddag terug bij de Barbarakapel, waar op dat moment de happy few naar binnen gaat voor een huwelijksviereng: zij Colombiaanse welke in Australië woont, hij Fransman. We horen hier allerlei talen spreken, de mis gaat door in het Spaans
de schoenen van de dames zijn niet aangepast aan het soort straatstenen in Barichara
gewoon voor de versiering komen er 2 paarden. Ze moeten een mandje bloemen dragen, zodat de bruid met haar vader door de erehaag van de paarden wandelt (waar de bruidegom is, dat zien we zo niet, hopelijk is hij al in de kerk)
iedereen in de kerk, nu wachten tot de dienst gedaan is …
Overal in Colombia waakt politie en leger. Nu zijn ze echter ontspannen en met veel minder in aantal, een heel verschil tegen 7,5 jaar geleden
ik mag gerust een foto nemen, de man poseert er zelfs voor
En als laatste nog het huis waar we verblijven in Barichara
op het einde van het dorp, op de helling heeft een Fransman dit gebouw laten neerzetten om kunstenaars te verzamelen. Dat gebeurt tijdens de maand juli
badkamer in open lucht …
met behulp van takken hebben kunstenaars hier een paard gemaakt. Het staat buiten bij de toegang tot het terras
Morgen, zondag, gaan we terug hoog in de bergen, dus ook naar de lagere temperaturen.
