Reisverhaal «Medellin (2) en Mompox»

Colombia | 3 Reacties 02 April 2018 - Laatste Aanpassing 02 April 2018

Medellin (vervolg)

Real City Tours bieden ook thematische wandelingen aan.We maken met hen de “Barrio” wandeling waarbij de transformatie tussen een land in burgeroorlog en de huidige toestand in Medellin wordt belicht.

De gids spreekt Engels, hij is ook afkomstig uit een arme wijk.

Naast hem is een vrouwelijke verantwoordelijke van de wijk ook present.Zij wil genoeg Engels kennen om ook te kunnen gidsen.

vrouwen zijn in de wijk heel erg belangrijk.Toch voelt deze vrouw zich onzeker op een aantal vlakken

De gids toont ons foto’s en vertelt over de geschiedenis van Moravia, de naam van de wijk.Moravia was een moerassig gebied, waar niemand woonde en waar het vuil van de stad werd gestort.

het stort lag, en ligt nog steeds aan de grote rivier welke de stad in 2 snijdt en sterk verontreinigd is

het zicht op Moravia vanaf het metrostation Caribe, mooi aangelegde groentetuin, laat niet vermoeden hoe het er vroeger uitzag

zo zag exact dezelfde plek er uit in 2004, de vuilnisbelt vol met krothuisjes

dezelfde plek in de jaren 1960.De vuilniswagen brengen het vuil aan, er is nog geen berg vuil, wel is het moeras al wat gedempt

foto van het leven op de vuilnisbelt.Bemerk de giftige dampen en uitwasemingen

de rivier, het moeras en het vuil.Mensen bouwden krotten van allerlei afval

het leven op de vuilnisbelt van Moravia op het einde van de 20^ste eeuw

Tijdens de tweede helft van de 20^ste eeuw was er oorlog in Colombia.Enerzijds was er de uiterst linkse guerrilla, waar de Farc de hoofdrolspeler was, anderzijds waren er de uiterst rechtse paramilitairen.Dan waren er de drugsbendes en als vierde speler de regering.Elk was officieel tegen de drie andere groepen.Voor de inwoners van Colombia was dit een heel gevaarlijke tijd.Mensen werden gedood, ontvoerd, ze werden verjaagd,er was geen werk, dus ook geen inkomen, … .Velen waren op de vlucht in hun eigen land.Mensen vluchtten van het platteland naar de steden, in de hoop op een veiliger en beter leven.Zo kwamen in de jaren 1970 heel wat vluchtelingen in Medellin terecht.Maar ook in de stad was er geen werk voor hen.De vluchtelingen hadden niets mee, ze vonden geen werk in de stad, er was geen plaats om een dak boven hun hoofd te krijgen, ze kwamen terecht in het gebied Moravia, de vuilnisbelt van de stad.In die tijd had Medellin helemaal geen afvalbeleid.Alles kwam op de vuilnisbelt van Moravia terecht.

De vluchtelingen zochten tussen het vuil naar wat voor hen nog bruikbaar was.Zo bouwden ze van afval krotten.

de burgemeesters uit die tijd gaven aan politie of leger het bevel om de krotten te vernietigen.Maar … er was een wet … politie en leger mochten nooit de Colombiaanse vlag ten val brengen, weg nemen waar ze staat … en van deze wet maakten de vluchtelingen gaarne gebruik.Omdat er een vlag op hun bouwsel stond kon het blijven staan

De afvalberg werd groter en groter, ook het moeras werd uiteindelijk opgevuld met afval.
Door de sterke vervuiling werden mensen ziek.Door chemische omzettingen in het vuil kwamen giftige dampen vrij, regelmatig waren er branden.Branden op de vuilnisbelt ontstonden spontaan of ontstonden doordat sommige bewoners een gat groeven in het vuil zodat ze de vrijgekomen dampen als brandstof konden gebruiken om hun potje te koken.Dikwijls veroorzaakte dit een ontploffing en brand.

De beroemde burgemeester van Medellin, Fajardo (2004-2007) gebood een onderzoek naar de leefomstandigheden in Moravia.Dat onderzoek gebeurde door de universiteit.Al heel snel kwam de boodschap dat het onmenselijk was wat er in Moravia gebeurde en dat het de verantwoordelijkheid was van de stad om er iets aan te doen.De enige oplossing was de mensen te dwingen om te verhuizen, zonder geld echter hadden de bewoners geen mogelijkheden om ergens anders in te trekken.Dus liet de burgemeester een eind verder op een andere helling, appartementen bouwen, uiteindelijk voor meer dan 8000 bewoners welke op de vuilnisbelt leefden.
De mensen moesten weer verhuizen, ongeveer 10% weigerde dat.Er werd onderhandeld en nog eens onderhandeld, maar deze groep mensen trok niet weg uit Moravia.De andere krotten werden opgeruimd.

en krot van iemand welke niet weg wil van de vuilnisbelt

Moravia is groter dan enkel de vuilnisbelt.Ook daar woonden en wonen mensen.Zij moesten niet verhuizen.Die mensen waren arm maar hadden beetje bij beetje toch een woning gebouwd, de ganse bewoning was illegaal.

Later werd de barrio gelegaliseerd, en door te werken aan openbare werken in Moravia was het voor de bewoners mogelijk om hun grond in eigendom te krijgen.De bewoners bouwden op die manier aan een meer leefbaar gebied.

de bewoners hebben met hun eigen handen de ganse wijk opgebouwd.Ze zijn zo met hun wijk verweven dat iedereen er blijft wonen.Er is echter geen plaats meer om nog te bouwen, dus kinderen bouwen bovenop het huis van de ouders, kleinkinderen daar nog boven.De volgende laag wordt telkens wat groter gebouwd ….Gelukkig ligt Medellin niet op een breuklijn en zijn zeer kleine aardbevingen hier eerder uitzonderlijk

door het (helpen) uitvoeren van openbare werken (in Moravia) was het mogelijk om eigenaar te worden van de grond waarop het huis ooit illegaal werd gebouwd

de huidige samenstelling van de bodem …  (verticale doorsnede)

Met hulp van Medellin en externe hulp kwam er water, elektriciteit, riolering, straten, een school, een ziekenhuis, een cultureel centrum, ….Een deel van die infrastructuur was al voorzien door Pablo Escobar om de bewoners in zijn kamp te krijgen.Nog steeds wordt deze drugsbaron door vele mensen in de wijk vereerd.

overal in Medellin kan men gratis van fietsen gebruik maken.Blijkbaar wordt daar geen misbruik van gemaakt

De gids vertelt ons op verschillende plaatsen in de wijk, heel wat over de organisatie van het leven in Colombia.Toegang tot culturele, medische, sociale, pedagogische en andere activiteiten is er voor iedereen.Maar de graad van eigen financiële inbreng wordt bepaald door het gebied, de wijk waar men woont.Er zijn 6 groepen, of het gebied tot een of andere groep behoort hangt af van de aan- of afwezigheid van o.a. een school, een hospitaal, een culturele voorziening.Het gebied krijgt een categorie van 1 tot 6, niet de mensen welke er wonen.Op identiteitskaarten staat geen adres, staat geen categorie vermeld.
Wie in gebieden woont waar weinig of geen voorzieningen zijn, en waar bijgevolg geen werkgelegenheid is, heeft een gratis toegang tot al deze voorzieningen.

een kaart van Medellin waarop de verschillende kleuren verschillende groepen van “welstand” aanduiden

mensen zoals deze man hebben geen arbeidscontract en hebben dus geen officieel inkomen.De mensen welke groenten en/of fruit verkopen in het centrum, komen uit deze arme wijken

mensen uit deze wijk kunnen nu studeren en een diploma halen.Deze tandarts doet gratis consultatie maar voor ingrepen moet er betaald worden

Wat betreft het onderwijs: kleuter-, lager en middelbaar onderwijs is absoluut gratis in Colombia.Er zijn echter openbare en privé scholen.In privé scholen wordt er toch een bijdrage van ouders verwacht voor de aankoop van materiaal.Op het einde van het middelbaar krijgen leerlingen een attest waar hun kennis en vaardigheden vermeld zijn.
Na het middelbaar kan men naar het technisch hoger onderwijs of naar de universiteit.De toegang tot het technisch hoger onderwijs is ook volledig gratis in Medellin.Voor de universiteit moet er betaald worden, afhankelijk van de categorie van de wijk waar men woont.

een zeer belangrijk persoon was de directrice van het schooltje.Door haar zorgstudeerden kinderen beter en kregen ze een betere toekomst.Om haar te eren maakten mensen deze tekening van haar, maar … zij hadden geen verf of penseel.Ze gebruikten vuil van de vuilnisbelt en verbrandden het.Daardoor verkregen ze een soort houtskool waarmee ze de tekening hebben kunnen maken

Heel wat jongeren echter, of ze nu uit een rijkere of armere buurt komen, zijn helemaal niet geïnteresseerd in studeren.Een aantal van hen komt in de misdaad terecht, anderen moeten werken om een bijdrage te leveren aan de familie.
Om studeren te stimuleren heeft de stad Medellin een systeem uitgewerkt waarbij de 10.000 leerlingen met het beste resultaat gratis mogen studeren in de richting die zij kiezen op eenprivate of openbare universiteit.Zo kon onze gids verder studeren en een goed diploma halen.Ondertussen is hij weggetrokken uit zijn wijk.
Hij vertelt dat zijn moeder, en vele andere moeders, hun kinderen inschreven voor alle mogelijke gratis activiteiten: sport, muziek, kunst, cultuur, … waardoor de kinderen van de straat gehouden worden.Op die manieren zijn al heel wat kinderen uit de armoede gered.Want een diploma geeft mogelijkheid tot een beter betaalde job.

een jongen uit Moravia deed mee aan een wedstrijd voor gratis hoger onderwijs.Hij maakte deze mozaïek waarbij de jongen naar de vuilnisbelt wijst.De maker won de wedstrijd

De gids vertelt ons ook over de toegang tot medische zorg.Afhankelijk of men rijk is, een job heeft of niets daarvan, kan men bij een private ziekteverzekering aangesloten zijn, bij de verplichte ziekteverzekering of bij de gratis ziekteverzekering.Iedereen krijgt toegang tot medische zorg, maar de hoogste klasse zal dat onder betere voorwaarden en sneller kunnen krijgen, dan de laagste klasse.

Momenteel is in Colombia zo een 5% privaat verzekerd, 45% heeft een officieel werk en is verplicht verzekerd, 50% (!!!) heeft geen officieel werk (kan wel zelfstandig werken) en krijgt gratis ziekteverzekering.

Onnodig te zeggen dat zo een systeem niet houdbaar is.

De stad Medellin werkt samen met de universiteit van Barcelona.Studenten doen onderzoek op de bodem, de verontreinigingen, de contaminatie bij bewoners, …Boven op de vuilnisbelt hebben zij planten geplaatst welke in staat zijn om vuil te absorberen .Dit zal nooit voor goede grond zorgen, maar het zal wat meehelpen om de schadelijkheid wat in te perken.

verschillende planten welke gebruikt worden bij de studie

we wandelen op een pad.Naast het pad is er een helling met als samenstelling AFVAL

mensen welke tientallen jaren leefden op de vuilnisbelt zijn expert in het sorteren van vuil en in het onderhoud.Er is een vereniging gesticht in Moravia.De vereniging is veel gevraagd bij het onderhoud van plaatsen zoals de metro, de stad, … .Een deel van de inwoners van Moravia hebben zo een inkomen

Op het einde van de wandeling door Moravia zijn we boven op de vuilnisbelt.Hier hebben een groep vrouwen een serre gebouwd.Ze hebben een systeem om regenwater op te vangen en op te slaan, ze hebben een zonnepaneel om de pomp te laten werken voor de irrigatie.In de serre kweken zij planten die bij gelegenheden verkocht worden.Op die manier creëren zij een inkomen.

Ook hier zien we heel wat signalen en horen we weer het woord HOOP.

Voor ons laatste bezoek in de stad nemen we de tram.Bij de beginhalte is er een groot bord.Aan de ene zijde zien we het “openbaar vervoer” in Medellin door de decennia heen

aan de andere zijde wordt het huidige, moderne openbaar vervoer in Medellin voorgesteld

de tram binnenin, we kijken er van op

modern en ook hier kraaknet

Waar we afstappen is een gebouw heel kleurrijk versierd met (wat wij denken) een shiva (bus)

In de stad is er het Museum van de Herinnering (Museo de la Memoria).In dit modern museum wil men alle slachtoffers van de halve eeuw oorlog in Colombia een naam geven. Bijna alles is in het Spaans.Er zijn heel wat schermen waar interactief informatie kan verzameld worden.

In deze tentoonstelling worden verschillende zienswijzen over het geweld dat ons allen
in meerdere of mindere mate heeft getroffen,met elkaar verweven :
Het Verhaal van het Geweld in Medellin

Zoals elke geschiedenis is ook deze onvolledig, subjectief en niet perfect.
Maar het is een verhaal met verschillende stemmen: deze van de slachtoffers, welke enkele
of verschillende vormen van het geweld hebben ondergaan, dat van de daders die spreken door hun daden die ze stelden, dat van de passieve, maar niet onverschilligetoeschouwer die spreekt in de derde persoon, dat van de sociale en politieke actoren die gebeurtenissen in de ene of andere richting laten verlopen.

We wetend at er evenveel musea als bezoekers en interpreteerders zijn.We hopen dat deze plek
reflexie provoceert, evenals ideeën en emoties, dat het jou als bezoeker, aanzet om deel uit te maken van de constructie van een nieuw voorstel voor een betere maatschappij.
Op het einde ben je zo deel van de geschiedenis.

Naast teksten van vele bronnen over het geweld in Medellin, worden ook cijfers gegeven over het aantal vermoorde mensen, het aantal gemartelde mensen, het aantal vermiste mensen, bij verschillende partijen. Elk van de vier actoren (uiterst linkse guerilla, uiterst rechtse paramilitairen, drugscartel, politieke enrechterlijke macht) hebben slachtoffers op hun geweten.

Een andere tekst vertelt dat 10% van de Colombianen, zo een 4 miljoen, in het buitenland leven.Ze zijn hun vaderland ontvlucht door werkloosheid en het geweld, en dat vooral tijdens de laatste decennia.

Daarnaast is er een tijdelijke tentoonstelling over de jaren 70, 80 en 90 van vorige eeuw over geweld, wetten, en andere acties.Per decennium is er 1 tijdlijn waar in het kort deze acties zijn vermeld.

En als laatste keren we weer eens terug naar de natuur.14 km buiten de stad bevindt zich een groot natuurgebied, Parque Arvi.Om er te komen kan men een bus nemen, maar veel korter en gemakkelijker is het via de metro en 2 op elkaar volgende kabelbanen.De eerste kabelbaan dient in feite om bewoners van de berg naar de metro te brengen, de tweede kabelbaan is voor het toerisme en kost een stuk meer (1,6€ per rit!)

059 in dit spoor rijden 2 wielen welke (onder de tram) in een hoek van 90° ten opzichte van elkaar geplaatst zijn, in het midden is er de ijzeren rail.Fietsers kunnen hier niet in het spoor verzeild geraken en

een bus nemen, maar veel eenvoudiger is de tocht per metro en daarna 2 opeenvolgende kabelbanen.In totaal klimmen we 900m hoger dan het stadscentrum.

We zien een bord waar vermeld is dat we nu (boven)(in) het natuurpark zijn

Eens de kabines boven aankomen worden ze geveegd, hoewel er niet op de grond achtergelaten is

Het park is zeer groot, er kan gewandeld worden, er is in het noorden een vlindertuin, een insectenmuseum, .. .Wij maken een wandeling van een uur.

er is hier een samenkomst van dit hondenras, allemaal wit.Misschien kent iemand dit soort hond?

Onderweg komen we nog enkele voorbeelden van archeologie in dit gebied tegen

In dit gebied was het witte goud, nl zout, belangrijker dan het metaal goud.

Daarna lopen we even rond op de markt, het is vandaag zondag, er is dus animo.

De goede week is gestart.We zien vandaag enkele processies van op afstand.Hier boven in het natuurpark staan een aantal bebloemde kruisen opgesteld.Waarschijnlijk is er een soort wedstrijd.Deze bebloemde kruisen tonen de Spaanse invloed in Colombia

Wanneer we terug afdalen is de lucht iets meer helder, waardoor het zicht op de stad iets beter is

0

Hiermee eindigt ons tweede deel Colombia.

Met twee opeenvolgende vluchten bereiken we het derde deel van ons bezoek aan Colombia, het noorden en vlakland.Hier huren we geen auto, we verplaatsen ons met openbaar vervoer.

Bolivar

In het noorden zijn er verschillende departementen, ze grenzen deels aan de Caribische Zee, een deel van de Atlantische Oceaan.
In het noorden monden de twee grote rivieren, de Magdalena en de Cauca,in de zee uit, oostelijker de Rio Magdalena, westelijker de Rio Cauca, de voornaamste bijrivier van de Rio Magdalena.

op de kaart van Colombia is het departement Bolivar in de paarse kleur aangeduid.Er staat nog een zwarte ster

Het departement Bolivar is een smal, langgerekt departement dat grenst aan de Caribische Zee in het noorden.Oostelijk ligt het departement Atlantico en vooral de Magdalena rivier

001onze eerste overnachtingsplaats is Mompox, omcirkeld op de kaart

Om Mompox te bereiken, van waar dan ook, is de afstand ver.Het dorpje lag ooit op een eiland in de Magdalena rivier, maar de loop van de rivier veranderde en Mompox kon niet verder zijn belangrijke functie als opslaghaventje op de Magdalena vervullen.

Omdat we 4 dagen in Mompox blijven, heeft het geen zin om een auto te huren.Dus gaan we met de bus.

Busstations zijn niet ons favoriete plekje op aarde.Omdat er op woensdag heel veel mensen reizen moeten we zeker een uur voor vertrek in het busstation zijn, en zeker een uur rekenen om bij het busstation te komen.Er is heel veel verkeer op de baan, vooral taxi’s welke mensen aan het busstation afzetten, we zijn er meer dan op tijd.Slechts 15 minuten voor vertrek komt de bus toe op zijn parkeerplaats, pas 30 minuten na het normale vertrekuur, vertrekt de bus ook werkelijk.De chauffeur rijdt snel, maar niet roekeloos.
Na 6u rijden zijn we in Mompox, een dorpje dat sinds 1995 op de Unesco Werelderfgoed lijst staat omwille van zijn koloniale bouwkunst, maar overal ver vandaan ligt.Mompox ligt aan een arm van de Rio Magdalena in een zeer waterrijk gebied.De vele lagunes en de grote oppervlakte aan overstromingsgebied zorgt ervoor dat Mompox nog nooit onder water heeft gestaan.

de arm van de Magdalena welke langs Mompox stroomt

Mompox ligt op slechts 33m hoogte en is één van de heetste plaatsen op het Amerikaanse continent.Gelukkig hebben we een kamer met airco en een fan, buiten is het zweten maar het valt al bij al nog goed mee.Veel drinken is de boodschap.

overal wordt hier natuurfruitsap verkocht.We vragen meestal zonder suiker of, bij zure vruchten, met een klein beetje suiker

leuk zijn de zitplaatsen aan de rivier, een beetje koeler dan deze in de straten

we gaan regelmatig aan dit kraampje vers geperst sinaasappelsap drinken

fruitsap gemaakt van gekookte palmvrucht, corozo

de lokale vrucht Bactris guineensis of Corozo, komt in het departement Bolivar voor

De heel eigen bouwstijl kent Arabische en Indianen-elementen, rond de deuren zijn er bogen, er zijn helemaal bebloemde en beplante patios, hoge plafonds, kleine afdakjes boven de ramen, heel veel smeedwerk voor ramen, deuren en als versiering dikwijls met christelijke symbolen.

ook in de zijstraatjes zijn de meeste huisjes wit geverfd

smeedwerk voor het raam

erg praktisch voor ’s avonds.Huizen hebben immers geen ramen met glas, wel houten luiken.Maar omwille van de temperaturen blijven ’s avonds de ramen open.Geen enkel mens kan binnen en toch is er voldoende verluchting

kleine afdakjes boven het raam met dakpannen

een patio

boogvormig traliewerk

de gesmede figuur bovenop het traliewerk is dat van een ananas

een kruis, op de godsdienst geïnspireerd

even nagaan hoe het is om de wereld te bekijken van achter de tralies ….

binnen is er ijskoffie, lekker!

meestal gebakken dakpannen op het dak

hoge plafonds voor de koelte

hier en daar is er een balkon, helemaal van een dak voorzien, vooral tegen de zon

een mooie lichtpaal, smeedwerk

ooit een mooie villa.Het gebouw wacht nu op restauratie.Hier is de weg een zandweg, het gebouw ligt buiten het echte centrum

langs de rivier waren er op verschillende plaatsen markten met pakhuizen zoals op de foto

even een foto van een (zeer grote) living

Casa de la Cultura, een museum, is een voorbeeld van een voormalige villa met alles er op en er aan.In 2011 werd dit gebouw gerestaureerd

wie heeft deze villa gebouwd en wie was de familie?Al de antwoorden zijn vermeld op een bord op een gevel van het gebouw.Eén van de mensen vermeld op het bord stierf omdat hij mee vocht met Bolivar.Hij schafte ook een vorm van slavernij af

in dit gebouw hangt het schilderij van Bolivar.Wanneer hij in Mompox was, woonde hij meermals in deze villa.De eigenaars, samen met een andere rijke familie, hielpen Bolivar (en Bolivar hielp hen) naar de onafhankelijkheid

en een schilderij van de eigenaar welke Bolivar heeft gesteund enrector was van de eerste universiteit

het wapenschild van Mompox is hier op een schilderij afgebeeld.Op de rivier vaart een champan, een smalle boot waarmee mensen, brieven en ook goederen werden vervoerd vanaf de 16^de tot de 19^e eeuw.Boottochten op de rivier duurden tot 60 dagen.

een champan voortbewogen op de Rio Magdalena door al dan niet vrije slaven

in de eerste patio, deze van de familie, staat een grote “vogelkooi” in smeedijzer

momenteel kan dit smeedwerk niet als vogelkooi gebruikt worden, het is beneden open en er zijn zitbanken

de tweede patio was voor het personeel en de slaven, hier staat nog één boom

in de hoek is er een waterpunt

het water was op zijn minst al nodig om het marmeren bad van de familie te vullen.Of de douche origineel is weten we niet

het mooi versierde toilet met waterspoeling.Of dit al dan niet origineel was kunnen we niet achterhalen

de derde patio was voor de stalknechten en de paarden

met een eenvoudig sanitair hok

In de eerste patio van een ander herenhuis staat een meer dan 100 jaar oude ficus.De boom zou al heel wat geschiedenis kunnen vertellen

om even de afmetingen in te schatten

nog een patio in een ander huis, ook weer met smeedwerk

Door al de welstand tijdens de koloniale tijd, kreeg Mompox de eerste universiteit van het noorden van het huidige Colombia

de eerste universiteit, nu een college, gesticht in 1809

in de grote binnentuin is dit monument opgericht

nu, tijdens de vakantie, is er een tentoonstelling van allerlei (kunst)ambachten uit Mompox.De hoofdbedoeling is natuurlijk de verkoop van de producten

De laatste dag hebben we een zicht vanaf de Magdalena op het dorp.Het valt ons op dat de arm van de Magdalena veel breder is dan we kunnen zien vanaf de kade.Tijdens de kolonisatie was het waterpeil veel hoger

zicht op de toegang tot het centrum, het soort poort

pakhuizen van weleer

Mensen in het Mompox-gebied leven van de visvangst of ze kweken buffels, ze zijn meubelmaker-bijzonder hier zijn de schommelstoelen, zijn creatief in filigraanjuwelen in zilver of ze werken in de toeristische sector.Op de velden rond het dorp wordt mais, tabak, cassave, suikerriet, sinaasappels en bananen geteeld.

aan de overzijde van de Magdalena worden koeien gekweekt, Indische koeien wegens hun resistentie aan de droogte

de schommelstoel met een geweven zitting en rugleuning

letterlijk overal staan de schommelstoelen ter beschikking van de klanten en andere mensen

een visser welke probeert zijn grote vissen aan de man te brengen.Door de warmte en het gebrek aan ijs, is de geur al spoedig niet meer zo goed

deze man komt dagelijks zijn ananassen verkopen.Zijn veld ligt in een naburig dorp

het vlees bij de slager hangt op in de buitenlucht bij temperaturen rond 35°C, geen koeling ….

hier en daar is er een fruitverkoper, de variatie is groot, de kwaliteit is dat niet

aan de overzijde van de rivier is een restaurant.Ze varen regelmatig op en neer om mensen uit Mompox op te halen en terug te brengen

filigraanwerk is hier een kunst welke doorgegeven wordt aan de volgende generaties.Overal in Colombia wordt er filigraanzilver uit Mompox verkocht.Heel wat mensen werken in de juwelierswinkels

er moet gesoldeerd worden

en er moet met een fijn pincet gewerkt worden

in Mompox is er hoger technisch onderwijs waar leerlingen een opleiding tot filigraansmid kunnen volgen.Onderwijs aangepast aan de lokale behoeften …..

heel veel oorversieringen en ringen in zilverfiligraan.Er is ook zilver dat verguld wordt, enkel op aanvraag maakt men goudfiligraan

het zilver komt uit mijnen in het zuiden van het departement Bolivar.Ook het eventuele goud is van daar afkomstig. Zuiver zilver wordt door elektroyse verkregen.Op 100g zuiver zilver wordt 2 gram zuiver koper, ook door elektrolyse verkregen, toegevoegd.Deze verhoudingen zijn verplicht voor officiële legeringen en juwelen in Colombia.De beide metalen worden gelegeerd(vermengd).Uit deze legering, welke in de filigraanzaken gemaakt wordt, maakt men zilverdraad van een zekere dikte of zilveren plaatjes.

platte draad wordt gebruikt voor filigraanopvulling

eerst plooit en maakt men basisfiguren, cirkels, druppels, …

die worden al dan niet samengevoegd tot andere basisfiguren

met een pincet(je) worden de basisfiguren op dit metalen rooster samengevoegd tot een figuur

heel kleine bolletjes zilver, die als soldeer gebruikt worden, worden nu bevochtigd met borax.
De kleine stukjes zilver worden op het raakpunt tussen 2 basisfiguren gelegd.Daarna (geen foto) gaat men met een hete vlam overhet werkstukje.De kleine zilverstukjes smelten door de vlam.Het borax zorgt ervoor dat de vlam het zilver niet oxideert (zwart maakt).Door het borax gaat het gesmolten zilver zich beter verdelen tussen de 2 basisfiguurtjes.Nadat de vlam weg is koelt het geheel direct af waardoor alles aan elkaar vast gesoldeerd is.Wanneer het werkstukje helemaal klaar is wordt het in een licht zur bad gebracht, daarna in bicarbonaat.Al het “vuil” verdwijnt en het werkstukje is klaar of kan nog verder verwerkt worden

ook in ijzersmeedwerk worden allerlei figuren gemaakt, een ruwe vorm van filigraan

en dan zijn er nog de ontelbare leurders.In Mompox zien we geen parapluverkopers, hoeden tegen de zon, dat is het artikel dat hier goed verkoopt

Momenteel zijn ook hier heel wat Venezolanen welke hun land ontvlucht zijn voor de hongersnood.Ze verkopen langs de straat chips-achtige pakketjes.Colombianen zien hen als indringers.

maar niet iedereen heeft een goed inkomen.Hier wordt dagelijks voedsel gekookt in een grote ketel en aan een stalletje verkocht

mensen komen zand uit de rivier scheppen

niet zo een eenvoudig werkje.In feite wordt de oever ontzand. Daarna legt men voor de versteviging van de oever …… zandzakjes!

het zand wordt opgescept en vele meters hoger gegooid

Mompox is al in 1537 gesticht in het gebied van de Quimbaya-indianen door de (Spaanse) broer van de man welke Cartagena aan de Caribische kust stichtte.Tijdens de koloniale tijd was hier veel welstand.Mompox was een overslagplaats tussen de zee en het binnenland, op de Magdalena rivier. Het lag (en ligt) zo ongeveer halfweg tussen de kuststeden Santa Marta, Barranquilla, Cartagena en Honda, de haven van Santa Fe de Bogota, toen (en ook nu) dé grote stad in het binnenland.In die tijd werd zowat alles via de waterweg vervoerd.
Ook smokkelwaar dat via een stad op de noordkust en via enkele Caribische eilanden tot hier kwam, zorgde voor extra bloei.
Daarnaast was hier aan de Magdalena rivier een goed uitgebouwde handel in slaven en vee.Op de weilanden rond Mompox werd vee gekweekt voor het vlees, dat verkocht werd in het westen.De runderen konden echter niet met de bootjes vervoerd worden.Daarom stapten ze de hele weg naar Cartagena vanwaar ze verscheept werden.Deze “wandeling” duurde een aantal maanden (koeien zijn nu eenmaal geen renpaarden). Na enkele weken stopte het konvooi voor een maand zodat de runderen weer aan hun oorspronkelijk gewicht kwamen.Zo ging de staptocht verder met wandelen, eten, wandelen, eten, … en eindigend met eten.De dieren werden goed gevoed verkocht in Cartagena.

Creoolse aristocratie had in Mompox zijn woonst of buitengoed, omringde zich met Europese kunst en hield zich bezig met klassieke filosofie.We zien hier heel wat mensen met een donkerder uiterlijk.

de welstand is te zien aan heel wat huizen.Deze langs de rivier waren woonhuizen of dienden voor de handel.Ze zijn vele tientallen meter diep.Deze huizen en portieken zijn op het einde van de 17^de eeuw gebouwd voor een markiezin, gehuwd met een Spanjaard.Daarnaast was de woonst van een markies. Bij de stichting van de republiek in 1824 werden alle adelijke titels afgeschaft.In 1996 zijn de gebouwen tot nationaal monument verklaard

In het kielzog van de kolonisten kwamen de verschillende kerkelijke orden mee.Ze bouwden kerken, 6 in het totaal in Mompox.

de Sint-Barbarakerk, de mooiste kerk van Mompox, gebouwd in 1613.De kerk heeft een achthoekige toren, een Moorse invloed.We beklimmen de toren

de kerk binnenin

de kerkbanken zijn in houtsnijwerk

de binnentuin van de kerk

een van de vier klokken in de klokkentoren

gelukkig luidt de klok als we net weg zijn

uitzicht vanaf het balkon op het plein voor de kerk

Vermits de Santa Barbarakerk niet toebehoort aan een of andere orden, vragen we naar de oorsprong van de kerk.Blijkt dat hier een rijke man van Arabische of Turkse adel woonde.Hij had een mooie dochter, Barbara (zoals elk sprookje).Zij verliet echter de islam en werd christen.De vader was zo boos dat hij een achthoekige toren liet bouwen, waarin hij haar opsloot

om aan te tonen dat de familie van adel was, liet hij bovenop de toren een grote kroon plaatsen

Wat er dan precies verder gebeurde is ons niet zo duidelijk, de verhalen verschillen wat.Het einde echter is hetzelfde, Barbara werd onthoofd, haar bloed stroomde en er werd een kerk gebouwd naar haar vernoemd.

Er zijn nog enkele andere kerken welke mooi onderhouden zijn en af en toe geopend worden.

de kerk van de Onbevlekte Ontvangenis, mooi aan de buitenzijde, binnenin minder, gebouwd in 1541.Deze kerk is de kathedraal van Mompox

deze kerk binnenin

de Sint Franciscus kerk, daarnaast het voormalige klooster, nu een college.De bouw ving aan in 1580

de kerk van de dominikanen, gesticht in 1544

de kerk van de Augustijnen werd gesticht in 1606.Voor de bewoners is dit de hoofdkerk, hun basiliek.Hier starten of komen de processies toe

het voormalige klooster van de Augustijnen

En dan is er het voormalige jezuïetenklooster, nu in bruikleen voor kantoren.We horen dat de gebouwen terug naar de jezuïeten zouden gaan …

de binnentuin

de gebouwen lijken goed onderhouden.

De huizen in het centrum zijn witgeverfd, op de daken liggen rode dakpannen.Ook dat is Moorse invloed

De begraafpaats in Mompox bevat heel wat witgekalkte graven.Pas in 1831 is deze begraafplaats aangelegd, buiten het centrum

het valt ons op hoeveel mensen hier begraven liggen welke na ons geboren zijn en hier al enkele jaren liggen.Misschien door het geweld in het land …?

als je aan de grootte van het grafmonument de welstand mag afleiden, dan zijn er in Mompox heel wat begoede mensen

groen, wit en blauw

Vóór 1831 waren er in Mompox zelf meerder begraafplaatsen.Tijdens de aanleg van het plein voor de Santa Barbarakerk en voor de San Franciscokerk, hebben archeologen vroegere begraafplaatsen gevonden en onderzocht.Deze opgravingen dateren van minder dan 4 jaar geleden.

opgraving voor Santa Barbara

opgraving voor San Francisco

De oudste resten behoren toe aan minstens 20 verschillende precolumbiaansevolkeren, resten van mannen, vrouwen en kinderen, resten van keramiek, graven, metalen voorwerpen, juwelen en versieringen en offerandes voor de doden.

het precolumbiaanse kerkhof bij Sta Barbara

naast heel wat gebroken aardenwerk, is deze vaas nog in vrij goede staat

plaatsen waar juwelen op een skelet zijn aangeduid

Er is ook een soort massagraf ontdekt met resten van verschillende mensen.Ze zijn allemaal gestorven door een cholera-epidemie.Om epidemieën tegen te gaan was er de beslissing om de begraafplaats buiten het dorp te voorzien, een beslissing welke niet zo maar eenvoudig uit te voeren was

begraafplaats van San Francisco

Alexander Von Humbolt geraakt ook in Mompox verzeild.Hij deed er van 25 april tot 5 mei 1801 onderzoek op de krokodillen welke in de Magdalena rivier leefden (voltooid verleden tijd!).

In 1810 klonk hier als eerste op het Latijns-Amerikaanse continent de roep naar onafhankelijkheid.Gauw kwamen de Spanjaarden om Mopox terug te heroveren, maar niet voor lang.Simon Bolivar recruteerde hier 400 inwoners, mensen welke hij nodig had in zijn veroveringsstrijd op de Spanjaarden.

tussen 1812, het jaar waarin Bolivar 400 inwoners uit Mompox recruteerde, en 1830 kwam Bolivar 8 maal in Mompox, de plaats welke zorgde voor de roem van Bolivar

natuurlijk is er hier een monument voor Bolivar

tekst op het triomf monument: op 6 augustus1810 verklaart Mompox zich onafhankelijk van Spanje.Nog steeds wordt deze verjaardag hier gevierd

triomfmonument

wat verder, dichtbij de rivier, het kruis van de helden, waarbij de 400 mannen uit Mompox herdacht worden

Het voornaamste jaarlijkse feest in Mompox is de goede week, dit wordt al sinds 1558 hier gevierd, in 2018 is dat dus 460 jaar.Vele mensen uit het dorp met zijn 24.000 inwoners vieren mee.
We krijgen een folder bij onze aankomst waarop per dag en per uur vermeld is wat er gebeurt.Na één dag weten we dat uren helemaal niet gerespecteerd worden en dat activiteiten al dan niet doorgaan.

 
Er zijn heel veel bezoekers in Mompox; een inwoonster vertelt ons dat het aantal bezoekers tijdens de goede week, sinds vorige jaar zo sterk gestegen is, dat dit de opvangcapaciteit en-mogelijkheden van de gemeente overstijgt.Naast hostels en hotels zijn er nu ook veel inwoners welke kamers in hun grote huis verhuren voor deze (en andere )drukke periode.

hier verhuren mensen kamers welke op de patio uitgeven

hun eetkamer voor de gasten

in de Sint-Franciscuskerk wordt de processie van donderdagavond voorbereid.Normaal mogen er geen bezoekers binnen tijdens de werkzaamheden.Toch naar binnen geglipt.De poppen staan al opgesteld op de zware draagtafels, versiering wordt aangebracht

het kruis van Mompox, niet één, maar zeer veel kruisen

een klein meisje kruipt tussen de beelden door met een borsteltje om alles schoon te vegen

op witte donderdag is het de gewoonte in Mompox dat vooral mannen een boetekleed aantrekken.Ze worden de Nazareeërs genoemd.Op donderdag middag schalt hun trompet op verschillende plaatsen in het dorp

ok kinderen hebben de kledij van de Nazareeërs aan, met hun nummer

zij moeten alle kerken en kapellen binnen gaan met een doek voor hun gezicht (al deze mensen hebben een nummer opgespeld van de organisatie zodat ze kunnen herkend worden)

ergens zinken ze dan op hun knieën en prevelen wat

tijdens het prevelen houden ze de kwast van de koord vast.De koord moet hun blauwe kleed omgorden

kwasten genoeg om aan te peuteren …

dit ventje is misschien nog kleuter, … .Hier en daar zien we zelfs peuters met hun papa

de meeste steken dan een muntstukje in het offerblok.Daarna moeten ze met hun kap voor de ogen, achteruit naar buiten stappen.Dat leidt soms tot wat hilariteit want er zitten anderen op hun knieën in het gaanpad

op witte donderdag staat er een mis geprogrammeerd om 3u.We komen er aan om 3u30, er zijn al heel wat mensen, sommigen slapen, de meeste houden een praatje, we zijn heel veel waaiers, kinderen spelen, … maar in de verste verte geen pastoor te zien

Nazareeërs komen binnen en gaan wat later weer buiten, nog steeds geen pastoor te zien …

5 minuten na het officiële begin van de mis komt er wat beweging vooraan, de muzikant en zangeres zijn er al, maar nog geen pastoor …

nog wat later komt de pater eens kijken, waarna hij weer verdwijnt

er komen steeds meer en meer mensen in de kerk, zij die er al langer zitten zijn al in slaap gevallen

na 1u12 minuten (na het officiële begin van de mis) komen in het wit geklede mensen naar voor

en niet alleen de pater loopt er bij, een bisschop , een beetje veel op de sukkel, zwaait naar links en rechts (sinterklaas zouden de kindjes zeggen …)

de mis begint, wij gaan weg, de kerk zit nokvol.Na 1u50’ komen de mensen weer buiten ….

ondertussen zien we dat de TV een hele installatie heeft gestuurd om de processie van donderdag op te nemen

in een andere kerk is er een koor, orkest en solozangers aan het werk.Achteraan heeft men dit beeld neergezet …

een donkere kerk met fel tegenlicht, zwarte kledij en donker haar, ….moeilijk om te fotograferen

het engelen(?)koor

en de soliste

Om 18u zou de processie starten

de cameraman zit klaar, en wacht … en wacht

gedurende bijna een uur zien we de 12 beelden bewegen, dichterbij komen, horen we Nazareeërs trompet blazen, het eerste beeld echter beweegt niet

Na 50 minuten verdwijnt plots iedereen….. Rustpauze, zo blijkt, ….

na bijna 1u15’ komt de processie in beweging, aan een tempo waarbij zelfs een slak in slaap zou vallen.We vernemen de volgende dag dat uiteindelijk de processie gedaan was om 2u ’s nachts (voor een paar honderd meter stappen…)

de eerste beeldengroep is erg, erg zwaar.Al de beelden zijn vastgemaakt aan een soort tafel, met zware steunpoten en schoudersteunen.Sterke mannen dragen dit, het wordt aanzien als een eer ….. .Maar na korte tijd, moet het overgenomen worden door een andere man

2 kleine kinderen met kruisen.Moeten we dit zien als poppenspel of indoctrinatie?De mensen hier stellen er zich geen vragen over, dit is voor hen het leven ….

we zien de dragers zweten en grimassen trekken ….

tientallen en tientallen dragers per uitbeelding.Er is geen plaats tussen hen, ze moeten samen stappen

Elkeen in de processie zet een speciale stap: niet naar voor maar eerst naar links, dan voet bijtrekken, dan naar rechts, dan voet bijtrekken, …. Volgens de vooruitgang van de processie kan de stap naar links of rechts gecombineerd worden met enkele cm meer naar voor.Voor het grootste deel echter zien we de ganzenpassen.De oorzaak van dit stappen zou terug te brengen zijn tot onenigheid tussen de verschillende orden paters

wat een mensenmassa …

na de beeldengroepen komt er een baldakijn, gedragen door 6 mannen.Met de poten van dit baldakijn slaan ze de maat waarop er moet gestapt worden.Onder het baldakijn stapt de pater en nog een collega mee, ze kijken beiden erg saai en verveeld, de folklore en de zeer trage processie is niet aan hen besteed

uiteindelijk is het muziekkorps er.Zij spelen uren en uren steeds hetzelfde muziekje, het geeft de cadans van de ganzenpassen aan …

We horen van onze informante, een inwoner van Mompox, dat de fanfare van Mompox voor deze dagen aangevuld is met een fanfare uit Bogota en een fanfare uit Medellin, 70 man (en vrouw) in het totaal

enerzijds een eer om voor deze eeuwenoude processie te “mogen” spelen, maar anderzijds kan deze man en zijn collega’s wel wat leuker spelen

Vrijdagochtend om 7u staat er een levende kruisweg geprogrammeerd.Onze fantasie doet ons vermoeden dat er een man met lendendoek en veel tomatensap op zijn gelaat, beladen met een zwaar kruis, de route zal stappen, vallen, opstaan en weer verder.

Zoals steeds is de start een uur later, maar de aanloop is leuk om te zien.Op de weg naar het startpunt zitten agenten al klaar bij een afbeelding aan een tafel met bloemen (maar de agenten willen niet al zittend op de foto)

na enkele minuten zijn alle uniformen in orde inclusief de pet.Nu kan er een foto genomen worden

Deze ochtend houden verschillende mensen, langs de route (zandweg) zich bezig met het maken van een “alfombra” (tapijt) op de grond

ik krijg geen echt duidelijk antwoord op mijn vraag met welk materiaal het “tapijt” gemaakt wordt, maar de woorden zand en kleurstof vallen.Het witte lijkt ons krijt of kalk te zijn

de mensen komen druppelsgewijs toe.Voor de eersten is er nog een zitplaats, de rest staat bij de startplaats.Wij wachten op de man met lendendoek en kruis …..

op een kar staat een geluidsversterker klaar, kinderen zullen de kar duwen

een man met in zijn handen een plastiekzak vol net gedrukte kranten komt toe, het is een lokale krant met heel wat foto’s van gisteren, donderdag.Hij verkoopt er heel wat

iets later komt een vrouw toe met massa’s arepa’s, smakeloze maiskoeken, die echter door de Colombianen gelust worden.Ook zij verkoopt goed

na 8u komt een pastoor toe met enkele vrome dames van het organiserend comité.De man met lendendoek is nog steeds niet te zien ….

en buiten onze verwachting begint de pastoor zijn beeweg met alle teksten van station 1.Nadien zingt een dame, het geluid wordt versterkt door de micro, geen man in lendendoek met een kruis … .

de geluidsinstallatie wordt van stoppunt naar stoppunt voortgeduwd.Wij vertrekken naar ons ontbijt ….

wat verder zien we een kind staan met een pruik en een dorenkroon, met een kruis…

Tijdens de loop van vrijdag zien we weer voorbereidingen voor de processie van vrijdagavond.

beetje bij beetje zien we vrouwen in zwarte kledij, sommigen met onmenselijk hoge hakken -ze kunnen er met moeite op stappen- naar het Casa de la Cultura gaan.

’s Avonds zullen de vrouwen dit beeld van een treurende Maria, begeleiden in de processie

op donderdag is de processie hier pas rond 1u’s nachtstoegekomen.Vandaag vrijdag, vertrekt de processie hier.Ook dit is weer met meer dan een uur vertraging, hoewel de wolken met slecht weer dreigen

de TV is de hele dag in de weer met de voorbereiding voor de opnames op vrijdagavond

naast de politie is ook het leger weer paraat om Mompox en zijn tradities te beschermen

en we zien ook een aantal mariniers.Aan de aanlegsteiger op de Rio Magdalena, ligt al zeker enkele dagen een schip van de marine ….

de tijd vordert, niemand jaagt zich op, de mensen houden een babbel -wij leren zo enkele Colombianen kennen, mensen welke naast ons staan, op uitkijk voor de processie

na een tijdje lijkt er dan toch schot in de zaak te komen.Kinderen met kruisen komen aangestapt, het begin van de processie.Dit beeld doet me denken aan mijn eigen kindertijd, verkleed in de processie, misschien als engel, maar niet met een dorenkroon op mijn hoofd ….

wat later, nóg trager dan de processie van Echternach, komt het eerste van de drie monumenten in zicht.We timen wat later, op een uur tijd is dat beeld geen 100m verder in de straat geraakt

Ik heb gelezen op internet dat de aartsbisschop van het gebied waar Mompoxtoe behoort, absoluut heeft verboden dat profane toestanden zich zouden mengen met de kerkelijke tradities, o.a. met de stapsnelheid en het uur van vertrek van de processies

meer dan 30 minuten nadat het eerste monument voorbij kwam, zijn er de 100 mannen in zwart pak.Het zijn mannen van overal in Colombia.Op welke basis ze gekozen worden weten we niet.Ze dragen een brandende kaars.Af en toe druipt de kaars over hun handen ….
Af en toe horen we de donder …

de mensen staan niet stil, ook nu weer wordt er van links naar rechts gewaggeld.Voet naar links, gewicht er o plaatsen, andere voet bijtrekken, gewicht er op plaatsen, dezelfde voet nu naar rechts, gewicht er op plaatsen, andere voet bijtrekken, gewicht er op plaatsen, ….
We zien één ietwat oudere man, goed gekapt, perfect gekleed,hij krijgt het op zijn zenuwen, doet teken aan de organisatoren van het waggelend dat dit wat vooruit moet gaan,het helpt niet

het is voor de eer en de traditie,verstand op 0 en verder waggelen

elke man heeft op de revers van zijn vestje een zilveren filigraan kruis gespeld

dan komt het tweede monument, de gouden kist.Vandaag was de kist nog leeg, op het bekleedde kussen na.

nu ligt er iets meer volume in de kist(foto van 15 minuten later)

het tweede monument is zwaar, zeer zwaar.De vele mannen welke hun schouders lenen, houden dit dragen maar enkele minuten vol.Ze worden afgewisseld.Zij die net gedragen hebben moeten achteraan in de rij, de voorste in de rij komen nu bij het monument om seffens over te nemen.Iedereen bewaart zijn kalmte …. Af en toe is er nu ook een bliksem te zien, het rommelt in de verte ….

gisteren zwarte broek, rozig hemd,vandaag helemaal in het wit.  Nu zijn de muzikanten aan de beurt

maar het deuntje is hetzelfde (het herhaalt zich telkens om de 2 minuten)

En dan plots, niet een, niet twee, maar een hele reeks dikke druppels. In fracties van seconden is de hele staat geëvacueerd, iedereen vlucht ergens binnen

het derde monument wordt in de toegangspoort van het Casa de la Cultura gedragen.De dames in het zwart zijn 1,5u geleden daar door de poort naar buiten gekomen, ze zijn niet vooruit geraakt, ze hebben enkel in die tijd gewaggeld.Amaai sommige voeten.

De volgende dag horen we van een politieman, dat na de regen, iedereen van de stoet weer op post kwam en dat de ganse processie aan hetzelfde tempo verder is bewogen naar de kerk van de eindbestemming, steeds op hetzelfde tempo.Aankomstuur 2u ’s nachts.
Ook dat is een verordening, de beelden moeten in de tempel van bestemming aankomen voor de mis op paaszaterdagavond.

Nu nog wat natuur

In Mompox leven niet alleen mensen, we zien enkele leguanen

een leguaan hoog in de bomen

ondanks de hitte zijn de dieren erg actief.Hier gooit iemand de schil van een lokale fruitsoort over het muurtje waar de leguaan te zien is.Op een wip is het dier bij de schil.

Leguanen eten vruchten, het zijn geen vleeseters en helemaal niet gevaarlijk voor de mens.Of ze hier door de mens gegeten worden weten we niet, we horen er toch niet over

Er is een kwetterend vogelleven, de vogels storen zich helemaal niet aan al de mensen

de vogelgids van Colombia laat me hier in de steek om de naam te vinden

Buiten het centrum, dat Werelderfgoed is, kan er weer meer zoals muurschilderingen

of is het mozaïek?

het geeft wel een mooi beeld van het leven in het dorp

Op zaterdag maken we een uitstap met een soort champan, welke de zijwaterwegen kan opvaren naar de lagune (Cienega)

het bootje is uit metaal, het afdak uit stof.Wanneer de zon ondergaat, kan het doek opgerold worden

Het ganse gebied is rijk aan vogels door de grote hoeveelheid vis in de ondiepe wateren.Fotograferen is aartsmoeilijk.De bootsman vaart veel te rap om een vogel-foto te kunnen nemen, het interesseert de man niet

Grote Kiskadie (Pitangus sulphuratus) zien we overal in dit laagland vliegen.De vogel heeft bronzen vleugels wanneer het zonlicht er op schijnt

Bonte Watertiran (Fluvicola pica)

hetzelfde vogeltje, nu op de rug gezien

een boom waar de reigers al samen komen voor de nacht

Grote Zilverreiger (Aldea alba)

roofvogel

Bigua Aalscholver (Phalacrocorax brasilianus)

een groene leguaan die de oever opklimt

Noordelijke Kuifcaracara (Caracara Cheriway)

roofvogel

roofvogel

Bigua Aalscholver (Phalacrocorax brasilensis)

Chileense kieviet (Vanellus chilensis)

Amazone Ijsvogel(Chloroceryle amazona)zeer veel gezien, maar geen enkel mooie foto

Amerikaanse Kleine Zilverreiger(Egretta thula)

op een bepaald moment vliegen alle vogels uit het groen op,wat een zicht.Bij nader toezien blijken het Maskeribis te zijn te zijn

Masker-ibis(Phimosus infuscatus)

hoog in de boom zit en brulaap

ook de aalscholvers komen samen voor de nacht

De mensen leven hier van de landbouw, waarschijnlijk zijn er hier grote boeren of grootgrondbezitters

de werkers leven in stenen huisjes of hutten

een kleine bananenplantage voor eigen inkomsten of een kleine boer

wat vis vangen of om te verkopen of als eigen voedsel ….

een lemen hut op de achtergrond en wat kleurrijk geklede kinderen op de oever

kinderen in het eenboom-kanootje

en dan het vee.Hier is één Indische koe

wat later zien we een cowboy te paard koeien samendrijven

hier is de kraal waar de koeien samen moeten voor de nacht, veel groen is er niet te zien ….

Op de terugweg, ’s nachts, doet de bus er 5,5u over.Het regent pijpestelen wanneer we in Mompox vertrekken, gelukkig ligt de baan voor het grootste deel van de terugweg droog.