Reisverhaal «van Quindio naar Medellin»

Colombia | 7 Reacties 16 Maart 2018 - Laatste Aanpassing 25 Maart 2018

Quindio

Het kleine departement Quindio ligt ten zuiden van Caldas en Risaralda.

Quindio is rood gekleurd en aangeduid met een zwarte pijl

Dit departement is het kleinste op het vasteland van Colombia, maar het aantal inwoners per vierkante km is hier het grootst.In een klein reservaat leven nog Indianen, de rest van de bevolking is van Spaanse of van Oost-Europese afkomst.

Salento is een klein dorpje in Quindio, maar heel erg toeristisch.Hier wonen 5000 mensen, het dorpje ligt op 1900m hoogte.Het dorpje is het oudste in het departement Quindio.

kaart van Quindio waar Salento is omcirkeld

We bezoeken Salento vanuit Pereira op donderdag.Het weekend van 17-18-19 maart is een verlengd weekend in Colombia.Dan worden dorpjes zoals Salento overspoeld met bezoekers, zodat er lange files staan op de enige toegangsweg tot het dorpje.Wanneer er geen parkeerplaatsen meer vrij zijn, sluit de politie en het leger gewoonweg de toegang tot Salento.

De dag voordien telefoneer ik met één van de stichters van het Kasaguadua-nevelwoud-reservaat om een bezoek af te spreken.Er komen op donderdag al een groepje mensen, we kunnen dus mee voor een Engelstalige rondleiding.

Carlos, één van de 2 stichters, leidt ons rond in het nevelwoud, dat tot 50 jaar geleden een gebied was waar koffie geteeld werd. Daarna is de grond weer aan de natuur gegeven (wij zouden zeggen “verwilderd”) en 12 jaar geleden zijn 2 mannen met dit project begonnen. Ze doen onderzoek naar de ecologie van het vormen van nevelwouden en ze stichtten hier een duurzaam project waarbij de impact op het milieu zo klein mogelijk is.

Tijdens de rondwandeling zien we dat de eerste planten welke hier de overhand nemen, een soort varens zijn.

zolang er deze varens zijn is het nevelwoud nog niet in evenwicht

Hij vertelt ons dat er over de bodem van dit neotropisch gebied (neotropisch is een hoog gelegen gebied in de Amerikaanse tropen-komt enkel voor in Venzuela, Colombia, een deel van Ecuador en Noord-Peru).Vroeger was hier enkel nevelwoud (op deze hoogte) met heel veel plantensoorten.De zaden van deze plantensoorten zitten nog steeds in de bodem samen met een enorme massa aan zwammen.Afhankelijk van allerlei omstandigheden kunnen sommige zaden beginnen kiemen, en blijven andere latent aanwezig.Hierdoor ontstaan er kleine biotopen die streven naar een evenwicht.
De samenstelling van de verschillende biotopen verschilt, in dit nevelwoud zien we er een aantal verschillende.Bij een biotoop in evenwicht werken niet alleen alle planten samen, ook dieren vanaf de meest eenvoudige spelen een rol in het systeem.

wanneer het evenwicht dichterbij komt, sterven de varens gewoon af

Een plant welke n elk van de biotopen “aanvaard” wordt is de Waspalm, de nationale boom van Colombia.In feite is de Waspalm (Ceroxylon quindiuense), zoals alle palmen, geen boom omdat er geen stam gevormd wordt.Er zijn wortels en bladeren

de jonge Waspalm, uit de grond komen de bladeren, de bladeren zijn nog klein

de bladeren groeien en er komen telkens nieuwe bladeren.Hier zijn de bladeren al heel wat langer.De bladeren vormen de schijnstam van de Waspalm (zoals bij andere palmsoorten).

Bij een oudere Waspalm zijn de bladeren tot 8m lang.Hier in het bos zijn nog geen grote Waspalmen te vinden

https://www.flickr.com/photos/12dmorales/5353082221

Boeren rooiden de grootste bomen uit het gebied, voor hen had de tot 60m hoge, en tot 200 jaar oude palm geen enkele waarde.Gevolg is dat de Waspalm met uitsterven bedreigd is (in de monoculturen)

Carlos maakt dikwijls het verschil tussen dit neotropische gebied zonder jaargetijden, en de Europese gebieden, vooral dan de klimaatgordel waarin ook België ligt, met zijn 4 seizoenen.Er is geen vergelijk mogelijk.Het probleem is dat onder invloed van de Spaanse veroveraars, er Europese normen ivm landbouw kwamen, met vooral monoculturen.

Een heel boeiende uitleg, waarvan ik hier maar een klein deeltje heb weergegeven.

In dit gebied bouwen de mannen enkele duurzame verblijven, voor maximaal 8 personen.Meer kan het gebied niet aan.Op de plaats waar de boerderij stond, was er ruimte.Hier bouwden en bouwen ze hutten waar Guadua wordt gebruikt, samen met gerecycleerde plastiekmaterialen.

Guadua is een soort bamboe.Er komen op de wereld een 500-tal soorten bamboe voor, een twintigtal behoren tot het geslacht Guadua.In Colombia komen in het neotropische gebiedvooral Guadua angustifolia voor, hier in Quindio de variëteit Guadua angustifolia Nigra.De plant heeft heel wat positieve eigenschappen, ze is voor het eerst beschreven door alweer Alexander von Humboldt.Tijdens de eerste 6 jaar neemt Guadua heel wat koolstofdioxide op, dat vermindert nadien sterk.Door dus Guadua (en ook bamboe) regelmatig in te korten, krijgt men 1. Constructiemateriaal, 2. een hogere koolstofdioxide -opname, 3. zuiverder water in de bodem.
Deze Guadua moet ’s nachts afgesneden worden, tussen 2u en 5u ‘in de vroege ochtend) omdat dan het watergehalte van de stengel het laagst is.Guadua neemt overdag water op uit de bodem en geeft het tijdens het eerste deel van de nacht, zuiverder terug af aan de bodem.

in tegenstelling tot bamboe vormt Guadua geen uitlopers, wel doornen

deze doornen groeien uit tot lange sterk gedoornde stengels

deze kunnen terug uitschieten, of, afgesneden Guadua stengels, vormen (net zoals bij bamboe) nieuwe scheuten, welke zeer snel groeien

Guadua wordt afgesneden na 4 jaar.Om de leeftijd van de plant te kennen kan men geen jaarringen tellen (zoals in Europa bij bomen). Men weet echter dat vanaf 4 jaar de geleedheid van de stengels minder goed te zien is

Om verbindingen te vormen tussen de Guadua stengels gebruiken de mensen hier een materiaal dat bestaat uit gerecycleerde PET-flessen én een groot aantal gerecycleerde plastic-zakken

het groene materiaal bestaat uit de gerecycleerde plastieksoorten.Het is zeer stevig en kan grote krachten weerstaan

met de Guadua en de verbindingsstukken in gerecycleerd plastiek worden vijfhoekige hutten gebouwd .Ze zijn niet allen erg sterk maar ook flexibel bij aardbevingen waardoor ze niet instorten

Carlos geeft uitleg

al het kunststof is gerecycleerd materiaal

Het Kasaguadua-gebied ligt op minder dan 3 km van het dorpje Salento.We wandelen nadien in het dorp rond.Ook hier zijn de huizen erg kleurrijk.

achter huizen op het plein is een bloeiende boom te zien

Op het centrale plein staat ook hier weer een standbeeld van Simon Bolivar

en de kerk

met een houten plafond

nu geen biddende mensen in de kerk

de commerce is hier immers belangrijker

De hoofdstraat, Calle Real genoemd,is vol met kunst- en souvenirwinkels.Op het oostelijke einde van de straat volgt een trap met 250 treden.

op het einde van de straat is de trap te zien

mannen zitten gezellig te babbelen

alle kleuren van de regenboog worden hier gebruikt

niet alleen kleurrijke deuren en ramen, ook kleurrijke balkons zijn hier typisch

Wanneer we boven de trappen komen hebben we een uitzicht over het dorp.

zicht van helemaal boven op vooral de daken

zicht wanneer we ons 180° draaien

het dorp is klein, 14 straten, en ligt helemaal in de natuur

250 treden op en 250 af, goed om het extra voedsel te laten verteren

wanneer we terug dichterbij komen tijdens de afdaling wordt het beeld wat meer genuanceerd, wat meer dan alleen daken

terug beneden, even uitpuffen (voor de foto)

nu, kort na de middag, is het wat rustiger.De meeste mensen zitten aan tafel (wij hebben al gegeten)

maar op de bank wordt er nog steeds gebabbeld ….

De hoofdstad van Quindio, Armenia, ligt wat verder zuidelijk.

050 kaart van Quindio waar Armenia is omcirkeld

De stad werd pas op het einde van de 19^de eeuw gesticht door mensen uit Antioquia, die omwille van geen werk, armoede, sociale problemen, naar het zuiden trokken en een nieuw leven startten. Ook hier werden heel wat koffieboerderijen opgestart.Eerst had de stad een andere naam, maar door een aantal vluchtelingen uit Armenië (Oost-Europa) werd de naam van de stad Armenië.

Op 25 januari 1999 werd een groot deel van de stad verwoest door een aardbeving met kracht 6,4 op de schaal van Richter. Meer dan 1000 mensen stierven, een duizendtal koffiebedrijven werd verwoest. De overlevenden bleven niet bij de pakken zitten en herbouwden of herstartten snel.

Het resultaat is een stad met moderne gebouwen, arme en verloederde wijken, een samenstelling van een niet samenhangend geheel.

aan de Plaza Bolivar staat dit torengebouw

vele gebouwen lijken nog op iets, van ver. Kom je dichterbij dan zie je al verval (vooral in het centrum)

0

wat herbouwd is na de aardbeving heeft zijn beste rijd gehad

in de, nu nog doodse, winkelstraat is er dit bronzen standbeeld van de koffieboer met zijn ezeltje.Armenië ligt helemaal in de koffiestreek

We overnachten hier in een appartementje

Dit hier is blijkbaar een buurt waar de meer begoeden wonen

In een modern winkelcomplex in de buurt (waar we een koffie gaan drinken) zien we tientallen verkoopkantoren bestaande uit een tafeltje, enkele stoelen, een reclame paneel, een dame en een computer. Op de reclamepanelen zien we telkens opnieuw appartementsgebouwen.  Of wat men zoal in een winkelcentrum kan kopen ....

Op de Plaza Bolivar zijn er 2 standbeelden, het standbeeld van de Esfuerzo (moeite, inspanning) van de bekende kunstenaar die ook heel wat andere beelden gemaakt heeft welke we in verschillende steden zagen. Het stelt de inspanning en moeilijkheden voor welke de mensen die Armenië koloniseerden, meemaakten.

de stijl is dezelfde als deze van bvb het monument van de kolonisatoren in Manizales

Het andere is er een veel kleiner standbeeld

Bolivar op zijn hoge sokkel, verdwijnt in het niets in vergelijking met het torengebouw op de achtergrond

De kathedraal, aan het plein, is driehoekig van vorm en stelt bergen in de Andes voor. Ze werd in beton gebouwd in 1966 en overleefde de aardbeving.

de grondvorm van de kerk is een driehoek

in de hoogte is er de driehoekige vorm

versieringen zijn driehoekig

Op het plein zijn er heel wat mensen, waaronder een aantal daklozen

de kinderen-jeugd, met hun mountainbike, verzamelt massaal om 9u ’s morgens op de Plaza Bolivar.  Over enkele minuten is het plein vol met kinderen en hun fiets

Een deel van het plein ligt hoger dan de rest. De muur is versierd met muurschilderingen

de kleine koffieboer wordt hier voorgesteld. Bij hem zijn ezeltje, beladen met zakken waarin de ganse oogst aan koffiebonen is verzameld

er naast een tak van de koffiestruik, vol rijpe bessen

Verder is er nog lokale flora en fauna voorgesteld.

Aan een uiteinde van de stad ligt het cultureel centrum met het Museo del Oro, het museum van het goud, van de Quimbaya.

een deeltje van het gebouw en van de tuin

Het museum bestaat uit 2 zalen, één die handelt tot 500 v.C., een tijd waarin er nog helemaal niet over de Quimbaya gesproken werd (of althans, archeologen hebben geen enkele verwijzing uit die tijd naar de Quimbaya). De andere zaal start vanaf 500 n.C. , een tijd waarin niet alleen de Quimbaya, maar nog een aantal andere volkeren in dit gebied leefden.

in feite wordt met de “Quimbaya” de verzameling vroegere volkeren uit de regio van de Centrale Cauca bedoeld (Cauca is de rivier die van zuid naar noord stroomt)

een vereenvoudigde voorstelling om weer te geven dat de Indiaanse volkeren vanuit Azië over de Beringstraat naar Amerika migreerden grofweg 20.000 jaar geleden. Migratie gebeurde van Noord- naar Zuid-Amerika (de Beringstraat lag toen droog). De groepen mensen welke toen Amerika bevolkten leefden van de jacht en planten welke ze in de bossen vonden. Er heerste toen nog een grote ijstijd

eenvoudige stenen werktuigen uit deze tijd

Zo ongeveer 10.000 jaar geleden werd het klimaat warmer. De zeespiegel steeg, de brug tussen Azië en Amerika kwam onder water (Beringstraat). Groepen mensen vestigden zich in het Centraal-Andesgebergte en in het zuidoosten van het huidige Colombia. Ze vestigden zich, maar leefden nog van de jacht, de visvangst en plantaardige bestanddelen. Beetje bij beetje begon de teelt van planten (hoewel er in Amerika weinig teeltbare planten voorkwamen)

zo een 2.500 jaar geleden werd in de rivieren goud ontdekt. Mensen filterden het zand on verzamelden op die manier vrij kleine hoeveelheden goud.

in de daaropvolgende 2.000 jaar werden technieken ontwikkeld om het goud te legeren met vooral koper en om dit metaal te smelten en te bewerken. De techniek van de “verloren was” werd ook in dit gebied gebruikt. Hierdoor kon men figuren met nogal wat details vervaardigen.

Goud was een metaal dat enkel zijn toepassing vond voor de stamhoofden. Gedurende die periode werd ook het kauwen van cocabladeren allee, en later cocabladeren gemengd met kalk (voor een meer “geestesverruimend” effect) ontwikkeld. Beeldjes zoals dit waarbij een zittend stamhoofd met kroon wordt voorgesteld, in diepe trance met gesloten ogen zijn typisch voor deze periode

de kalk, afkomstig van schelpen, werd fijngemaakt en in recipiënten, zoals deze bewaard

kalk en gedroogde cocabladeren worden reeds duizenden jaren als hallucinerend middel gebruikt

daarnaast werd ook de techniek gebruikt waarbij het edel metaal wordt geklopt om heel fijne gouden bladen te vormen.Hiermee kon men dan voorwerpen zoals een kroon, een neusring, hals- en polsbanden, vervaardigen

er werd ook aardewerk vervaardigd. De vorm was gebaseerd op deze van vruchten zoals kalebassen en pompoenen

Meermaals vertelt de gids ons dat een groot aantal gouden voorwerpen zich in Europa bevinden (British Museum in Londen, Berlijn, …) en dat Colombia aanvragen indient om “hun” voorwerpen terug te krijgen ……..

aardewerken urnen werden gebruikt om de resten van de doden te begraven. Meestal werden de doden verast. In de urnen werden dikwijls gouden voorwerpen, vooral neusringen meegegeven om in het volgende leven te gebruiken ….

In een aantal gevallen vonden archeologen resten van 2 mensen in de urnen, soms van man en vrouw, soms ook van volwassenen en kinderen ….

urnen werden in graven diep onder de grond begraven. Voorwerpen zoals deze kroon, heeft men in die graven terug gevonden (gelukkig hebben de Spanjaarden welke Latijns-Amerika veroverden, niet alles gevonden!)

geleidelijk aan begonnen de hallucinerende oppermannen begeerde eigenschappen van dieren zich aan te meten. Kikkers hadden de eigenschap van hoge vruchtbaarheid. Het kikkertje is in realiteit maar een centimeter groot

de belangrijke mannen (of vrouwen) werden begraven met dit soort hoofdbescherming. Niet om hen te beschermen in een strijd, zo vermoed men, wel om hun hoofd te beschermen zodat ze in het volgende leven weer verder zouden kunnen nadenken (in trance)

De tweede zaal begint pas rond 500 n.C. en duurt tot het begin van de Spaanse bezetting. De gids wijst ons op de verschillen tijdens deze 2 periodes.
Wat vooral opvalt is het verlies aan de “verloren was” techniek om goud en andere metalen te verwerken. Enkel de techniek om platen te kloppen en daaruit voorwerpen te maken, blijft over.

0

gouden oorringen in geklopt metaal

in de graven van de oppermannen werden heel dikwijls borstplaten gevonden met menselijke figuren in diervorm. De oppermannen namen de eigenschappen van dieren tijdens hun trances over

Door het verlies van de "verloren was"-methode zijn de beeldjes enkel nog in aardewerk. De figuren zijn nog steeds gelijkaardig, zittend en met gesloten ogen. Er zijn gaten in de keramiek waar gouden voorwerpen aan bevestigd werden

bij dit vrouwelijk beeldje heeft men bij wijze van voorbeeld veren in de openingen aangebracht

Keramiek werd ook gebruikt voor gebruiksvoorwerpen in het dagelijkse leven

Archeologen hebben ook resten gevonden van textiel welke gedateerd werden op 1.000 n.C.

De huid werd beschilderd. Hiervoor gebruikte men kleurstof afkomstig van zaden

deze rollen uit keramiek werden van kleurstof voorzien en over de huid gerold, een gebruik dat nu nog bij indianen van toepassing is

Vanaf 1540 komen de Spanjaarden op de proppen, eerst nog even vreedzaam. Zij trokken door de gebieden van de verschillende indianenstammen, maakten kaarten waarop ze als plaatsnaam, de naam van de stam welke er woonde, gebruikten.

Al spoedig echter was het vreedzame voorbij. De paarden, de zwaarden en ook de ziektes welke de Spanjaarden meebrachten, maakten heel veel slachtoffers. De rijkdommen van de indianen was een rede voor de Spanjaarden om de overblijvenden te onderwerpen en hun rijkdommen af te nemen.

Door evangelisatie werden de traditionele gewoontes afgeschaft en vervangen door deze van de Spanjaarden.

De meeste groepen indianen stierven uit. Zij die overbleven begonnen weinige jaren later zich te verzetten. Spanjaarden traden erg streng op, opperhoofden werden vermoord, de rest werd nog meer onderworpen. De weinig indianen welke overbleven vluchten weg in de bergen en bossen, vooral in het oosten (Amazonegebied) om te overleven ver weg van de Spanjaarden.

Nu leven er relatief kleine groepen indianen in het centrale Cauca gebied. De gronden en eigendommen zijn in het beheer van de ganse groep. Ze leven van landbouw en kennen nog heel wat gewoontes van hun voorvaderen, gewoontes welke nog beleefd worden.Opperhoofden en sjamanenkomen in elke groep voor, feesten en tradities worden nog zoals weleer uitgevoerd.

een foto van een huidige familie indianen

Of de realiteit echter zo rooskleurig is, betwijfelen we sterk. Vele indianen zijn alcoholverslaafd, we zien langs de straat zeer arme indianen zitten met kinderen welke amper kledij hebben ….
Indiaanse vrouwen moeten al het werk op het veld verrichten, het huishouden runnen en de kinderen opvoeden

Dichtbij het museum was vroeger het station van Armenia. Er staat op het plein een gerestaureerde lok uit die tijd

Enkele km buiten de stad is er de Jardin Botanico (Plantentuin) van Quindio. Net zoals bij vele andere bezoeken, gaat ook hier een gids mee. Hier zijn dit studenten biologie die studeren en werken.

de gids en ik staan hier voor een grote, oude ficus. De boom waar rond de ficus zich vastgezet heeft, is lang niet meer. De ficus verstikt immers de “gastboom”

Ook deze plantentuin is jungle waarvan een deel niet kan bezocht worden. Ook hier was vroeger een koffieplantage, nu neemt de natuur terug bezit van de gronden. De meeste soorten zijn inheems in Colombia.

een “wandelende” palm. De wandelsnelheid is zo een 25 cm per jaar!

palmsoort met een decoratieve bloem

de vruchten van heel wat palmsoorten vormen voedsel voor vogels

door het gebied loopt een beekje. Over de vallei van het beekje is een hangbrug gespannen

Omdat de plantentuin op minder dan 1500m hoogte ligt, zijn ook hier enkele andere vogelsoorten te zien.

de Groene Heremietkolobri (Phaethornis guy) zit op een tak. Telkens de vogel zijn piepend geluid maakt, open hij/zij de bek en zien we heel duidelijk de rode onderbek. Het vogeltje is slechts 11 cm groot

Palmtangare (Tangara palmarum) komt zowat overal in Colombia voor

het mannetje van de Witnekkolibri( Florisuga mellivora), 10 cm groot

Roodkruintangare(Tangara vitriolina)

het wijfje van de Groene Suikervogel (Chlorophanes spiza), 14 cm

het mannetje van de Dikbekorganist (Euphonia laniirostris), 11,5 cm groot

Men heeft hier een soort schuilhut gemaakt, met een spiegelend glas waardoor bezoekers vogels kunnen observeren, maar vogels niet gestoord worden door de mens.

Roodstuitarassari (Aulacorhynchus haematopygus), 35 cm groot

wartvleugelsaltator (Saltator atripennis atripennis)

De Midden-Amerikaanse Agouti zien we op verschillende plaatsen rondlopen. Het is een knaagdier, maar het lust wel de stukjes banaan die op de grond vallen

een andere Nederlandse benaming is Goudhaas

In de plantentuin zijn enkele musea, die we niet bezoeken.

Verder is er een grote vlindertuin, gemaakt in de vorm van een vlinder. Het aantal vlindersoorten is hier eerder beperkt, er zijn enkel vlinders welke in Colombia voorkomen.

om het vlinderverblijf te zien, is er een observatietoren gebouwd

we eindigen met een bloemetje

even terug Caldas

We keren terug naar Medellin.We rijden de route in twee dagen met tussenhalte in Salamina, in het departement Caldas

op de kaart van Caldas is Salamina omcirkeld

Soms regent het eens ’s nachts, maar vandaag, dinsdag, regent het de ganse dag, gedurende de ganse weg. We rijden richting noorden door Pereira en Manizales. Voorbij Manizales gaat de route langs een kleinere baan welke riviertjes volgt, over meerdere passen gaat en af en toe langs een dorpje komt. ’s Morgens zijn we rond 7u weg, iets na11u komen we aan in Salamina. Gelukkig is het hier enkele uren droog zodat we het dorpje kunnen bezoeken.

Salamina is ook gesticht door kolonisatoren welke uit Antioquia richting zuiden trokken. Het dorp is ouder dan Manizales.

In het oude centrum zijn de meeste koloniale huizen voorzien van een bovenverdieping met een balkons. Deuren en balkons zijn in vele gevallen voorzien van houtsnijwerk.

ook de onderzijde van de dakoversteken zijn in houtsnijwerk

dikwijls is het hout geschilderd

nieuwere balkons zijn met veel houtsnijwerk versierd

er is geen eenheid in stijlen

zoals we veelal zien in Colombia hebben ramen geen glas, maar zijn ze gewoon open. Het overhangende dak beschermt tegen zon en regen en ’s avonds of als de zon erg veel warmte geeft, gaan houten luiken in de deuren gewoon dicht

balkons zijn niet alleen in hout, maar ook in smeedwerk

boven enkele deuren/poorten is er een hoofd als versiering aangebracht

ik lees dat dit de duivels van Salamina zouden zijn. Deze lijkt er wel op

en ook de deurklopper is een duivel ….

het mooiste gebouw is al versierd met orchideeën. Ik lees dat volgende week, de goede week, alle woonhuizen hier met orchideeën zullen versierd zijn …

Salamina ligt een eind verwijderd van een stad. Manizales, de dichts bijgelegen stad ligt op 2u rijden. Salamina moet dus zelfbedruipend zijn en nog voorzieningen hebben voor de boerderijen in de grote omgeving.

De geproduceerde koffie wordt hier (voor een deel?) verzameld.

de kwaliteit is niet zo erg goed (de beste kwaliteit koffiebonen is volledig voor de export!) en de opslagruimte zijn vuile koterijen

Op het centrale plein, Parque Bolivar, is een kerk gebouwd waarvan de bouw geïnspireerd was op de eerste tempel in Jeruzalem.

binnenin de kerk is er één grote zaal met een vlak plafond

Permanent gaan hier missen door. Om het half uur start een nieuwe mis. Kort na de middag was het voor een paar uur rustig. De missen gaan door met open deuren, de pastoor gebruikt een micro. Het doet me denken aan de moskeeën in Azië.

ook hier zorgen bomen op het centrale plein voor schaduw

net zoals elk dorp heeft ook Salamina een gerechtsgebouw, een modern gebouw, op het centrale plein

in het park Bolivar is er een mooie kiosk

Salamina ligt wat hoger dan de omgeving. Het dorp telt slechts enkele straten in de lengterichting.D e zijstraatjes gaan zeer steil naar beneden en geven uitzicht op de heuvels. Door de laaghangende wolken zijn die heuvels niet erg goed te zien

de straatjes zijn zo steil dat het gelijkvloers bij het ene huis overeenkomt met de eerste verdieping van het naburige huis

De routeplanner weet niet dat de straatjes zo steil zijn.  Wanneer we de volgende dag weg rijden, gaat de aangeduide weg langs een straatje dat zo steil is dat het voorzien is van trappen .....

De brandweerwagens staan hier gewoon buiten, al dan niet onder een afdak

Salamina is langs een geasfalteerde weg te bereiken. Maar de dorpjes in de wijde omgeving (tot meer dan 100 km verwijderd) liggen langs zandwegen.Het openbaar vervoer gebeurt in dat geval met jeeps (shiva’s worden hier niet gebruikt omdat er telkens maar weinig mensen vervoerd worden).De jeeps worden niet alleen voor mensen, ook voor dieren en goederenvervoer gebruikt

de meeste zijn al (erg) oud

sommige zien er nog vrij nieuw uit

elke (jeep)bus heeft achteraan een brede sta-plank en handvaten zodat passagiers aan de buitenzijde nog meekunnen

bij het (jeep)busstation is er markt tijdens de voormiddag, en zijn er kleine eet-, drink- en snoepkraampjes

hier kan je voor een paar enkele centen eten – de restaurants van betere kwaliteit in Salamina geven een middagmaal (soep, hoofdgerecht en een glas vers vruchtensap) voor 2€.Aan de kraampjes is er voedsel voor een fractie van dat bedrag ….

Dat Salamina overal ver vandaan ligt ondervinden we de volgende dag. Politiemannen hadden ons aangeraden om via het westen naar de Panam(erica snelweg) te rijden. Het zou sneller gaan dan via het noorden.
De weg komt langs kleine, oude en armtierige huisjes. Ook verder van de weg liggen hier en daar huisjes. Op verschillende plaatsen wordt er koffie geteeld, op een ander veld zien we bananenplanten. Regelmatig komen we een (bus)jeep tegen, beladen met mensen, zakken koffie en ander materiaal. Hier en daar heeft iemand een brommer.
We zien heel wat mensen op een paard of muildier, vooral oude boeren. De muildieren moeten de koffiebonen van het veld naar de boerderij (of wat er voor moet doorgaan) brengen. Daar wordt de rode bes verwijderd. Hier en daar zien we dat organisch afval gestort langs de helling.
Een schooltje zien we niet, enkel in de 2 dorpen is er een schooltje.

De weg is eerst nog geasfalteerd, met bochten, haarspeldbochten, op vele plaatsen met een in de diepte verdwenen wegkant. Vermits Salamina op een berg ligt, dalen we af, vele honderden meter, tot op de bodem van de vallei. Daar rijden we de rivier over via een brug. Aan de overzijde gaat de weg weer omhoog naar het tegenoverliggende gebergte, weer omhoog. Plots is het asfalt gedaan en begint een aardeweg.
Eens op de top van dit gebergte, daalt de weg weer, nu naar de Cauca vallei. Plots is het asfalt er weer. Eens over de brug van de Cauca komen we op de Panam.

Na 1u45’ komen we op de doorgaande weg. Nu kan het sneller gaan, met de nadruk op “kan”. Op verschillende plaatsen zijn er werkzaamheden waardoor het verkeer stil gelegd wordt voor een tijdje en dan beurtelings langs de werken. We staan meermaals voor 10-15 minuten te wachten.

Na een tijdje gaan we terug over de Cauca. Nu klimt de weg naar zo ongeveer 2.000m hoger. Geen wegwerkzaamheden meer, maar hele files vrachtwagens welke overladen zijn. Door de vele bochten is voorbijsteken moeilijk.

Uiteindelijk komen we in Medellin. Omdat de luchthaven enkel via de stad bereikbaar is, en de routeplanners geen onderscheid kunnen maken tussen 3 naast elkaar lopende wegen, zien we meer van de stad op dit moment dan gepland.

Na 6u en 200 km rijden komen we dan toch bij de luchthaven van Medellin. Hier leveren we de huurauto in, ook ditmaal gaat het heel erg vlot. Beste en meest correcte autoverhuurbedrijf dat we al meemaakten, het Zuid-Amerikaanse Localiza.

terug in Antioquia, Medellin

Medellin is de hoofdstad van het departement Antioquia en de tweede grootste stad van Colombia.

kaart van Colombia waar Antioquia en Medellin op zijn aangeduid met een groene kader

Er is heel wat te zien, we blijven hier 4 dagen, waarvan de eerste 2,5 dagen in dit verhaal te vinden zijn.  De andere bezoeken komen bij het volgende verhaal.

De eerste nederzetting in dit gebied was er al in 1616.Medellin zelf werd gesticht in 1675.Pas in 1825 werd de stad hoofdstad van Antioquia.

In de jaren 1980 stichtte Pablo Escobar in Medellin een rijk dat gebaseerd was op de handel in cocaïne.In die tijdcontroleerde het Medellin-kartel 80% van de cocaïnehandel in de wereld!
Op het einde van de jaren 1980 verbood de toenmalige Colombiaanse president het Medellin-kartel.Prompt kwam het antwoord van Escobar: oorlog tegen de Colombiaanse regering.Rechters en politieke leiders werden vermoord, overal werden bomauto’s tot ontploffing gebracht om de Colombianen angst op het lijf te jagen en het drugskartel betaalde een premie voor elke vermoorde politie-agent, in totaal waren dat er 675.
In 1991 werden in Medellin 380 mensen per 100.000 vermoord, het hoogste percentage ter wereld!
In 1993 kon Pablo Escobar eindelijk gedood worden terwijl hij op de vlucht was.

In de jaren 1990 kreeg de linkse guerrilla steeds meer en meer macht in de arme gemeenschappen van Medellin,waarbij de guerrilla een ondergrondse oorlog voerde tegen de paramilitairen.
Op het einde van de 20^ste, begin 21^ste eeuw was het percentage vermoorde burgers nog steeds 160 per 100.000 inwoners.Medellin was toen één van de meest gevaarlijke steden ter wereld.

Kort nadat president Uribe in 2002 aan de macht kwam, lanceerde hij de Operatie Orion.Doel ervan was om de arme bevolkingswijken van Medellin los te krijgen van de linkse guerrilla.Het geweld daalde sterk.In 2005 was het aantal vermoorde burgers nog steeds groot in vergelijking met andere steden in de wereld, maar naar Colombiaanse normen was er al een hele verbetering tegenover 10 jaar eerder.

Zijn opvolger president Santos werkte aan een vredesakkoord met de FARC.

(Wil je in het Nederlands meer lezen over de presidenten Uribe en Santos: https://nl.wikipedia.org/wiki/��lvaro_Uribeenhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Juan_Manuel_Santos)

Onder het burgemeesterschap van Fajardo, verkozen in 2004, en zijn opvolgers Salazar en Gaviria, onderging Medellin een spectaculaire verandering.Samen met de private sector investeerde de stad in openbare werken waaronder het systeem van kabelbanen, musea en bibliotheken.Tijdens de laatste jaren staat Medellin op de lijst van toeristische bestemmingen en trekt het ook buitenlandse investeerders aan.

En nu onze bezoeken.

Medellin heeft een modern transportsysteem, de metro, de enige in Colombia.Metro betekent hier niet, in tegenstelling tot de meeste andere ter wereld, een ondergronds treinsysteem.Nee, de metro gaat een heel eind bovengronds.

We horen van Pablo, de gids van Real City Tours dat de metro gebouwd is in 2002 toen de stad nog heel diep zat met moorden, bomaanslagen, … .Door de bouw van de metro gaf de toenmalige burgemeester hoop aan de inwoners, hoop waaraan ze zich hebben opgetrokken uit hun diepe moeras. De metro was en is veel meer dan een vervoersysteem, het is het geloof van de mensen in een betere Medellin-wereld. Daarom ook houden ze hun metro heel netjes.

Er zijn 2 lijnen, één welke noord-zuid loopt en de vallei van de sterk vervuilde rivier volgt. De tweede lijn is veel korter en gaat van west naar centraal.

Het hotel waar wij verblijven ligt dichtbij een station op deze lijn.

Naast de metro zijn er in de stad busjes welke zo ongeveer overal komen.

Om arme wijken op de heuvels rond de stad te ontsluiten, is er op enkele plaatsen een kabelbaan met verschillende stations.

Dan is er ook nog de elektrische roltrap in het gebied van de comuna (gemeenschap) 13.

En als laatste rijdt de tranvia. De tram heeft 1 spoor in het midden, de wielen zijn deze van een bus met luchtbanden, een heel apart systeem, geproduceerd door een bedrijf in Straatsburg. De lengte van de lijn is 4,3 km, de hellingen gaan tot 12,5% en aan het ene uiteinde is er een metrostation. De tram zal op 31 maart dit jaar 2 jaar in gebruik zijn. Reeds in de jaren 1880 reden er paardentrams, later kwamen elektrische trams en nog later verdwenen de trams. In 2012 is men begonnen met deze tramlijn. We gebruiken de tram pas tijdens de laatste dag.

Een groot aantal openbare vervoersmiddelen om de bijna 2,5 miljoen inwoners van Medellin te verplaatsen. Daarnaast zijn er heel veel taxi’s, de meeste in een gele kleur.

Om het aantal private auto’s in te perken is er het systeem van “pico y placa”, wat in meerdere steden van Colombia van toepassing is. Afhankelijk van het laatste cijfer op de nummerplaat mogen auto’s op bepaalde momenten van de week niet rijden. Voor de rijke burgers is dat geen probleem, een tweede auto lost het probleem op!
Op sommige momenten van het jaar, nl. bij de overgang van droog naar nat seizoen, is de luchtvervuiling zo erg dat het pico&placa systeem nog uitgebreid wordt. Dit zorgt dan tijdelijk voor een minder slechte luchtkwaliteit. Dat de vuile lucht blijft hangen heeft alles te maken met de ligging van Medellin. De stad ligt als het ware in een kom, omgeven door vele rijen bergen.

In de wijk van de universiteit liggen een aantal bezienswaardigheden, gratis voor de bewoners van Medellin. De botanische tuin is voor iedereen gratis.

Het planetarium ligt ook in dit gebied.

In het westen van Medellin, te bereiken met de metrolijn west-midden, ligt de kabelbaan van San Javier naar La Aurora. Een aantal beelden vanuit de kabelbaan

Voor de veiligheid en de controle zien we overal straatlichten. Regelmatig zien we ook een legerpatrouille

Deze kabelbaan gaat eerst naar de top van een heuvel en daalt nadien af over een vallei om dan tegen de volgende heuvel weer op te stijgen

En vanuit dezelfde eindhalte van de metro komen we met een busje bij de (elektrische) roltrappen.

Om Medellin wat beter te leren kennen gaan we mee met een georganiseerde rondleiding door het centrum, enkel in het Engels. De organisatie “Real city tour” kent een groot succes, dagelijks gaan er honderden mensen met hen door het centrum.
Pablo, onze gids, is een burgerlijk ingenieur geboren in Medellin. Na zijn studies trok hij eerst naar Hongarije, later naar Frankrijk waar hij doctoreerde. Hij reisde naar heel wat verschillende plaatsen. Nu is hij terug in zijn geboortestad en geeft hij dagelijks 2 rondleidingen, goed voor 8u werken. Hij is de stichter van Real City Tours

De Paisas, de inwoners van het gebied dat we de laatste 3 weken bezochten, zijn oorspronkelijk Spanjaarden komende uit het Baskenland, Extremadura en Spaanse joden. Deze volkeren waren in de jaren 1600-1700 op de vlucht omwille van godsdienstige of economische redenen (de geschiedenis herhaalt zich nog steeds).Ze kwamen aan op de noordkust van Colombia, maar de vervolging ging daar gewoon verder. Daarom trokken ze moeizaam verder het binnenland in en kwamen in de kom, omgeven door bergen. Daar was er geen vervolging meer, daar was gewoonweg niets. Ze startten een nieuw leven en leefden een paar eeuwen in volstrekte eenzaamheid in het gebied dat nu Medellin is. Door overbevolking en bijhorende armoede trokken velen verder zuidelijk. Op verschillende standbeelden hebben we die moeizame trek naar de koffieregio uitgebeeld gezien.

In het begin van de 20^ste eeuw kwam de spoorlijn, het gebied werd ontsloten, en het begon economisch beter te gaan omdat er handel was met de buitenwereld.

Op de Plaza Mayor, het plein bij de stads-, provincie- en gerechtelijke gebouwen staat een ander monument, wat het betekent en wie het voorstelt, weten we niet

Iets verder bevindt zich de Plaza Cisneros. Ooit was hier een markt, maar de gebouwen waren vervallen. Tijdens de tweede helft van vorige eeuw en het begin van deze eeuw was dit een gebied met heel zware criminaliteit. Ook nabijgelegen gebouwen waren plaatsen van misdaad en drugs.

In 2005, onder het bestuur van burgemeester Fajardo werd hier het project “democratische architectuur” op poten gezet. Het gebied waar enkel diep negativisme heerste werd omgezet tot een gebied waar hoop, licht en positivisme een plaats vonden en vinden. Het plein werd vrijgemaakt van alle resten van de markt en andere bouwwerken en er werd een bos van lichtzuilen gebouwd, het Park van het Licht.

Daarbij werden guadales (je weet wel, bamboe-achtige planten) op het plein voorzien.

Aan het ene uiteinde van het plein is ook in 2005 de bibliotheek van het EPM project gebouwd (dit project zorgt ervoor dat mensen met het statuut arm en sociaal achterop gesteld, gratis aan allerlei culturele, sociale, pedagogische en sportactiviteiten kunnen deelnemen).

De 2 vervallen gebouwen (Carré en Velasquez) zijn helemaal gerenoveerd en nu zijn er de verschillende onderwijsdiensten van de stad in gehuisvest, plaatsen voor de transformatie naar hoop en toekomst.

Het Nationaal Paleis werd getekend door een Belgische architect (Goovaert) in de jaren 1920.Het gebouw was bedoeld om de diensten van de gouverneur te huisvesten.

Nu is het paleis een winkelcentrum waar goedkopen kledij, schoenen en accessoires verkocht worden

Pablo maakt ons attent op een bord bij een koffieverkoopster

We komen langs de VeraCruz kerk. Hier vertelt Pablo over het geloof van de Colombianen. Heel veel mensen gaan dagelijks naar de kerk, maken kruisen en bidden en bidden. In vele gevallen echter is dit een manier om “aflaten” te kopen waardoor ze hun manier van leven telkens weer opnieuw willen verdoezelen

De nabije omgeving van de kerken in Medellin zijn plaatsen van verderf, zo vertelt Pablo ons.
Wat verder komen we bij een andere kerk. In het straatje naast de kerk, tegen de muren van de kerk, worden hard-porno films verkocht. De verkopers gaan regelmatig de kerk binnen …..

We komen een tijd later aan bij het Parque Bolivar. Aan het uiteinde van het plein bevindt zich de kathedraal van Medellin.

Aan de tegenoverliggende hoek van het plein bevindt zich een groot politiecommissariaat, het plein wordt continu bewaakt door veel agenten. Lijkt dus erg veilig … maar in de tegenoverliggende hoek is een gebouw waar de allergoedkoopste drugs worden verkocht en versneden ontsmettingsalcohol. Op het plein lopen dus heel wat zwaar gedrogeerden ….onder de ogen van de politie …..

Naast de kathedraal is een gebied waar transseksuelen samen komen, het Bolivarplein is een gebied waar de hele variatie aan mensen uit Medellin rondlopen, kleurrijk maar dikwijls erg tragisch.

Pablo vertelt ons ook dat vroeger Colombia cocaïne produceerde, cocaïne extraheerde, cocaïne verzond naar de wereld en ook lokaal cocaïne dealde. Door de aanpak van de regering de laatste 20 jaar houdt Colombia enkel nog de eerste activiteit, het kweken van cocaïne over. De andere 3 pijlers zijn verplaatst naar Venezuela, Ecuador, Peru en vooral Mexico. Bij de eerste 3 landen, buurlanden van Colombia, bevinden de drugslabo’s zich dikwijls direct over de grens, net buiten het bereik van de Colombiaanse politie. Deze 3 landen hebben nog niet de aanpak van Colombia, het probleem heeft zich dus alleen maar verplaatst, niet opgelost.

In het centrum is er de Plaza Botero. Botero is geboren in Medellin, heeft op vele plaatsen op de wereld gewoond, leeft nu in Rome (voor zover de informatie nog juist is), maar heeft heel veel werken aan de stad Medellin geschonken. Het plein, naar hem vernoemd, bevat een groot aantal beelden, ze staan gewoon op het plein.

Bij een beeld zien we een aantal politiemannen staan. Een generaal staat naast een vrouwelijk agente, beiden worden de ganse tijd gefilmd. De vrouwelijke agente is wat klein van gestalte tov de generaal. Geen nood, een bakje van een schoenpoetser wordt als verhoog gebruikt

Pablo geeft een eind verder op het plein zijn uitleg aan ons, ver genoeg om het filmen niet te storen met zijn micro. Plots komt een agent van het groepje op ons af. Hij meldt dat de generaal ons (groepje van 18 toeristen) kort wil toespreken, of dat kan ….De generaal komt, heet ons heel hartelijk welkom in zijn stad, hoopt dat wij van Medellin kunnen genieten en dat wij er een positief beeld van hebben, en wenst ons nog veel geluk op reis. Omdat de meeste toeristen van het groepje geen Spaans verstaan, vertaalt Pablo. Ondertussen wordt alles gefilmd, door dezelfde politie-camera-man. Op het einde geeft de generaal elk van ons een hand… dit is typisch Colombia.
Ook in 2010 hadden we al dat gevoel, Colombianen zijn heel blij dat mensen, toeristen, belangstellen in hen en in hun land.

Aan een zijde van het plein bevindt zich het Museum van Antioquia. Omdat de Botero-zaal tot vrijdag deels gesloten is voor schilderwerken, gaan we er zaterdag naartoe.

In het museum zijn heel wat werken van Botero te zien. Hij heeft ze geschonken aan Medellin

Verder zijn er nog werken van andere kunstenaars, in het bezit van Botero, welke hij ook aan de stad heeft geschonken. Hier zijn geen grote namen te vinden zoals in het Botero-museum in Bogota

Aan de andere zijde van het plein is er het Cultuurhuis, deels gebouwd door dezelfde Belgische architect Goovaert (omdat de mensen zijn gebouw niet mooi vonden, is hij naar België terug gekeerd, en is het gebouw in een eenvoudige stijl verder afgewerkt.

Aan een andere zijde van het plein rijdt heel wat verkeer. Op het voetpad van deze en van een naburige straat wordt fruit verkocht.

We komen nog langs een plein waar, volgens Pablo, bijna dag en nacht muziek wordt gespeeld. Wanneer mensen gedaan hebben met hun werk, komen ze naar het pleintje en wordt er gedanst

Pablo vertelt ons dat Colombianen, en in het bijzonder bewoners van Medellin, de gave hebben om het slechte snel te vergeten en het goed, hoe klein ook, uit te vergroten tot iets wat hen blij en gelukkig maakt.

Zo komen we langs een plein. Vroeger was op dit plein een podium waar groepen kwamen optreden. Op het einde van de jaren 1990 ontplofte er, tijdens een optreden, een bom op het plein.25 jongeren vonden de dood. Op het plein stond de “Vredesduif” van Botero. De burgemeester besliste om het gehavende beeld te verwijderen van het plein. Op dat moment kreeg hij een telefoon waarbij een stem hem zei dat het beeld moest blijven op het plein. De stem was van Botero. De kunstenaar wou het beeld als getuigenis laten staan, samen met een intact beeld. De beide beelden hebben een symbolische waarde, Medellin heeft een heel duistere periode meegemaakt, maar trekt zich op aan het mooie, het positieve waar mensen kunnen lachen en terug gelukkig en blij zijn.

In het centrum lopen heel veel mensen rond, overal wordt er voedsel verkocht, dikwijls meestal erg vet.

Deze namiddag speelt Colombia voetbal tegen en in Frankrijk. De ganse weg kunnen we gewoon het spel volgen. Overal staan er TV’s, overal zitten mensen mee te volgen, en bij een goal (Colombia wint uiteindelijk met 2-3) hoor je overal het gejuich.