Reisverhaal «het noorden»

Costa Rica | Costa Rica | 7 Reacties 30 Maart 2013 - Laatste Aanpassing 17 Juni 2013

Vanuit La Fortuna en het Arenal gebied rijden we terug naar Guanacaste.  Het Arenal-meer zelf ligt ook in deze laatste provincie.  Alhoewel we in vogelvlucht niet zover van de Arenal-vulkaan zijn, is de afstand 120km.  We moeten immers de weg rond het meer volgen en dat kan maar in één richting.  Aan de andere zijde immers ligt een hoog gebergte, het Tilarangebergte. 

De weg die we volgen is voor de laatste 40km weer erg hobbelig met stenen, putten en stof.  Gelukkig zit een mens nog stevig in elkaar!
Santa Elena en Monteverde liggen in de gebergte op een hoogte van ongeveer 1400m.  We voelen het aan de temperatuur, warm maar niet meer heet.  En als de zon ondergaat wordt het fris (alles is relatief, we vergelijken met de temperatuur van de laatste weken).
Het gebied hier bevat een groot nevelwoud met alle bijhorende dieren en planten.  Op zich al een toeristische trekpleister.  En dan strijken hier allerlei organisaties en adrenalinesporten neer en wordt het gebied nog meer toeristisch.

Monteverde is gesticht door de Quakers.  Een groep van hen, die in de V.S. woonden en er geen legerdienst wilden verrichten, zijn uitgeweken naar Costa Rica in de jaren 1950.  Toen was net het leger in Costa Rica afgeschaft.  In de V.S. leefden zij van de melkveehouderij en de bijhorende zuivel.  Het gebied hier was voor hen perfect om deze activiteiten verder uit te oefenen.  Tot dan toe woonden hier slechts enkele families verspreid over een grote oppervlakte.   De quakers hebben ongeveer 12 vierkante km (of 1200 ha) land verdeeld onder de verschillende families, ze bouwden een dorp en een school.  Voor hun vee hebben zij een heel gebied woud omgezet tot weiden.  Midden de jaren ’60 beseften ze dat het nevelwoud en het gebied van de waterscheiding (dat zich in het nevelwoud bevindt) wel erg belangrijk zijn.  Zij begonnen toen het nevelwoud te beschermen en met de hulp van Amerikaanse wetenschappers werd in1972 het Reservaat van het Nevelwoud van Monteverde opgericht.  Het was toen het eerste privaat natuurreservaat in het land.  Nadien zijn er nog vele andere gevolgd.

In het gebied van Monteverde leven nu nog weinig quakers, maar het natuurreservaat  is nu één van de belangrijkste toeristische plaatsen van Costa Rica.
Het gebied van Monteverde is nu welbekend in het land voor zijn zuivelverwerking.  De Melkerij, ooit door de quakers opgericht, is nu in privaat bezit.
Wat wel gebleven is, is de weg naar Monteverde, ooit gemaakt voor ossen en ossenkarren!  Men wil geen betere weg voorzien om het aantal toeristen toch min of meer in te perken.

Santa Elena is een dorp op slechts 3km van Monteverde.  Ondanks alle toeristische infrastructuur blijft het een dorp.  Maar ook hier heeft de financiële crisis toegeslagen.  Dit zien we bvb. in een groot winkelcomplex dat 5 jaar geleden geopend is, en dat een bijna totale leegstand kent! 
Er is hier een groot aanbod van activiteiten, sommigen helemaal niet voor ons.  We blijven hier een aantal dagen om toch het een en het ander te zien en te beleven.
We dachten eerst hier te kamperen, maar net zoals op andere plaatsen in het land zijn de voorziene kampeerplekken het woord ‘camping’ niet waard.  In het centrum van Santa Elena kunnen we onze auto voor de nacht niet veilig parkeren.  Een klein eindje buiten het dorp vinden we een huisje dat ingericht is met een volwaardige keuken.  Vermits we altijd zelf koken –Stephan is de kok- is dit een ideale plek, rustig gelegen in een grote tuin (met nog 5 huisjes) weg van de toeristische drukte en bijhorend lawaai.

We maken een afspraak voor de volgende dag om een ochtend- en een nachtwandeling te maken met een gids in het Bosque  Eterno de los Niños of, in het Nederlands, het Eeuwige Kindernevelbos.  Het bos is het grootste privaatreservaat in Costa Rica.  Het beschermt 22.500 ha tropisch nevelwoud.
De start voor het verzamelen van fondsen voor dit project startte in 1987 in Zweden.  Een klas schoolkinderen organiseerde, in samenwerking met het Zweedse koningshuis, allerlei activiteiten.  Al snel volgden er klassen in de V.S.  Ondertussen zijn er reeds in  44 landen schoolklassen, en ook ouders, die de gelden inzamelen om de gronden aan te kopen en het project in leven te houden.  En in de oprichtingsakte staat er dat het bos eeuwig moet blijven bestaan, zelfs al wordt de staat of iemand anders eigenaar.  In het bos wordt ook wetenschappelijk onderzoek gedaan en vrijwilligers kunnen meewerken.  En natuurlijk is de organisatie continu op zoek naar sponsors.  De organisatie werk ook samen met al de omringende dorpen en leefgemeenschappen.

Een voor het grotere publiek gemakkelijk bereikbaar gedeelte ligt dicht bij de Melkerij in Monteverde.  Maar  mensen die het aankunnen kunnen ook een tweedaagse trektocht maken in de richting Arenal. Het is een zware tocht en men moet alles op de rug meedragen.
Voor ons is een ochtendwandeling, die om 5u30 start, een goede manier om de flora en fauna van het gebied te leren kennen.  Buiten de openingsuren kan men enkel met een gids.  Deze wandeling met uitleg zowel over vogels als over planten en zoogdieren zou 2,5u duren, maar duurde uiteindelijk 3,5u.  We horen en zien telkens weer nieuwe gegevens.

 Ook een avondwandeling die start om 17u30 geeft een inzicht in de fauna, zij het dan de nachtelijke.   We hebben een andere gids dan deze ochtend.
Er zijn heel wat dieren die pas actief worden als de zon is ondergegaan.  De meeste soorten kikkers zijn er een voorbeeld van.  Kikkers zijn maar te zien daar waar het minstens vochtig is, en beter nog  bij een poel.  In het kleine gedeelte van het kinderbos dat voor bezoekers open is, is het klimaat relatief droog.  Dit is wel geen echt droogbos, maar toch evenmin een nevelwoud.

Men laat bij het vallen van de avond de Heliconia’s dichtbij het informatiecentrum  natspuiten.  We zien er een kleine kikker.  Kikkers echter worden blind van een flits, dus bij duisternis niet te fotograferen.

We zien ook een paar Tarantula’s en enkele slapende vogels op een tak.  De luiaards, die ook pas   ’s nachts actief zijn, zien we echter niet. En de vleermuizen zijn er al evenmin.
Aanliggend bij het grote Eeuwige Bos van de Kinderen ligt een tweede reservaat, het Biologisch Reservaat Monte Verde.  Dit bos is 10.500 ha groot, dus minder dan de helft van het Kinderbos.  

Het Biologisch Reservaat Monteverde is gesticht door een Quaker samen met een koppel  biologen uit de V.S. .  Nu wordt het gerund door een groep wetenschappers, vnl. uit het buitenland.
De toegang van dit Bos ligt op slechts 4km rijden van het stukje Kinderbos dat we bezochten.  Maar het Biologisch Reservaat ligt op een helling en wat hoger.  Daardoor heeft het een ander (micro)klimaat, dus ook een andere vegetatie en bijgevolg ook deels andere dieren.  Het verschil is ongelooflijk.  In het Biologisch Reservaat Monteverde is het veel vochtiger.  Dit is  wat direct te merken  aan de veel grotere hoeveelheid begroeiing op de bodem én  een veel grotere hoeveelheid begroeiing op de stammen en takken van bomen, dus aan de hoeveelheid epifyten.   Biologen tellen en identificeren het aantal epifyten per lopende meter tak.  Dit is een maatstaf voor de soortenvariatie en is sterk afhankelijk van het klimaat en klimaatswijzigingen.

De bergkam in dit gebied vormt is de continentale waterscheiding.  De beken en rivieren langs de kant van Monteverde wateren af in de Pacifische Oceaan, deze aan de andere zijde van de bergkam geven hun water aan de Atlantische Oceaan.  Over de bergkam is het gebied geen nevelwoud meer, maar wel een regenwoud.  Dat deel staat ook bloot aan de sterke passaatwinden  die van de Atlantische Oceaan komen.  En dat zien en voelen we.  Het wandelpad  daalt en klimt tot de bergkam op iets meer dan 1600m.

een Tarantula kruist ons pad

Tijdens de wandeling zien we enkele vogels en bloemen.  Hier is de begroeiing zo dicht dat het zelfs voor gidsen moeilijk is om vogels waar te nemen.
Er komen in dit nevelwoud meer dan 500 soorten orchideeën voor, die op bomen groeien.  Vele soorten zijn heel erg afhankelijk van het microklimaat (het lokale klimaat) en verdwijnen bij (voor ons geringe) klimaatsveranderingen. 28 Soorten orchideeën zijn endemisch in Monteverde, ze komen nergens anders ter wereld voor.
Een derde natuurgebied rond Monteverde is de Reserva Santa Elena, het Santa Elena Reservaat.  Het is het kleinste van de drie en het is eigendom van het dorp Santa Elena.  Het wordt gerund door lokale ouders.  Santa Elena ligt ook op de berghelling, maar wat hoger dan het gebied van Monteverde dat we bezochten.  Bij mooi weer kan men hier tot op een berg klimmen van iets meer dan 1.800m hoogte en uitzicht hebben op de Arenal vulkaan.

Tijdens ons bezoek is het weer perfect aangepast:  mist en regen.  Maar zoals ik al eens schreef, er komt slechts een beperkt gedeelte van het regenwater op de bodem terecht.  Als wandelaar blijven we dus gespaard van de grootste hoeveelheid regen.  Vogels echter vliegen niet uit tijdens de regen.  Ze blijven ineengedoken afwachten tot het droog is.  Wel horen we af en toe een pad.
In Santa Elena zijn verscheidene biologische activiteiten te beleven.
In het Serpentarium houdt men een aantal slangen die in Costa Rica, en vooral in dit gebied, voorkomen.  De slangen zitten natuurlijk in kooien.  In de late namiddag zijn de slangen het meest actief en is het dus een goed moment om ze te gaan bekijken.  Eerlijk gezegd bekijken we liever slangen in een kooi dan in de vrije natuur.  Door ze in een kooi te zien, kunnen we ze wel leren kennen, voor het geval dat.
In de orchideeëntuin heeft men 425 soorten orchideeën, waarvan er steeds een 150-tal in bloei staat.  Het zijn enkel orchideeën uit het Monteverde nevelwoud, dus van hier ter plaatse.  Orchideeën halen geen water uit de bodem, enkel uit de lucht.  En een nevelwoud heeft een hoge luchtvochtigheid.  Orchideeën zijn voor 80% epifyten, dit wil zeggen dat ze niet in de grond wortelen, maar zich vasthechten hogerop bomen.  20% van de orchideeënsoorten leven op de grond, maar die komen hier niet voor.

Er zijn 28 soorten kikkers en padden in het Ranario aanwezig.

In Monteverde is er een Bat Jungle.  Hier wordt info gegeven over vleermuizen in het algemeen en zijn er ook een aantal vleermuizen te zien en te beluisteren.  Deze vleermuiszoo is ontworpen door een vleermuis-bioloog en tevens auteur van boeken over vleermuizen.  Net zoals overal kan de rondleiding in het Engels of Spaans gevolgd worden, maar in het Spaans zou pas ’s avonds doorgaan.  Dus volgen we de Engelstalige rondleiding.  En dan horen we dat de man die de zaak hier runt en gidst een Gentenaar is.  Hij is hier terecht gekomen door een wereldreis, verliefd geworden, getrouwd en gebleven.  Hij is, net zoals alle andere gidsen die we reeds gehad hebben,  erg begeesterd door de biologische wereld, in dit geval de vleermuizen.  De vleermuizen die in deze zoo voorkomen zijn er allemaal uit het gebied van Monteverde.  Van de 1.116 soorten vleermuizen die wereldwijd voorkomen, telt Costa Rica er 110.  Vermits vleermuizen zoogdieren zijn, telt Costa Rica hierdoor ongeveer 1.000 soorten zoogdieren.  11% daarvan zijn vleermuizen (verder zijn er ook nog heel wat knaagdiersoorten, en de rest zijn allerlei andere zoogdieren).
Vleermuizen zijn heel belangrijk in het ecosysteem.  Sommige planten worden enkel via vleermuizen bevrucht (stuifmeel van de ene bloem overbrengen op de stamper van een andere bloem).  Dit door de nectaretende vleermuizen.  De vruchten-etende vleermuizen staat  in  voor de verspreiding van zaden .  En de insectenetende vleermuizen eten gemiddeld per uur 1.000 insecten (en ze eten gedurende 3 uur per nacht).  Hierdoor zorgen zij ervoor dat insecten de aarde niet overmeesteren.  Slechts 1% van de alle vleermuizensoorten is vleesetend.  En er zijn 4 soorten vampiers die zich (wereldwijd) met bloed voeden.  3 van die soorten komen ook in Monteverde voor.  Zij voeden zich met bloed van grotere zoogdieren en dan voornamelijk van vee.  De ganse groep vleermuizen is een erg miskende groep.  Er worden weinig fondsen ter beschikking gesteld voor wetenschappelijk onderzoek.  Vele soorten vleermuizen zijn met uitsterven bedreigd, enerzijds door gebrek aan woonplaats, voedsel, anderzijds door de vele chemische verdelgingsmiddelen die wereldwijd gebruikt worden, door de vele gebouwen, snelwegen (waar ze niet over durven wegens het lawaai), windmolens, kortom door de moderne maatschappij.

Vleermuizen hebben per wijfje hoogstens één baby per jaar.  Als het jong geboren wordt is het gewicht van de boreling gelijk aan 1/3 van het gewicht van de moeder.  Stel je voor ….

Vleermuizen horen zeer goed, zien zeer goed, zijn sociale wezens en zoeken hun prooien onder andere door een soort sonar.  Zij zenden geluidsgolven uit door een uitsteeksel op hun kop, de geluidsgolven botsen op een voorwerp (wat dan ook) en worden terug gekaatst naar de vleermuis.  Die vliegt met zijn mond open, de golven komen daar binnen en worden opgevangen door een soort sensor.  Hierdoor kan de vleermuis in de duisternis perfect zijn omgeving aftasten.

In het gebied rond Santa Elena wordt er al lang koffie geteeld.  Vele boerderijen zijn ondertussen overgeschakeld en er is een natuurlijke bosvorming.  Er blijven echter nog enkele van deze boerderijen over en zij organiseren bezoeken.  Wij bezoeken de boerderij “El Trapiche”  (gezien onze opleiding moeten we toch iets op het vlak van landbouw leren kennen).

El Trapiche betekent suikerrietmolen.  Deze boerderij kweekt niet alleen koffieplanten, er is ook suikerriet , eigen land- en tuinbouwproducten en viskweek (Tilapia) en men start nu ook met een experiment om cacaobomen te planten.  In 1948 is meneer Santamaria naar hier gekomen en heeft hij de boerderij gesticht.  Na een tijdje stopte hij en het duurde tot 1989 dat één van zijn kleinzonen terug op de boerderij kwam en ze uitbaatte.  In 2005 onderbrak één van deze laatste zijn zonen zijn universitaire studies om te starten met de tours.  We hebben de indruk dat de geleidde bezoeken meer geld in het laatje brengen dan de eigenlijke teelten.
Koffieplanten kunnen op lagere en op hogere hoogtes gedijen.  Daarom is het gebied rond Santa Elena, dat op ongeveer1350m ligt geschikt.  Vele andere gewassen kunnen op deze grotere hoogten niet meer gedijen.  Koffieplanten bloeien eens in het jaar, en elke bloem verschijnt op dag 1, bloeit op dag 2 en valt af op dag 3.  Niet alle bloemen openen zich op hetzelfde moment.  In een tijdspanne van enkele weken heeft elke bloem zich geopend.  Ze verspreiden een goede geur (dit hebben we enkele weken geleden waargenomen  bij de Boruca indianen). 

De koffieplant heeft slechts 1 insect als vijand, de Koffiebessenkever (Hypothenemus hampei).  Net zoals de koffieplant was deze kever niet inheems in Amerika, maar afkomstig van Afrika.  De kever legt haar eieren in de jonge vrucht van de koffieplant doordat ze die vrucht doorboort.  De larven en de kevers die hieruit ontstaan zitten in de koffiebonen.   Om te beletten dat de kever de koffiebonen doorboort, hangt men hier en daar een val.  De val bevat een vloeistof die de Koffiebessenkever  aantrekt.  Drinkt de kever ervan dan sterft ze en kan ze geen koffievruchten infecteren.

Vermits de bloei varieert, zijn niet alle vruchten gelijktijdig rijp.  Hier wordt met de hand geplukt .  Het is een erg tijdrovende bezigheid en enkel de rode bessen mogen geplukt worden.  De pluk in dit gebied gebeurt tussen november en begin februari, dus voor het grootste deel tijdens het regenseizoen.  Gastarbeiders uit Nicaragua worden voor dit werk aangetrokken.  Deze mensen komen met hun ganse familie naar Costa Rica en krijgen huisvesting.  Ze hebben een werkvisum voor 3 maanden en moeten daarna weer terug keren.  Per mand geplukte koffiebessen krijgen zij 2US$.  Normaal duurt het een uur om een mand te vullen, dus verdienen de plukkers 16 US$ per dag.  Maar velen plukken meer manden per dag, soms tot 20.  Vergelijkt men dit met het inkomen in Nicaragua voor een landarbeider van 17 US$ per week.
Eens de bessen geplukt, worden ze gedroogd en wordt het buitenste vlies verwijderd.  De meeste koffiebessen bevatten 2 zaden, de koffiebonen.  Deze koffiebonen worden dan verder gedroogd tot ze nog 7% water bevatten. 

Dan worden ze machinaal van hun binnenste vlies ontdaan.

Het afval wordt gecomposteerd. Voor de kwaliteit van de koffie worden de bonen nadien nog opgedeeld in gave, kwaliteitsvolle bonen van eenzelfde grootte en  bonen van ongelijke grootte, kleiner dan de eerste groep.  De bonen zijn nu klaar om te branden.  De meeste bedrijven echter verpakken de ongebrande bonen voor transport.  De bonen worden dan bij de klant gebrand, volgens de voorkeursmaak.  In dit bedrijf brandt men de koffiebonen zelf.

 Verder is er in El Trapiche ook een rietsuikerplantage.  Nadat men een stuk rietsuikerstengel geplant heeft duurt het 2 jaar voor er rijpe suikerrietstengels uit groeien.  Die rijpe suikerrietstengels worden met een machete geoogst.  Om de 8 maanden is er dan een nieuwe oogst. Door het gunstige klimaat kan men hier continu suikerriet oogsten. 

Het grote probleem in de suikerrietplantages is dat er veel droge delen op de grond vallen, delen die een licht suikergehalte hebben.  Deze droge afval op de grond trekt ratten aan en ook slangen die zich voeden met de ratten.  Dit schreef ik ook al in mijn eerste verhaal.  De slangen zijn erg giftig en agressief.  Daarom moeten de landarbeiders, die de suikerrietstengels af kappen hoge laarzen (tot een eind op het bovenbeen) en lange handschoenen (tot een eind op de bovenarm) dragen.  Sommige bedrijven in Costa Rica lossen dat op door net voor de oogst hun plantages te laten branden.  De suikerrietstengels zijn vochtig en branden niet, maar wel al het afval op de bodem.  Hierdoor verdwijnen de meeste ratten en slangen.  Dit is echter een verboden praktijk.  Maar de eigenaars hebben telkens weer één of andere uitleg buiten hun schuld om.
Als de stengels geoogst zijn worden ze in dit bedrijf naar een persmachine gebracht.  Vroeger werd die machine aangedreven door ossen.  Nu is dit enkel nog even voor de show. 

Het sap wordt uit de stengels geperst door een machine die aangedreven wordt met een waterwiel.
Daarna heeft men enerzijds ruw sap, en anderzijds droge resten van de stengel.  Die droge stengelresten worden gebruikt  als brandstof om nadien het sap uit te dampen.  Het sap moet echter gezuiverd worden.  In grote rietsuikerbedrijven gebeurt dit door toevoeging van chemische stoffen.  In kleine, artisanale bedrijven gebruikt men hiervoor een stuk schors van een vrouwelijke, lokale boom die tot de lindefamilie behoort, de Heliocarpus appendiculatus.  Dit stuk schors kan vele maanden gebruikt worden .  Het gezuiverde sap wordt dan ingedampt en krijgt een beige kleur.  Eens het water voldoende verwijderd is, wordt het ingedikte sap in vormen gegoten waardoor het hard wordt. 

Deze suiker is helemaal niet geraffineerd en dus minder ongezond.  Dit product wordt op deze manier verkocht.
Een landbouwingenieur, lid van de familie, wil nu ook uittesten onder welke voorwaarden een cacaoplantage op deze hoogte zou kunnen gedijen.  Normaal komen cacaoplantages op lagere hoogte voor.  Ook de hevige wind die hier sinds twee dagen woedt, is helemaal niet gezond voor de cacaoplant.  Letterlijk niet gezond, want hierdoor worden nog meer insecten overgewaaid, insecten die schade toebrengen aan de cacaoplant.  Deze aanplanting is nog in een erg experimenteel stadium.  Cacaobloemen hebben een bepaald vlieg, Forcipomia sp.  nodig die zorgt voor de bestuiving.   Waar de vlieg niet aanwezig is, is cacoabomenteelt onbestaand.
Voor de bezoekers echter heeft men een aantal cacaovruchten en toont men het proces om hieruit chocolade te maken.  De vrucht hangt rechtstreeks aan de stam of aan de takken.  Het probleem is dat de cacaoplant, de enige van de 3 teelten die origineel Amerikaans is, vele natuurlijke vijanden heeft zoals insecten  en  zoogdieren die de vruchten wel lusten.
Als de vruchten rijp zijn worden ze open gesneden en worden de witte delen er uit gehaald en gedroogd. 

Daarna wordt het vlies verwijderd.  Vele bedrijven echter drogen enkel de cacaobonen , verpakken ze en verkopen ze voor verdere verwerking. 

Hier laat men de bonen verder fermenteren, vergisten, waardoor de typische cacaosmaak ontstaat. 
Hierna worden de bonen gemalen.  Afhankelijk van de toepassing wordt dit gemalen product verder verwerkt met suiker en melk en door verwarmen en afkoelen omgezet tot ruwe (grote) chocoladerepen, of wordt eerst het vet, cacaoboter verwijderd. 

Cacaoboter wordt gebruikt om witte chocolade te maken, of voor heel wat andere toepassingen.  De poeder die na het verwijderen van de cacaoboter overblijft, wordt gebruikt om chocolademelk te bereiden .

Tussendoor worden we op het bedrijf een klein eindje vervoerd met een ossenwagen.  We hebben tijdens ons verblijf in Costa Rica nog ossenwagens gezien, die gebruikt worden om suikerriet te vervoeren.

Vanaf de donderdag voor Pasen zijn (bijna) alle bedrijven gesloten, maar zijn de supermarkten, ook de kleine, en de bakkers nog open.  Sommige kantoren zijn reeds de dag voordien dicht.  Ook in de toeristische plaatsen draaien sommige activiteiten op een verminderd aanbod.  De Costaricanen gaan dan zelf voor 4 dagen of naar de zee, of naar toeristische plaatsen.  Dat geldt zoals overal eerder voor stedelingen en voor mensen die het zich kunnen veroorloven op financieel vlak.  Dus hebben we vooraf een overnachtingsplaats gereserveerd, daar waar we vermoeden dat het niet druk zou zijn.
In het noorden van het land, niet ver van Nicaragua, in het gebied met de Caraïbische klimaat-invloedssfeer ligt een klein natuurgebied,  heel rijk aan vogels en planten.  Hier heeft een Duitser ooit een lodge opgestart. 
Om daar te komen rijden van Monteverde  dalwaarts richting  Golf van Nicoya.  Dan moeten we terug omhoog klimmen omdat we nu de bergen over moeten.  Dit gebeurt nu in het gebied tussen de vierde en vijfde vulkaan.  Bij de afdaling komen we in het gebied  waar de Atlantische Oceaan haar invloed uitoefent.  Dit betekent dat er hier geen droog- en regenseizoen is, er is enkel een regenseizoen dat 12 maanden duurt.  De hevige wind van de laatste drie dagen is weg, de zon van het westen is weg, en nu hangen er wolken en regent het af en toe een hevige bui.  De temperatuur echter is weer heel wat hoger.  Het laatste stuk van de weg, ongeveer 40km is niet geasfalteerd en erg stenig.  Hier en daar is er wat modder.  We doen er bijna 2u over om deze afstand af te leggen.

Gelukkig blijven we drie nachten voor we langs dezelfde hobbelbaan terug keren.
Hier komen ongeveer 350 soorten vogels voor.  Natuurlijk zien we er maar een deeltje van.  Gewoon op het domein rond de gebouwen van de lodge, zien we op twee uur tijd al heel wat mooie vogels.

’s Avonds maken we met de nachtwaker nog een kleine wandeling om kaaimannen te zien.  Overdag zijn ze in de meren rond de lodge niet te zien.  Tot onze verwondering zijn de dieren uit het water en dichtbij het pad. 

Na het ontbijt maken we een boottocht op de Rio San Carlos.  Dit is een zijrivier van de Rio San Juan, de grote rivier die de grens vormt tussen Nicaragua en Costa Rica.  In Nicaragua vormt ze het immens grote meer Laguna Nicaragua.  We varen tot de samenvloeiing vaan beide rivieren. 

langs de rivier zijn er nog kleine dorpjes.  De moderne wereld is nog niet tot hier gekomen, maar iedereen is gelukkig.  We zien de kinderen in de rivier spelen

Net voor de samenvloeiing van de rivier met de grensrivier ligt het laatste dorpje, Boca San Carlos, de monding van de San Carlosrivier.  Hier is er grenspolitie en moet er een blad afgegeven worden met onze namen, nationaliteit en paspoortnummers.  Niet dat we de grens overgaan, maar dit zijn nu eenmaal formaliteiten.  Het dorp ligt aan beide zijden van de rivier, aan de kant waar wij aanleggen is de kerk en de school, aan de overzijde de weg (de slechte).

 in het dorp is er pas vijf jaar geleden elektriciteit, en dus ook TV en telefoon gekomen.  Dat heeft als gevolg dat er zeer veel kinderen zijn in de leeftijd lagere en middelbare school.  Er is een kleuterschool, Kindergarten genoemd, met slechts 13 kinderen, een lagere school met 53 kinderen en een lager middelbare(4 leerjaren)  met 31 kinderen.  Het staatselektriciteitsbedrijf heeft hier voor de school een antenne zodat internet te ontvangen is.  Mobiele telefonie bestaat hier nog niet, wel is er een vast toestel.  Op de foto de satellietschotel voor de middelbare school.
de gebouwen van de school zijn geschonken door de Methodistkerk uit de V.S.  Ondertussen weet ik dat het onderwijs maar deels gratis is (er is een verschil van wie de info komt, “gratis onderwijs” werd ons verteld door een prof uit San Jose, de hoofdstad.  Nu komt de info van leerkrachten en ouders op “den buiten”).  De staat heeft veel te weinig geld over voor schoolgebouwen.  Dus de mooie schoolgebouwen zijn schenkingen, de krotten zijn van de staat.  Uniform en sommige boeken moeten door de ouders bekostigd worden –een uniform is er reeds vanaf de Kindergarten.  De kinderen krijgen wel papier, schrijfgerei, sommige boeken, voedsel en internet vaan de staat.  De computers moeten ze op één of andere manier zelf ophoesten.
Tijdens de namiddag neemt de gerant van de lodge mensen mee naar zijn tuin.  Daar heeft hij veel vogels, en vooral veel kolibri’s. 

De buurvrouw van de gerant viert haar verjaardag en komt met een fles zoete dessertwijn (waar ze zelf continu van drinkt).  Ook haar zoon van 16 komt mee en we houden een babbel over de geschiedenis en de aardrijkskunde van Europa.  Zoals op vele plaatsen ter wereld moet ook hier de Europese geschiedenis gestudeerd worden (en het gaat over de vorige eeuw, niet de precolombiaanse tijd). 

Morgen, paaszondag, vertrekken we hier.  Gelukkig zijn we ver van elke zee, want iedereen die op uitstap is, keert terug naar huis.  Paasmaandag is terug een normale werkdag.