Reisverhaal «het zuiden en west centrum van Trinidad»

enkele Antillen | Trinidad and Tobago | 4 Reacties 17 Maart 2014 - Laatste Aanpassing 17 Maart 2014

6. zuid Trinidad en centrum-west

Trinidad is rijk dank zij aardolie en aardgas. Toerisme is erg bijkomstig.
De infrastructuur voor overnachting in het centrale en zuidelijke deel van het land is bijna onbestaande, dus was het wat zoeken om een betaalbaar guesthouse te vinden.

Het gebied ten noorden en ten zuiden van San Fernando is ingenomen door industrie.
Bij Pointe-à-Pierre, vroeger een erg belangrijk suikerriet- en rhumgebied, werd in 1913 helemaal opgekocht. Eén jaar later was er de eerste grote aardolieraffinaderij in de plaats gekomen in handen van een Brits concern. In 1956 kocht Texaco de raffinaderij over en maakte toen jaren grote winsten. Het land zag de winsten van zijn aardolie verdwijnen naar het buitenland, een doorn in het oog. De aardolieproductie en –verwerking werd genationaliseerd , de bedrijven kregen wel een vergoeding. Sindsdien is het staatsbedrijf Petrotrin eigenaar van o.a. het gebied Pointe-à-Pierre.
In het gebied van de raffinaderij is er een “camp”, het gebied waar arbeiders wonen en leven.

we rijden tussen de installaties door

Arbeiders zagen dat in dat gebied heel wat vogels voorkomen. Dank zij enkele van hen werd, in de raffinaderij, in 1966 een natuurgebied opgericht, Pointe-à-Piere-wildfowl trust.
Het doel van deze vereniging is bewustzijn te creëren bij kinderen en jongeren om zorgvuldig met het milieu om te gaan.
Maar ook vogelliefhebbers komen naar dit gebied. Om die een onderkomen te geven, kreeg de vereniging van Petrotrin een dichtbij gelegen grote villa te beschikking. Hierin zijn 4 gastenkamers ingericht.

Op zoek dus naar een onderkomen rond San Fernando, zijn we terecht gekomen bij het Petrea guesthouse bij het natuurgebied op het domein van de raffinaderij.

onze kamer in de oude villa, nog helemaal met de materialen van enkele decennia geleden

Eens in het natuurgebied, of op het domein van het guesthouse, is er niets te ruiken of te zien van de installaties. Om binnen te komen moeten we een slagboom passeren en onze naam in een register noteren. En of België bekend is? Jean-Claude Vandamme is toch een Belg? …..

toch, als we ’s avonds door ons raam zoeken in de verte, zien we de lichten en de schouwen waar er afgefakkeld wordt  (de ruitjes die je ziet zijn van het muggengaas dat voor alle vensters gespannen is)

San Fernando is de tweede grootste stad vaan het land T&T. In tegenstelling tot Port of Spain is het gebied meer Indisch en blanker. Na de afschaffing van de slavernij in 1834 waren er onvoldoende arbeidskrachten op de plantages. Mensen van overal werden aangevoerd, maar hun aantal bleef te klein. Vanaf 1845 werden Indische contractarbeiders vanuit Calcutta aangevoerd. Tot het verbod op de invoer van contractarbeiders in 1917, waren er in het totaal 140 000 Indiërs naar Trinidad gekomen. Zij leven nu nog vooral in de gebieden waar de plantages ooit waren, niet in de noordelijke bergen.
Het centrum van de stad is een dubbele laan met de voornaamste bestuurlijke gebouwen en kerken.

in een oude kerk is nu het hoofdpolitiegebouw

ooit was er een spoorweg tussen Port of Spain en San Fernando. Een locomotief uit die tijd staat hier tentoon gesteld

naast het politiekantoor bevindt zich het hooggerechtshof. Te meten aan het aantal gevangenissen die we al zagen en de rondrijdende gevangeniswagens, zitten de rechters niet op werk te wachten

Hier is ook het grote hospitaal van het zuiden.

het oud gedeelte van het grote hospitaal

en de nieuwe vleugel

De aangrenzende straat is een winkelstraat, waar ook Indische kledijzaken voorkomen. Deze straat is erg steil en helemaal niet mooi. Zuidelijk in de stad is er een grote, nieuw shoppingcenter vol met glinsterende nieuwe en van airco voorzien winkeltjes. We zien echter dat dit niet zo veel bezoekers telt en dat er al wat winkels leeg staan. Bekend verschijnsel ……

In het Pointe-à-Pierre wildfowl trust gebied liggen 2 meren, dus zijn er wel wat watervogels te vinden. In het gebied laat men verschillende vogels nesten, met de bedoeling om ze terug uit te zetten in hun natuurlijke omgeving. Voor sommige soorten, zoals de mooie papegaaien, is dat erg moeilijk. Zoals in Colombia, Brazilië en ook in Costa Rica, worden ook hier deze vogels gevangen en voor veel geld verkocht. Ooit was het ook bij ons in België een soort mode om een papegaai in huis te halen.
Bij ons eerste bezoek krijgen we uitleg over het gebied en moeten we een toegangsprijs betalen. Omdat we echtere in het aangrenzende guesthouse overnachten mogen we voor de volgende dagen ook buiten de openingsuren binnen komen, zij het dan wel tussen zonsopkomst en –ondergang.

van deze Muskuseend (Cairina moschata) heeft de vereniging tussen 1985 en 2009 720 vogels terug in de natuur vrijgelaten

en van de Zwartbuikfluiteend (Dendrocygna autumnalis) zijn er tussen 1969 en 2009 bijna 1400 uitgezet

de Amerikaanse Purperhoen (Porphyrio martinica) loopt op de bladeren van de waterlelie

het Waterhoentje (Gallinula galeata) vaart als een bootje op het water

de Leljacana (Jacana jacana) staat hoog op zijn fijne poten

het mannetje van de Geelkaptroepiaal (Chrysomus icterocephalus) valt door zijn knalgele kleur op

ook de Zwartkeelkardinaal ( Paroaria gularis) valt op met zijn knalrode kop

de Naaktooglijster (Turdus nudigesis nudigenis) valt op door de grote gele kring om zijn ogen

tussen al de vogels eens een eekhoorn

de Amerikaanse Reuzenijsvogel (Megaceryle torquata torquata) is een erg zeldzame gast in Trinidad, en dan nog enkel in dit gebied

de Rosse Fluiteend ( Dendrocygna bicolo ) komt uiterst zelden voor in Trinidad. Hier in Wildfowl Trust kunnen ze broeden, nadien zullen ze weer uitgezet worden

de Mangrovereiger(Butorides striata striata) zien we soms tussen de eenden door vliegen

af en toe wordt er ook een kaaiman gezien

de Slangenhalsvogel (Anhinga anhinga) is ook al een zeldzaamheid, welke hier broedt

de Geelvoorhoofdamazone (Amazona ochrocephala ochrocephala) moet erg beschermd worden tegen vogelvangers en –verkopers

de Gele Troepiaal (Icterus nigrogularis trinitadis) heeft nog meer van de opvallende gele kleur

een bruin vrouwtje van de Zwarte Tangare (Tachyphonus rufus)

de Kuiforopendula (Psarocolius decumanus insularis) hoor je al lang voor je hem ziet. Het is een mooie vogel die fluit, roept, gilt, schreeuwt,…

de Groene Reiger (Butorides virescens) verplaatst muisstil zijn poot wanneer hij een vis ziet afkomen. Dan plots duikt hij in het water en komt met de vis in zijn bek boven, waarna hij zijn buit op een tak gaat opeten

een vlindertje tussendoor

deze Blauwgele Ara (Ara ararauna) leeft in de vochtige kustgebieden. Hij werd gevangen voor de verkoop en in een kous gestopt voor transport in een valies. Het dier werd echter onderschept op de luchthaven, maar had helaas verscheidene gebroken botten. Nu overleeft hij in de Wildfowl trust, in een kooi bij de ingang. Bij een rondleiding voor kinderen en jeugd, vertelt men dit verhaal en voegt men er nog aan toe dat meewerken aan vogelhandel niet alleen illegaal is, maar dat daardoor ook het ecosysteem tegen gewerkt wordt

de Palmtangare (Thraupis palmarum) zien we maar af en toe

ook de Kwak (Nycticorax nycticorax hoactli ) aast op vis

de Tropische Spotlijster (Mimus gilvus tobagensis) is een veel voorkomende vogel in Trinidad, hier echter beperkt te zien

Van Point-à-Pierre tot het meest zuidwestelijke punt, Point Icacos, os het 100 km rijden. Langs deze route, net zoals op andere plaatsen, staan er wegwijzers waar ze niet echt nodig zijn, en ontbreken ze daar waar we ze echt nodig hebben. Dus het is wat zoekwerk vooral rond San Fernando.

Ongeveer halfweg de route, bij Brea, is er een zeldzaamheid (op wereldvlak) te vinden, nl. een asfaltmeer, of Pitch Lake.

Asfalt, zoals wij het kennen bestaat uit 2 fracties, een eerste is het zwarte bitumen, het tweede zijn steentjes. Beide samen vormen het asfalt die de oppervlaktelaag van wegen vormt. Het zwarte bitumen alleen kennen we ook, die wordt als voeg gebruikt tussen betonnen wegplaten. En je weet dan wel, als het warm is tijdens de zomer kleeft die voeg, we noemen dat dan ook wel pek.
De bitumen, die in België in de wegenbouw gebruikt wordt, is afkomstig van aardolie. Aardolie wordt in een raffinaderij gesplitst in verschillende producten. Bitumen is de zwaarste fractie, de rest. Hiermee kan men niets aanvangen, tenzij als kleefstof tussen de steentjes in het asfalt.

Op 2 plaatsen ter wereld komt bitumen onder natuurlijke vorm voor, dat is in Trinidad en in Venezuela. Hier is het bitumen geen fractie van de aardolie, maar komt het als zelfstandige stof voor. Dit natuurlijke bitumen wordt gebruikt voor het asfalt van de “tarmac” op luchthavens, en in landen die meer geld over hebben voor hun asfalt. In die landen, zoals Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland, Nederland … en nu ook China, wordt natuurlijk bitumen gemengd met synthetisch, dat afkomstig van de aardolie.

Hier ligt het bitumen aan de oppervlakte. Wij bezoeken het met een gids omwille van de uitleg en de veiligheid. Op sommige plaatsen immers is het bitumen taaivloeibaar en daarop wandelen = in het bitumen inzakken.

zelfs daar waar we wandelen, kan er eenvoudig een gaatje in het oppervlak gemaakt worden

 en hier en daar laten we een voetstap na

Tijdens het regenseizoen komt er een watermeer op het bitumenmeer. Vermits beiden zich helemaal niet vermengen, is dit enerzijds geen probleem, anderzijds moet het water weggepomt worden, en dat richting zee. Het bitumen wordt immers afgeschept met bulldozers en verder verwerkt.
Ook nu staat er hier en daar nog wat water op het bitumenmeer.

en hier en daar komt er ook vloeibare bitumen aan de oppervlakte. Om onze schoenen te vrijwaren van de pek, stappen we hier best niet in ….

Bitumen bevat niet allen de zwarte pek, maar ook enkele gassen en een beetje ingesloten water. Het ene gas is methaangas, dat wij kennen als aardgas en een sterk broeikasgas is.
Het andere gas is waterstofsulfide, zeg maar de geur van rotte eieren. Dit gas geeft de typische geur die we kunne opsnuiven bij het asfalteren van wegen.

Daar waar zich een waterlaagje op het bitumen bevindt, kunnen we hier en daar gasbellen zien opstijgen. En de gids neemt de proef op de som, het gas is brandbaar (methaangas).

het methaangas brandt

Als de gids een brok bitumen in de hand neemt en breekt, dan ziet het binnenste er uit als een spons met luchtbelletjes, die de gassen bevatten. We ruiken dan duidelijk het waterstofsulfidegas. In sommige van die belletjes zit er ook water, dat kan uitgeknepen worden.

de luchtbelletjes. De geur wordt je bespaard, die kunnen we niet mee zenden

Daarom wordt het natuurlijk bitumen, nadat het opgeschept is, in grote kookketels verwarmd tot 300° à 400°C. Daardoor verdampt zowel elk van beide gassen, als het water.
De nog vloeibare bitumen wordt dan in kartonnen dozen of houten kratten gegoten waar het weer wat opstijft. Het bitumen is dan klaar voor transport naar overal ter wereld.

 het bitumen-verwerkende bedrijf

Bij het eindpunt van de weg, Point Icacos, zien we het vasteland van Venezuela liggen, op slechts 11 km verwijderd van Trinidad. Ongeveer halfweg deze afstand bevindt er zich een rots, ook Soldatenrots genoemd. Die vormt de grens tussen de wateren van beide landen. En o wee als Trinidad vissers zich begeven in de Venezolaanse wateren : ze worden opgepakt en zitten 2 jaar gevangenisstraf uit in het land waar ooit Chavez president was. Het laatste stuk land is helemaal ingenomen door kokospalmplantages.

kokospalmen bij de vleet

11 km verder ligt Venezuela

De stranden in dit gebied zijn verlaten, de vissers hebben weinig of geen werk, zeker nu niet omdat er een olievlek drijft tussen San Fernando en de Point of Icaros. Het is een arm gebied.

hier wordt nog een beetje aardolie opgepomt. De meeste aardoliebronnen op het land staan echter al droog

het verlaten Colombusstrand

een té stil leven

Meer noordelijk van Point-à-Pierre komen we terecht in het gebied waar vooral Indische mensen leven.

In Chaguanas is er op zaterdag een grote markt vooral met voeding. Het is een erg kleurrijke bedoening.

landkrabben zijn een erg geluste materie

er is een zeer groot aanbod van groenten en fruit

en vis

Het huis waar V.S. Naipaul woonde staat in het centrum van het stadje. Hij is misschien wel de bekendste inwoner van Trinidad, in oorsprong ook Indisch en winnaar van de Nobelprijs voor literatuur in 2002.

Felicity is een vaan de (vooral) Indische dorpen. Huizen van Hindu mensen zijn vaak te herkennen aan de stokken met kleurrijke (maar verbleekte) vlaggetjes. Hier is een Hindu lagere school, zoals er meer dan 40 in Trinidad zijn. Voor de school is er een Hindu tempeltje.

In Edinburgh is er een witte Hindoe tempel en langs de hoofdweg zijn er een aantal bedrijfjes die aardewerk verkopen. Zeker één van die bedrijfjes maakt zelf het aardewerk. We bezoeken het even.

de witte tempel

aardewerkbedrijfje. Deze potten, zo vertelt de maker, is om de as van mensen te bewaren

de collectie potten, door verschillende mensen vervaardigd

Een eindje verder is er de Hanuman Murti en een Indische tempel. De Hanuman Murti is de grootste voorstelling van de Hindu aapgod buiten Indië. Hij is 26 m hoog en een gift van een Hindu leraar uit het zuiden van Indië. De tempel is er één zoals in Zuid-Indië. Vele Indiërs in Trinidad zijn afkomstig uit het zuiden van Indië.

Hanuman Murti

de grote Indische tempel

Richting kust is er het Indisch-Caribisch museum dat sommige aspecten van de geschiedenis van de Indiërs in Trinidad belicht. We mogen er geen foto’s nemen, we hebben we een babbel met de Indiër die het museum open houdt. De man vertelt ond dat Indiërs hier toegekomen zijn met een contract voor 5 jaar arbeid in een plantage van suikerriet, koffie of cacao. In die 5 jaar waren zijn aan het bedrijf gebonden en mochten niet weg. Na die 5 jaar kregen ze een attest dat ze vrij waren. Normaal moesten ze terug met het schip naar Indië, maar de eigenaars van de schepen (die nieuwe ladingen Indiërs aanvoerden) vulden hun schepen liever met suiker en andere producten.
De vrije Indiërs echter waren gegeerd omdat ze hun job kenden. Als ze bleven kregen ze van hun plantage-eigenaar een stuk grond (niet met de beste bodem). Bovendien kregen ze vaan de scheepseigenaar nog 50 pond (Britse tijd!) als ze niet meer terug keerden. Hiermee hebben velen nog extra grond bijgekocht. Het geheel was aanlokkelijk, nu waren ze immers ook grondeigenaar, en als ze terug keerden waren ze in Indië niets!

Eén iets was echter verboden, ze mochten niet hetzelfde gewas op hun grond telen.
Nu zijn de nakomelingen van die Indiërs meestal te vinden in de handel, als leerkracht, als arts, en andere goed betaalde jobs. Momenteel (tot 2015) is de eerste minister een Indische vrouw. De meesten onder hen hebben een goed leven.

Op onze vraag waarom er geen landbouw meer bedreven wordt in Trinidad, antwoordde de man het volgende : met landbouw valt er veel geld te verdienen en de Indiërs zouden te machtig worden. Dus heeft de staat verboden om grote landbouwbedrijven op te richten (dat was zo in het verleden). Nu, zo vertelt hij, voert T&T olieproducten uit naar landen, zoals bvb Guyana. Om de balans in evenwicht te houden echter, moet Trinidad ook producten uit die landen invoeren. En Guyana is een landbouwstaat.
Alhoewel, … de meeste voedingswaren komen uit de US. Het zal nog een tijdje duren voor we goed weten hoe de vork in de steel zit, en misschien komen we het nooit te weten.

Verder is er nog een dorpje Waterloo. Wat het verband is met het Belgisch Waterloo of met Napoleon, is ons niet duidelijk. Het museum ligt in Waterloo, maar er bevindt zich ook een Tempel in de Zee. Dit tempeltje is klein en ligt in de zee, verbonden via een pier. Ook hier is er, net zoals op andere plaatsen in dit gebied, een plaats voor lijkverbranding. Ieder volk mag hier zijn eigen gewoontes handhaven.

Tempel in de zee

binnen in de tempel

de kleurrijke Hindu vlaggen, ook te vinden bij huizen waar Hindu mensen wonen

Rond de pier komen weer enkele vogelsoorten voor, hun afbeeldingen volgen hier.

de Regenwulp (Numenius phaeopus) blijft liever met zijn pootjes op het droge

Bartrams Ruiter (Batramia longicauda) is al evenmin een zwemvogel

Meer naar het binnenland is de vegetatie groener en zijn de bergen van de Central Range te zien. Hier waren vroeger de grote boerderijen. Eén ervan, La Vega Estate, is omgevormd tot een plantenkwekerij annex recreatiegebied.

Als men enkel planten komt kopen –en er is veel keuze- dan moet men uiteraard geen toegang betalen. Wil men rondwandelen, of met de auto binnen rijden, of een overdekte hut huren, of vissen, dan betaalt men telkens een aangepast bedrag.
Vandaag is het zondag, dus er zijn wel wat vissers en groepjes die picknicken in de hutten. Er zijn 3 meren en de hutten liggen er rond verspreid, meestal op een zekere afstand van elkaar. Er is één hut die rolstoeltoegankelijk is, er loopt een betonnen pad naartoe, en wat verder is er ook aangepast sanitair. Ook de winkel telt veel bezoekers.

bamboe wordt niet alleen verkocht in de plantenkwekerij, het is ook een sierelement in hun tuinen

één van de meren met op de achtergrond een hut

Noordelijk in het centrale deel ligt, bij de Caribische Zee, de Caroni swamp, een zeer waterrijk gebied.
De nationale vogel van Trinidad, de Rode Ibis, komt hier voor.

Elke namiddag om 4u kan men met een boottocht de mangrove verkennen en de Rode Ibis zien, die massaal op één van de eilandjes in het gebied, samenkomt om er te slapen in de bomen.

in het mangrovegebied zit deze nachtuil Choliba Schreeuwuil (Megascops moliba) te slapen

op hoofdhoogte in een zwarte mangrove liggen 2 slangen hun voedsel te verteren

de Rode Ibis krijgt pas na 3 jaar zijn erg rode kleur. Deze kleur kan er slechts komen door voedsel zoals garnalen en deze kleine boomklimmende krabjes. Zij bevatten caroteen, dat wordt opgenomen door de Ibis en levert zijn mooi gekleurd verenkleed

de Kleine Blauwe Reiger (Egretta carulea) komt veel voor in dit mangrovegebied. Er is immers voldoende voedsel voorhanden

de Rode Ibis komt zelden alleen, heel soms in paren, maar meestal in grote groepen aangevlogen

op afstand lijkt het wel een boom met massaal veel bloesem

2 vogels wat dichterbij gehaald

hier een Rode Ibis (Eudocimus ruber) in een kweekkooi in de Wildfowl trust

Het zuiden van Trinidad was vroeger een suikerrietgebied. De laatste suikermolen (suikerraffinaderij) is door de staat opgekocht en buiten bedrijf gesteld. Daardoor zijn de suikerrietplantages verwilderd. Hier en daar zien we wat kleinschalige tuinbouw, maar dat is beperkt.

De oorzaak van de verdwijning van het suikerriet is de vondst van aardolie en later ook aardgas. Echter, de vele landarbeiders uit de suikerrietplantages hebben maar gedeeltelijk werk gevonden in de activiteiten rond petroleum en aardgas. Hierdoor is het gebied armer naarmate het verder verwijderd ligt van San Fernando. Zeker het zuidoostelijk deel is erg arm, we zien enkel houten huisjes, barrakken, krotjes,…. Bij Guayaguayare zijn er nog mooie woonhuizen te zien. Hier wonen mensen die bij Petrotrin (gebied van de rode cirkel) en bij BP Trinidad en Tobago (Galeota Point – uiterst zuidoostelijke landtong) een goed loon krijgen.

Wij rijden via Princes Town naar het oosten. Het is een erg druk stadje met Indiërs, witte en gekleurde bevolking. Op de kaart staat er verder niet veel vermeld, maar als we naar het oosten rijden is er een bijna permanente lintbebouwing, en dus ook veel verkeer. Iedereen lijkt hier een auto te hebben, sommige een oud geval, andere wat nieuwer. Rijden in T&T kost een fluitje van een cent: diesel kost 15 eurocent per liter, benzine ongeveer 25 eurocent. De auto’s zijn niet zo zuinig afgesteld dan in Europa, maar toch, de kostprijs van de brandstof is erg goedkoop.
Volgens de reclame is alle energie hier zeer goedkoop. En dat kunnen we geloven, overal blijven lichten branden, draait de airco op volle kracht, dag en nacht, gaat de straatverlichting maar beperkt uit overdag,…. . Hier is de energiecrisis nog niet langs gekomen. Zolang er aardolie en –gas opgepomt wordt, wordt er verkwist…..

Trouwens niet alleen op energievlak wordt er verkwist, alles is hier wegwerpmaatschappij (op zijn Amerikaans), voedsel krijg je enkel in dure gelegenheden op een bord, in de andere gevallen wordt er een kartonnen of polystyreendoos gebruikt, met plastiek vork en mes en plastieken drinkbekers.
Ook plastic zakken zijn voor eenmalig gebruik, het kan niet verkwistender.

Een eindje voorbij Princes Town is er een wegwijzer naar Devils’ Woodyard. Net zoals op vele plaatsen hier in het zuiden zijn er moddervulkanen. Nu vulkanen is een erg groot woord, want het gaat over kleine heuveltjes, meestal maximum 1m hoog.

één van de moddervulkaantjes in dit gebied

Hier komt af en toe grijze , vloeibare modder omhoog, en in uitzonderlijke gevallen kan die meer dan 10m hoog vliegen.
Het woord vulkaan doet aan magma denken, ook dat is hier niet het geval. De oorzaak van de blubber is de aardolie en vooral het aardgas. De grijze modder is helemaal niet warm, maar zou volgens het lokale geloof goed zijn voor de huid. Ieder zijn waarheid……

De kust in het zuidoosten wordt in de weekends bezocht door inwoners van Trinidad. Echter de zee (Atlantische Oceaan)is hier erg gevaarlijk en dus niet geschikt om te zwemmen. Mayaro is hier het belangrijkste centrum.

het aanbod aan vis is beperkt tot deze soort. Om de gevangen vis te doden, wordt deze enkele malen op de grond geslagen. Deze verkoper heeft niet eens de moeite genomen om het zand te verwijderen

Een eind off-shore zien we boorplatforms staan. De hoeveelheid aardolie welke nog naar boven gehaald wordt op het land is nog beperkt, en blijkbaar zijn de voorraden op land zo ongeveer uitgeput. Maar in zee is er nog voldoende voor een aantal jaren, zeker niet meer voor zeer lange tijd.

Volgens de kaart en de gidsen bestaat er een weg die van het zuidoosten naar het binnenland in Rio Claro loopt, een weg die door het gebied van Petrotrin loopt. We kunnen de man bij de slagboom overhalen om ons door te laten en deze weg te volgen. Het eerste deel is nog OK en wordt gebruikt door Petrotrin. Verder door echter vermindert de kwaliteit van de weg en de bruggen. Stephan beslitst niet verder te rijden. Terug bij de slagboom horen we van de man dat er verder door nog een kapotte brus is (er moet dan maar naast gereden worden) en later horen we dat ook het asfalt ophoudt.

een kleine boorinstallatie op het land. Heel wat van de pompjes liggen hier te verroesten.

Het gebied echter is op vlak van natuur mooi. Hier is geen menselijk ingrijpen meer, alles groeit en bloeit op natuurlijke wijze.

Dus keren we langs de zeeweg terug naar Point-à-Pierre voor de laatste maal.
We hebben 4 avonden en eenmaal ’s morgens de Wildfowl trust bezocht, aangenaam om er te wandelen.

deze kleine kolibri zit gelukkig af en toe even stil voor een foto

een plaatje van de vijver in de Wildfowl trust