lou & stephan België

[ Dinsdag 14 Februari 2012 ]

Reisblog Signup

offline

Inschrijven
op Rss Feed

Reisverhaal «België, wandeling 34, Eksaarde»

en nu eens dichtbij: Vlaanderen wandelland | België | 0 Reacties 21 April 2021 - Laatste Aanpassing 27 Januari 2021

wandeling 34, Eksaarde

Onze voorlopige laatste wandeling gaat door in Eksaarde, we wandelen vooral in de natuur.

op de kaart van Oost-Vlaanderen is Eksaarde ingekleurd, als deelgemeente van Lokeren

Gemeente van 2100 hectare en 4709 inwoners (1974), begrensd door Moerbeke (ten noorden), Sinaai (ten oosten), Daknam en Lokeren (ten zuiden), Zeveneken en Zaffelare (ten westen). Reeds in de 12de eeuw werd de plaats gekerstend door de Heilige Amandus. Pas in de tweede helft van de 12de eeuw komt voor het eerst de naam Eksaarde in documenten voor. Tot in 1230 valt de geschiedenis samen met deze van Lokeren, waarvan Eksaarde slechts een aanhorigheid was. Type-voorbeeld van een straatdorp zonder eigenlijke kern. Het driehoekig kerkplein vormt slechts een plaatselijke verbreding van het straattracé. (https://inventaris.onroerenderfgoed.be/themas/13960)

Onze wandeling situeert zich in de noordoostelijke hoek van het grondgebied van Eksaarde, ze start aan de grens met Sinaai. De Moervaart vormt hier de scheiding tussen beide gemeentes.

De Moervaart, 22,42 km lang, is een kanaal in het noorden van de Belgische provincie Oost-Vlaanderen en verbindt het Kanaal van Gent naar Terneuzen en de Durme. Nu is deze waterloop van geen betekenis meer voor de scheepvaart.

De vallei van de Moervaart is Europees beschermd als onderdeel van Natura 2000-gebied 'Bossen en heiden van Zandig Vlaanderen: oostelijk deel' (BE2300005).

De Moervaart (vroeger de Moere genaamd) werd oorspronkelijk in de Middeleeuwen (rond 1300) gegraven door de abdij van Boudelo, aanvankelijk om de afwatering van de alluviale Moervaartdepressie te verbeteren en zo weiland en landbouwgrond te winnen. Om de moeilijk bevaarbare Zuidlede te vermijden voor het transport van turf, dat in dit gebied gewonnen werd, is ze in de 15e eeuw eveneens bevaarbaar gemaakt. Door de aanleg van het kanaal Gent-Terneuzen in 1825 werd de verbinding verbroken met de natuurlijke bovenlopen: de Poekebeek (die ontspringt in Tielt) en Oude of Hoge Kale, die ontsprong te Sint-Joris, Beernem. Ten noorden van de Moervaart bevindt zich een strook zandgrond die gans het Waasland overspant. Hier was eens het Moerewoud met een aanplanting van eiken, beuken en olmen.(https://nl.wikipedia.org/wiki/Moervaart)

de meest noordelijke van beide waterlopen is de Moervaart, de zuidelijke is de Zuidlede, samen vormen ze in Lokeren de Durme

eerste deel van de wandeling van knooppunt 37 via knooppunt 38 verder langs de Moervaart

we parkeren ons net over de brug, in Sinaai. Brug over de Moervaart is de Sinaaibrug

aan de zijde van Sinaai bevindt zich hier een café-restaurant, waar, buiten coronatijd en tijdens de zomer, het goed zitten is als afsluiter van de wandeling

Net over de brug slaan we links in, we volgen de Moervaart voor een drietal kilometer

we hebben geluk met het weer, nu half januari. een blauwe lucht en de Moervaart die de wolken weerspiegelt

een voetgangers- en fietsersbrug over de Leebeek die in de Moervaart uitmondt

links van ons pad de Moervaart

rechts van ons een beek

ook de meerkoeten genieten van het mooie weer en het rustige water op een weekdag, zonder kano’s of andere plezierbootjes

in tegenstelling tot andere kanalen kronkelt de Moervaart, helemaal niet rechtgetrokken. De Moervaart volgt hier de loop van de Oude Durme

een zeldzaam huis aan de overkant, niets verstoort de rust tijdens onze wandeling

het is putteke winter, enkel wat groen op de velden, het blauw van het water, en bruinzwarte silhouetten van bomen

na elke bocht weer iets nieuws, nu kreupelhout in plaats van een akker

heel rustig en sereen, enkel heel af en toe een andere wandelaar of loper

we komen in een meer drassig gebied, enkele meersen

we kijken even achterom

af en toe een foto nemen

we moeten achterom kijken om de weerspiegeling in het water te zien

het mooie pad is nu een modderpoel geworden

wat verder loopt de Oudvaarbeek

het eerste knooppunt komen we pas na 2,6 km tegen

tweede deel van de wandeling richting knooppunt 39, dan via het centrum van Eksaarde naar knooppunt 40

We lopen in het natuurgebied de ‘Lokerse Moervaartmeersen’ , dat verklaart de meer modderige bodem

de volgende brug is de Spletterenbrug : een oude spoorwegbrug die nu als toeristisch fiets- en wandelpad tussen Lokeren en Eksaarde wordt gebruikt

Hier verlaten we de Moervaart, we gaan nu richting Eksaarde centrum, dat echter nog enkele km verder gelegen is

links op de hoogte is de oude spoorweg, wij wandelen beneden op het pad

zoals het een spoorweg betaamt, kaarsrecht

Wat later komen we in het dorp Eksaarde, we verlaten de oude spoorweg

de oude spoorweg loopt rechtdoor

we komen op een driehoekig weideplein, een dries. Hier is echter niet het centrum

wel een bank voor de picknick

We volgen nu enkele straten in de bebouwde kom

om bij de kerk uit te komen, Parochiekerk Onze-Lieve-Vrouw Hemelvaart

In 1230 werd Eksaarde als afzonderlijke parochie ingericht. De huidige kerk stamt uit die periode. Aan deze, van in oorsprong driebeukige transeptloze kerk is vermoedelijk in het eerste kwart van de 14de eeuw een zuidelijk zijkoor toegevoegd en circa 1400 een noordelijk zijkoor; terwijl het hoofdkoor in het midden van de 15de eeuw zou heropgebouwd zijn. Na de geuzentijd verkeerde de kerk in een zeer slechte staat en werd dan ook in de 17de eeuw grondig hersteld: in 1625 voegt men de noordelijke transeptarm toe, die in 1642 herbouwd wordt; in 1652 volgt de zuidelijke transeptarm. Rond die tijd verandert men de benedenkerk in een pseudobasiliek en brengt men stenen kruisribgewelven aan ter vervanging van de houten tongewelven (1660 overwelving hoogkoor). Een brand in 1726 beschadigt de torenspits en het kerkdak, wat door Jan van Goethem uit Sint-Niklaas hersteld wordt. In 1732 voegt men een sacristie toe achter het zuidelijke zijkoor. Een grondige restauratie ondergaat de kerk in 1897 door architect Henri Geirnaert, waarbij onder meer de vensters opnieuw voorzien werden van hun monelen en de benedenkerk ten westen met één travee verlengd werd. Onderhoudswerken circa 1968-69 onder leiding van architect Fernand Weyers (Sint-Niklaas). (https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/18130à

We wandelen de kerk rechts voorbij

300m verder bevindt zich de begraafplaats. Oorlogsgraven? we stappen binnen, maar we vinden niets. Blijkt achteraf dat het over 5 graven gaat van Britten (en een Belg?) die in 1914 zouden gesneuveld zijn

bij knooppunt 40, de buurt van een voormalig kasteel, komen we in een ander gebied

laatste deel van de wandeling van knooppunt 40 tot knooppunt 41 en vervolg naar knooppunt 37, het einde

De Linie is een lappendeken van bossen, moerassen, weides, rietveldjes, oude turfputten en vijvers. Er is nauwelijks bebouwing omdat de Moervaart hier eeuwenlang elke winter overstroomde. De Liniewegel slingert zich een weg door het natuurgebied en wringt zich in allerlei bochten langs de Moervaart. Een prachtige wandeling doorheen een uitzonderlijk natuurgebied in het Waasland, deze tocht is een absolute aanrader!

In de Moervaartdepressie bij Lokeren (Eksaarde) liggen fragmenten van de Bedmarlinie uit het begin van de 18de eeuw. De fragmenten maken hier deel uit van een 2,3 km lange verdedigingslinie die oorspronkelijk uit een wal met borstwering en enkele kleine schansen bestond. West en oost van dit traject bestond de Bedmarlinie uit een reeks van schansen. De verdedigers gebruikten de Moervaartdepressie als een natuurlijke verdediging, een laag gelegen zeer nat en moeilijk toegankelijk gebied. De dreiging kwam uit het noorden, waar troepen uit de Noordelijke Nederlanden mogelijk een inval konden wagen.

De oorsprong van deze linie gaat tot het begin van de 18de eeuw terug. Toen woedde in het grensgebied tussen België en Nederland een conflict over de Zuidelijke Nederlanden en wie aanspraak op de troon mocht maken (Spaanse successieoorlog). De Franse troepen bezetten het land en wierpen linies op uit vrees voor een inval vanuit Nederland. Op strategische plaatsen liet de bevelhebber van de Franse troepen, markies de Bedmar, forten, schansen of doorlopende wallen met borstweringen bouwen.

De Fricxkaart uit het begin van de 18de eeuw toont de linie hier als een lijn die een gezaagd patroon volgt, afgewisseld met trajecten die uit een aaneenschakeling van schansen bestonden. De trajecten met een gezaagd patroon bestonden uit een borstwering en grachten, hier en daar aangevuld met een kleine schans. Een voorbeeld van dit traject is het best bewaard langs de Liniewegel en langs het pad oost van de Kruiskapel. Daar ligt een fragment van een kleine schans, die vrij goed in het microreliëf onder bos bewaard is gebleven. De vierkante schans meet 55 op 55m is door een greppel omgeven. Tussen de wegen Kanondreef en Leen liggen nu nog een vijftal fragmenten van deze linie . Soms zijn ze herkenbaar in de ligging van een pad, soms in het microreliëf (wallen en grachten).
(https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/307131)

kaart van het gebied van de Linie

verschillende plassen en waterlopen langs de wegel

hier en daar akkers en bewoning

en vooral water

ons pad met afwisselende landschappen

gelukkig wordt hier natuur beschermd

en nieuwe aanplantingen

ook hier spiegelt het wateroppervlak

het pad is hier breder, tractoren en ‘aangelanden’ kunnen hun veld/woning bereiken

de weg is goed aangeduid door het knooppuntennetwerk

zo ongeveer halverwege de Linie bevindt zich de Kruiskapel

zogenaamd "Kruiskapel". In 1626 gebouwd op de plaats waar in 1317 twee kruisen gevonden werden waaraan bovenmenselijke krachten toegeschreven worden. Bedevaartkapel, rustig gelegen te midden der velden en omringd door rode beuken; voorplein met waterput en zandstenen kruis.

Ruim bakstenen gebouw op zandstenen sokkel. Rechthoekig met driezijdige apsis en vierkante sacristie tegen de schuine zuidzijde. Afdekking door middel van zadeldak (leien) met dakruitertje. Verankerde en gecementeerde voorpuntgevel op schouderstukken; bekronend ijzeren kruis. Tudorboogdeur met zandstenen hoekblokken en kwarthol beloop; erboven afgesleten wapenschild van de stichters Philip Lanchals en Florentina de Gruutere. Groot rondbogig, getralied venster met sierlijke roedeverdeling. Zijgevels elk met twee dergelijke vensters.

Op de weg van de kerk tot aan de kapel (circa 2 kilometer) zijn veertien kruiswegkapelletjes geplaatst, in zandsteenbouw op arduinen sokkel en daterend van 1877.
(https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/18133)

de plaats waar volgens de overlevering in 1317 twee miraculeuze kruisbeelden werden gevonden. De gemetselde put in de nabijheid van de Kruiskapel geeft de exacte plaats van de kruisen aan waar ze destijds door Boudewijn met de Negen Ponden werden opgegraven.[1] Het ene kruis wordt bewaard in de kerk van Eksaarde, het andere in de Kruiskapel. De parochiekerk en de Kruiskapel zijn symbolisch verbonden door een kruisweg met 14 statiekapelletjes. De kruisweg is 2 km lang en werd in 1877-1878 aangelegd. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Kruiskapel_(Eksaarde))