lou & stephan België

[ Dinsdag 14 Februari 2012 ]

Reisblog Signup

offline

Inschrijven
op Rss Feed

Reisverhaal «België wandeling 6:Vlaams Brabant, Pajottenland»

en nu eens dichtbij: Vlaanderen wandelland | België | 0 Reacties 07 Oktober 2020 - Laatste Aanpassing 25 September 2020

Wandeling 6: Vlaams-Brabant: Pajottenland

Vandaag rijden we naar Pajottenland. Bij het horen van het woord Pajottenland denken we onwillekeurig terug aan een professor landbouweconomie, nu 48 jaar geleden. Stephan vroeg hem tijdens de les, waar Pajottenland gelegen was. De prof draaide zich om naar de kaart van België waar de landbouwstreken op vermeld stonden. Hij aarzelde, draaide zich na even om en vroeg aan de studenten in het auditorium ‘Is er iemand die weet waar Pajottenland gelegen is?’

Nu pas, voor de eerste maal in ons leven, rijden we naar Pajottenland om er een wandeling van bijna 15 km te maken.

kaart waarop de gemeentes uit Pajottenland groen omkaderd zijn

kaart van Vlaams Brabant, Pajottenland ligt in de linker onderhoek waar het nummer 15 staat aangegeven

Het vertrekpunt van onze wandeling is de kerk van Herfelingen

route welke we wandelen https://www.routeyou.com/nl-be/route/view/3162/wandelroute/herfelingen
boven de kaart staat het hoogteparcours weegegeven

Het Pajottenland is doorspekt van knooppunten

de wandelroutes in Pajottenland https://www.wandelknooppunt.be/nl/routeplanner

Wij volgen de knooppunten 444 – 442 – 441 – 247 – 249 – 250 – 254 – 255 – via de Kattenstraat naar 264 – 263 – 212 – 20 – 219 – 303 – 261 – 260 – 259 – 266 – 443 – 444, een hele boterham dus

En nu onze wandeling en de foto's

de Sint-Niklaaskerk van Herfelingen, deelgemeente van Herne, is niet te zien op afstand. De kerk heeft immers geen torenspits. De kerk is gebouwd in 1781 en ingrijpend verbouwd in 1904

Er is een uitvaart aan de gang, we zoeken een parkeerplaatsje iets verder van de kerk. Via de begraafplaats komen we aan knooppunt 444

Achter de kerk vinden is er een informatiebord

in 4 talen wordt het Pajottenland en wandelen in het Pajottenland aangeprezen

Er wordt gesproken over parelende geuze, het Brabantss trekpaard, adelijke kasteeldomeinen en de mooiste parken, Breugel die zich hier, in het Toscane van het noorden, liet inspireren door het golvend lappendeken van akkers en weiden, charmante kerkjes, watermolens en vierkantshoeves.

Wat betreft geuze, het bier wordt niet uitsluitend in Pajottenland gemaakt. Wil je er meer over weten: https://www.pajottenland.be/Data/Web/Versie2/geuze.php en https://nl.wikipedia.org/wiki/Geuze

Wat betreft Breugel, Pieter Breugel de Oude (1525 – 1569) komt in 1563 naar Brussel en hij vindt zijn inspiratie voor de vele, van hem bewaarde schilderijen in het Pajottenland. De kerk van Sint-Anna-Pede, een deelgemeente van Dilbeek, komt voor op het schilderij ‘Parabel van de Blinde’ uit 1568 https://www.verrassingenomdehoek.be/nieuws/bruegel_pajottenland/

gelukkig is het wandelknooppuntnetwerk hier, er zijn immers vele straten, paden, straatjes en ook bos met vele paden

net zoals in Oost- en West-Vlaanderen zijn hier ook wel heel wat kapelletjes gebouwd

een groep vogels zit hoog op een lichtpaal, maar ze vliegen weg wanneer we dichterbij komen

veeteelt is een belangrijke tak van de landbouwindustrie. Ook de mais op de akkers is ten behoeve van de veeteelt

het eerste deel van de wandeling loopt via verkeersarme asfaltwegen

Op een afstand zien we vier witte bollen, gebouwd op de Kesterheide, een gebied behorend tot Kester, deelgemeente van Gooik. Ze herbergen 4 communicatiesatellieten van Satcom welke door de Navo worden gebruikt https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20180501_03491675
Satcom is de grootste provider ter wereld voor satellietcommunicatie

we stappen nog een uur voor we de Satcom site bereiken. Later vandaag zien we de bollen regelmatig terug

omwille van het glooiende landschap hebben we dikwijls vergezichten. Hier zien we de kerktoren van Kester, een deelgemeente van Gooik

Het grootste gedeelte van de wandeling loopt over het grondgebied van Gooik, een buurgemeente van Herne, waarvan Herfelingen een deelgemeente is

grote landbouwbedrijven horen ook tot het beeld van het Pajottenland

naast kuilmais krijgt het vee hier en daar ook bieten op de menu

hier is de mais al geoogst, we zien boeren druk bezig met het oogsten en het inkuilen van de mais

de maiskuil van vorig jaar

dit bedrijf is een ecofarm

de grote schuur is een koeienstal, met tientallen en tientallen melkkoeien

we komen langs een weide met enkele paarden en pony’s en geen spietje gras meer te zien. De pony komt direct naar ons, waarschijnlijk in de hoop dat we voer zouden meebrengen, beter dan de rotte appels op de grond

dikwijls lopen we op een holle weg met aan één of beide zijden een akker met mais. Dan is ons zicht wel erg beperkt

een onbewoond huis, staat hier al een tijdje te oordelen aan de bouwstijl

op weiden en in tuinen zien we regelmatig fruitbomen, appels en peren

de appels zijn rijp, tijd om ze te plukken

gemakkelijk wandelen op asfalt

de meeste dorpen tellen vooral (erg) oude huizen

hier is niet alleen landbouwoppervlakte, maar ook bos en heide. Kesterheide is het hoogst gelegen deel van het Pajottenland, de grond is hier schraal en arm. Op deze plekken is er geen landbouw , de grond is enkel nog goed voor bomen

ganzen als waakhond, geen slecht idee ….

niet alleen satellietcommunicatie, op de hoogte van Vlaams Brabant zijn ook nieuw zendantennes gebouwd, de ontvangen en uitgezonden elektromagnetische golven van deze toestellen vormen een niet zo gezonde woonomgeving, dat in tegenstelling tot de radiogolven van de satelietcommunicatie

uitzichten in alle richtingen

031 heuvels, hellingen, net zoals in de Vlaamse Ardennen.

Wat uitleg over de vorming van de heuvels
De Hotond met zijn 145m bij Kluisbergen is de hoogste berg (!) in de Vlaamse Ardennen, de Kesterberg in Pajottenland met 112m is de hoogste in Vlaams Brabant. Het heuvelgebied van Pajottenland wordt geologisch als oostelijke uitloper van de Vlaamse Ardennen gezien.

Vele 10-tallen miljoenen jaren geleden werd het noorden van wat nu België is, overspoeld door de Diestiaanzee. Zoals in de Noordzee nu, ontstonden er ook zandbanken waarop lagen klei en zand werden afgezet. Een kleine 10 miljoen jaar geleden werd er een laag glauconietzand afgezet op deze zandbanken. Glauconiet is een groen mineraal dat o.a. ijzer bevat.
Doordat het gebied soms wel en soms niet overspoeld was met zeewater verweerde het glauconiet waardoor de zanddeeltjes aan elkaar werden gekit zodat er een ijzerhoudende bovenlaag op de klei en het zand werden afgezet. Uiteindelijk werd er ijzerzandsteen gevormd, een stevige laag.
Ongeveer 7 miljoen jaar geleden werd langzaam de bodem opgetild zodat de Diestiaanzee terug trok. De zandbanken, met bovenaan de ijzerhoudende stevige laag werden heuvels in het landschap, evenwijdig met de oorspronkelijk kustlijn, dus allemaal op een denkbeeldige lijn. Deze heuvels worden ook wel getuigenheuvels genoemd.

de blauwe lijn duidt de getuigenheuvels aan

Waterlopen zochten hun weg tussen de heuveltjes. Omdat tussen de voormalige zandbanken geen ijzerhoudende toplaag voorkwam, werd het zand en de klei sneller uitgeschuurd, de waterlopen kwamen steeds dieper te liggen, waardoor de heuvels steeds hoger boven de rivieren uit staken.

terug naar onze wandeling

wandelen in een open heuvellandschap bij vrij helder weer geeft mooie beelden

nu wandelen we in de bossen welke we een tijdje geleden zagen, dit is het gebied van de Kesterberg, de hoogste berg in Zuid-West Brabant

soms zand, soms grind, zelden asfalt

een oude, ietwat sjofele landman kruist onze route

we komen bij het sterk beveiligde gebied van Satcom, dichterbij mogen er geen foto’s meer genomen worden

hier slaan we een pad in, een bosrijk gebied ligt voor ons

helemaal hol en toch nog takken met bladeren, de knotwilg leeft nog

het pad versmalt, we stappen tussen struiken

de blaadjes van de lijsterbes kleuren in herfsttinten

het pad klimt bij wijlen sterk, gelukkig staan de knooppunten regelmatig aangeduid in dit bos met zijn vele weggetjes

als onderbegroeiing komen hier varens voor

het bospad heeft een harde ondergrond, maar sporen en aanpassingen laten ons vermoeden dat we in feite op een mountain-bike of zelfs moto-piste wandelen. Ik lees dat dit bos gebruikt werd voor motocros en dat er duizenden mensen door het bos liepen en heel wat verwoesting aanbrachten. Het heeft jaren geduurd voordat protest door mensen, natuurverenigingen, organisaties gehoord werd. Uiteindelijk werd dit jaarlijks evenement verboden

we komen bij het geodetische punt van de Kesterberg, 111,86m hoogte. Het figuur op de sokkel wordt lokaal de Ijzeren Man genoemd

Een geodetisch punt is een punt waar men de aardrijkskundige gegevens van kent en dat gebruikt wordt bij opmetingen van de omgeving. Tijdens de eerste decennia na de onafhankelijkheid van België werden topografische kaarten opgemaakt, uitgaande van geodetische punten waarvan men de lengte- en de breedteligging én de exacte hoogte kent. Het punt zelf zit in de grote sokkel

wat verder komen we uit het bos. Hier zien we in de verte torengebouwen van Brussel

zelfs 2 bollen van het Atomium zijn zichtbaar

en nog verder naar links is, ondanks de wazige lucht, de basiliek van Koekelberg in beeld

wat verder komen we bij het praalgraf (!) van Staf De Clercq, nooit van gehoord. Hij was Vlaams nationalist, parlementslid en vooral collaborateur met Hitler. Hij ligt hier echter niet meer begraven

nog een bloeiende plant, Boerenwormkruid

Heesterganzerik, wordt als haagplant gebruikt

We komen in Leerbeek, een deelgemeente van Gooik

de Sint-Pieterskerk is al vele jaren niet meer in gebruik omwille van vallende stenen. Nu is men bezig met de restauratie van dit beschermd monument. De ringmuur rond het voormalige kerkhof is al opnieuw gebouwd, voor ons een plaatsje om een boterhammetje te verorberen.

Nergens vandaag komen we een horeca-zaak tegen

we wandelen verder, eerst door Leerbeek, een veldweg, een asfaltweg, ..

de bessen van Mansbloed

het pad gaat achter tuinen en naast een beek

iets verder loopt het pad naast een weide, de meeste koeien zetten het op een lopen, deze blijft nog even afwachtend staan

wat verder is er een smal paadje uitgespaard in een bietenveld

via een nauwelijks zichtbaar pad door een weide belanden we weer in een straat, we zijn nu bijna in het centrum van Leerbeek.

Leerbeek is het centrum van de Stevenisten. Om wat meer over de Stevenisten te weten raadpleeg ik https://www.pajottenland.be/Data/Web/Versie2/stevenist.php

het verhaal van de Stevenisten vangt aan bij de Franse Revolutie. Tot dan was er geen scheiding van kerk en staat in onze contreien. De Fransen waren volledig anticlerikaal, een staat zonder kerk. Het volk was te lang misbruikt door de absolute macht van de koning en de belangenvermenging van adel en clerus. In de korte rustperiode na de revolutie in 1797 werd van de geestelijken een eed getrouwheid aan alle Franse wetten en van haat tegen het koningschap geëist. Priesters die weigerden die eed af te leggen moesten onderduiken. Op vele plaatsen gingen de inwoners niet akkoord met het Franse bewind.

Op 9 november 1799 grijpt de ambitieuze generaal Napoleon Bonaparte de macht en belooft hij een vrijheid van godsdienst, maar hij eiste wel de macht over de Kerk en sloot in 1801 een concordaat (verdrag tussen de staat Vaticaanstad en een ander land) met paus Pius VII, waarin de macht van de Paus beknot werd. Bisschoppen werden voortaan door Napoleon benoemd. De paus die liever een kerk had met gedeelde macht dan helemaal geen (zoals tijdens de Revolutie) verzette zich niet tegen het concordaat. In 1802 werd er aan de vrijheid van de kerk nieuwe beperkingen gesteld door de "Organieke Artikelen". Napoleon eist nu ook een eed van trouw van de clerus. Feestdagen die niet op een zondag vallen werden afgeschaft, een nieuwe catechismus werd door de staat opgelegd, het burgerlijk huwelijk moet aan het kerkelijk voorafgaan... Alhoewel de paus tot driemaal toe scherpe kritiek uit tegen deze artikelen, blijft het pauselijk protest zonder gevolg. De Organieke Artikelen werden immers door Napoleon als een essentieel onderdeel van het door de Paus goedgekeurde concordaat beschouwd.

Een nieuwe kerk onder het gezag van de staat viel niet in goede aarde bij velen. Eén van de tegenstanders was Corneille Stevens, die de kern wordt van het Belgisch verzet. De invloed van Stevens is groot in heel het land. Stevens hekelde niet alleen Napoleon, maar ook de slaafse onderdanigheid van de bisschoppen aan de keizer maar toch erkende hij hun wettigheid. Na de val van Napoleon in 1814 ziet hij geen reden meer om zich tegen de bisschoppen te verzetten en treedt hij terug in de openbaarheid. De aanhangers van Stevens werden "Stevenisten" genoemd.

Corneille Stevens. Geboren als notariszoon te Waver op 26 december 1747. Priester gewijd in 1774 Kanunnik van het bisdom Namen in 1774. Vlucht in 1794 met kardinaal de Franckenberg, aartsbisschop van Mechelen, over de Rijn en wordt de ziel van de weerstand tegen de Franse godsdienstpolitiek. Leeft vanaf 1797 gedurende 17 jaren ondergedoken en vervolgd. Wordt in 1799 benoemd tot Vicaris-Generaal en neemt het bestuur van het bisdom Namen waar. Komt terug na de val van Napoleon en het Congres van Wenen in 1814. Overlijdt te Waver in 1828.

Een tweede figuur: pastoor Winnepenninck
Een meer radicale beweging onder leiding van Pastoor Philip Winnepenninckx uit Leerbeek erkende deze bisschoppen niet en riep de gelovigen op tot trouw aan de vroegere kerk, de kerk van vóór de Franse Revolutie. Zij noemden zichzelf "Anti-concordataire rooms-katholieken" of "Oud-katholieken" en leven nu nog afgesplitst van de Roomse Kerk.

Hij werd pastoor in Leerbeek in 1796 en beschouwde zichzelf ook de rest van zijn leven als de enige rechtmatige pastoor hoewel hij zich door zijn weigering van eed van trouw aan Napoleon de rest van zijn leven moest schuilhouden. De kerk en de pastorie werden voor hem verboden terrein en hij leefde voortaan op onderduikadressen, bij boeren in de omgeving, die hem trouw bleven.

Philip Winnepenninckx. Geboren op 4 april 1760 te Watermaal-Bosvoorde. Werd pastoor benoemd te Leerbeek op 21 juni 1796. Weigerde in 1797 de eed van haat af te leggen en nadien deze volgens de wet van 18 germinal van het jaar X ( 8 april 1802) op de organisatie van de erediensten. Hierdoor verloor hij zijn betrekking als pastoor en werd hij door Nicolas Brancart, maire van Leerbeek, gedwongen zijn pastorie te verlaten. In 1814 vraagt hij tevergeefs zijn herbenoeming aan. Hij wordt dan burgerlijk vervolgd omdat hij de sacramenten bleef toedienen. Hij overleed te Leerbeek op 29 december 1840.

Hoewel er sinds de oprichting van België godsdienstvrijheid was en de weg naar Rome voor de Stevenisten open lag, was er teveel gebeurd :van vervolgingen, inbeslagname van goederen tot lijkenschending. Het water was voor velen te diep geworden...
Onverzoend met de kerk, sleet Winnepenninckx zijn laatste dagen in 't Stalleken waar hij in 1840 overleed en zijn volgelingen achterliet zonder priester. Nergens lezen we iets over de omstandigheden van zijn begrafenis. Volgens de overlevering zou hij begraven geweest zijn op het kerkhof van Leerbeek, maar nadere aanwijzingen over zijn begraafplaats ontbreken. De huidige zerk tegen de noordelijke koorgevel van de St. Pieterskerk te Leerbeek is pas in 1960 gemaakt als een herdenking aan de laatste voortrekker der Stevenisten en werd naar verluidt voor het grootste deel bekostigd door toenmalig met de Katholieke Kerk verzoende Stevenisten.

we komen voorbij een kapel, de Stevenistenkapel. Deze neogotisch kapel werd in 1908 gebouwd op de plaats van het vroegere "stalleken" waar pastoor Winnepenninçkx op het einde van zijn leven verbleef en stierf.

De straat waarin deze kapel gelegen is wordt de Pastoor Winnepenninckxstraat genoemd. Wat verder in deze straat zijn nog heel wat kleurrijke bloemen te zien

Luzerne of alfalfa, luzerne wordt overal ter wereld als dierenvoer gebruikt, kamelen in Oman kregen ook luzerne voorgeschoteld. De spruiten van luzerne, alfalfa, kunnen in salades verwerkt worden

plots zien we een veld vol lichtpaarse bloemen, Phacelia, soms ook wel Bijenvoer genoemd. De bloem produceert nogal wat nectar zodat bijen, hommels en andere insecten hier sterk toe aangetrokken worden. Phacelia wordt gezaaid als groenbemester, na de oogst van een ander gewas, zaait men voor 20 augustus Phacelia. Na 2 weken komen er bloemen, ze bloeien 8 weken en bij vorst sterft de plant af. Ze wordt volledig ondergeploegd. Phacelia onderploegen betekent humusvorming, en het vasthouden van voedingsstoffen zodat ze niet uitspoelen

één van de velden Phacelia

ook de Korenbloem heeft nog mooie bloemen

vlakbij het Kleinbloemig Kaasjeskruid

een Klaproos

en het Vlasbekje

Bij een volgende straat is de kleurrijke verzameling bloemen niet meer te zien

066 we komen langs een mooie dreef, binnen de omheining, te gebruiken dus door de runderen die schaduw zoeken

we komen weer in een gebied met grote rundveebedrijven, grote weiden met veel runderen

hier komen we een plant Wilde Chicorei tegen, de gekweekte vorm van deze plant is witloof

iets verder ligt op een veld aan de wegkant een hele verzameling afgezaagde dikke bomen, bij sommige is de kern leeg

voorbij de afgezaagde stammen zien we de resten van de rij populieren. Toch ook even naar de vermelde website gekeken : Erkend bosexploitant/koper door Vlaamse Regering Ministerie van Leefmilieu en Natuur Erkenning

Dit bedrijf zaagt niet enkel de bomen, maar zorgt ook voor de velvergunning, verwerking en het heraanplanten van boompjes

de wandeling gaat verder door een grote aanplanting van appelaars en perelaars

de peren zijn al geplukt, de appels wachten nog. Op de grond ligt heel wat afgevallen fruit, zowel peren als appels

we komen terug op een drukkere weg in de gemeente Kester, deelgemeente van Gooik. Kester komt van het Latijnse woord ‘castrum’. Hier was immers ten tijde van de Romeinen een legerkamp. Vele archeologische vondsten tonen dat aan

de dorpskern van Kester heeft oude huizen, daarboven troont de torenspits van de Sint-Martinuskerk, nu een polyvalente ruimte

wat verder vervolgt het pad door een maisveld

nu komen we in een straatje met nieuwbouwwoningen

terug tussen de velden kruisen we de Bruggeplasbeek en wat verder gaan we de Patattestraat in

het Knooppuntennetwerk zorgt ervoor dat je nergens je weg verliest, zelfs zonder gps of wandelgids.

Het voordeel van onze Lannoo wandelgids ‘Groot Wandelboek Vlaanderen’ (die nog steeds opnieuw wordt uitgegeven) is de vermelding van wetenswaardigheden waardoor we gericht kunnen kiezen voor een bepaalde wandeling (er staan 75 wandelingen in het boek)