Reisverhaal «van west naar midden Java via het zuiden»

Indonesië | Indonesië | 3 Reacties 16 November 2015 - Laatste Aanpassing 21 Januari 2016

8. West Java

De stad Bandung heeft zich op de wereldkaart gezet in 1955, 10 jaar na de onafhankelijkheid van Indonesië. Gedurende een week in april was de stad organisator en gast voor de eerste Asian-Africa Conference van niet-gebonden landen. Deze landen waren allemaal net onafhankelijk en hadden het juk van de westerse kolonisatie afgeworpen. Samen zouden ze door deze conferentie een stem hebben in de na-oorlogse wereld en respect en integratie vragen.

de openingsspeech bij de Africa-Asian Conference op 18 april 1955

Het gebouw waar de conferentie plaats vond is omgevormd tot het Azië-Afrika museum.

In 2005, bij de 50^ste verjaardag van de conferentie, werd het museum helemaal vernieuwd.
We zien hier heel veel bezoekers.

de zaal waar de plenaire vergadering werd gehouden

een gong waarop al de vlaggen te zien zijn van de Afrikaanse en Aziatische ongebonden landen

ook in dit decor staan we weer op vele foto’s. Van deze moslima krijg ik zelfs zoenen, de andere hield fier onze reisgids in haar handen. Ze begrijpen niet waarom de Belgische vlag hier niet is tentoon gesteld

Het gebouw, Gedung Merdeka, is in 1885 gebouwd als clublokaal voor de Nederlanders die hier leefden. Het was een eenvoudig gebouw.
In 1921 is het gebouw helemaal gerenoveerd in art-deco stijl en werd het een luxe club, nog steeds voor de Nederlanders. De architect was de Nederlander Wolff Schoemaker. In 1940 werd het door de Duitse art-deco architect Aalbers een tweede maal gerestaureerd.
tijdens de Japanse bezetting en na de onafhankelijkheid was het gebouw een ontmoetings- en recreatieplaats.
Net voor de Afrika-Azië conferentie werd het opnieuw gerenoveerd en kreeg het zijn huidige naam.

de 5 regels waarop de grondwet van Indonesië gebaseerd is, zijn hier ook te lezen

Aan de overzijde van de weg ligt een voormalig Hollands Warenhuis

In dezelfde straat staan nog enkele art-deco gebouwen. Het Savoy hotel werd ook naar de plannen van de Duitse architect Aalbers in 1939 gebouwd. De idee achter het plan is een oceaanstoomschip.

Vanaf de jaren ’90 zijn er hier en daar kleine aanpassingen gebeurd

de overdekte binnentuin

Wat verder langs dezelfde Asia Africa street ligt het Grand Hotel Preangel, gebouwd in 1925 naar het plan van de Nederlandse architect Wolffs Schoemaker. Het is een mengeling van art-deco en lokale stijlen. In de loop van de jaren zijn hier al grotere veranderingen aangebracht.

De Jalan Asia Africa, waar deze gebouwen langs gelegen zijn, is de oude Postweg, ooit ontworpen door de Nederlander Daendels, gouverneur van de Nederlandse Indies (1808-1811). Hij had er voor gezorgd dat hier een brug over de rivier kwam en hij wou een weg die het oosten van ava met het westen verbond om zo het eiland meer een te kunnen maken.

op deze plaats stak Daendels een stok in de grond en zie “zorg ervoor, al ik hier terug kom, dat hier een stad is gebouwd”. Bandung is hier ontstaan en het punt is het “nulpunt” voor de Grote Postweg én de afstanden tot Bandung

De weg is een van de vele, brede straten in Bandung. Omwille van de brede lanen en de parken, wordt Bandung ook wel het Parijs van Java genaamd.

er zijn veel brede wegen in Bandung, maar deze is wel het mooist uitgerust

ook in andere wijken zijn er mooie straten, maar dat is zeker geen algemeen gegeven voor de ganse stad

Niet ver van dit nulpunt ligt het stadsplein met aangrenzend de Grote Moskee.

De moskee heeft 2 minaretten en we kunnen, tegen betaling, de lift naar boven nemen. Hier hebben we een uitzicht op de stad

in Bandung is er bijna geen hoogbouw. Op zondag is een aantal straten autovrij

ook jongens willen graag met ons op de foto, ze willen ook wel graag op onze foto komen

Het stadsplein is bedekt met kunstgrasmatten. De mensen doen hun schoenen uit als ze op dit plein komen. Kinderen spelen hier en mensen zitten gewoon samen te babbelen

wetgeving op wildplassen bestaat hier niet, maar op het goed onderhouden stadsplein kan je wel een boete van 250.000 roepia’s krijgen (17€)

ook hier wordt aan de Bandung conferentie herinnerd

Bandung is bekend voor zijn zeer vele textielbedrijven, waar kledingstukken van dure (westerse) merken worden gemaakt. Hier kan je voor vrij weinig geld westerse merkkledij kopen

en voor minder dan 1€ wordt de broek in minder dan 2 minuten ingekort

Een van de grote outlet bedrijven is Rumah.

Niet alleen merkkledij (dikwijls is de merknaam weggeknipt in het etiket) wordt hier verkocht. Begoede inwoners van Jakarta komen hier hun zondag doorbrengen

hier wordt door Rumah veel geld verdiend met westerse prijzen voor voedsel, snacks en dranken

Ten noorden van het centrum bevindt zich het “Institut Teknologi Bandung”, dé universiteit van Indonesië. Volgens de info die we lezen zijn vooral de ingenieursstudies belangrijk en hebben ze een goed niveau. Veel studenten zijn ook politiek actief en heel wat ministers hebben daar gestudeerd.
Verder is er de faculteit wetenschappen, technologie en kunst.
In 1920 werd deze eerste universiteit in Indonesië opgericht als “Technische Hogeschool Bandoeng”
We gaan er even langs, de architectuur van de gebouwen is speciaal.

de dakconstructies zijn ingewikkeld

In samenwerking met de Hogeschool is in 1929 een afdeling Mijnwezen opgericht. Het voormalige instituut is nu het geologisch museum van Bandung.

een herinnering aan die tijd van toen

Dit museum is ondertussen al een aantal maal gerenoveerd. Vooral de afdelingen die met geologie te maken hebben zijn goed uitgewerkt. De afdeling over de evolutie van levende wezens is nog wat verouderd. Engels wordt enkel gebruikt om enkele hoofdzaken te vertalen. Doordat deze takken van de wetenschap voor ons bekend zijn en we al wat weten over Indonesië, verstaan we toch wel het een en het ander.

 hier staan enkele mooie stukken “versteend hout”

er zijn een aantal mooie kaarten die de verschillende tektonische platen (platen van de aardkorst) en de richting waarop ze schuiven, weergeven als verklaring voor het vulkanisme en de aardbevingen

zoals je op de kaart kan zien komen op Indonesië een hele reeks vulkanen voor

er wordt uitleg gegeven over de meest actieve vulkaan in Indonesië, de Merapi (op Java)

de grootste vulkaanuitbarsting sinds de mens op aarde voorkomt, de Tambora vulkaan (eiland Sumbawa) had een uitbarsting in 1815 die 43 km hoog in de lucht spoot over een afstand van 2600 km. Deze uitbarsting zorgde ervoor dat er in 1816, een jaar later, in het noordelijk halfrond geen zomer voorkwam omdat de lucht nog steeds volledig bedekt was met het vulkanische stof

de Krakatau veroorzaakte tijdens zijn uitbarsting in 1883 een enorme tsunami. De uitbarsting was zo explosief dat het binnenste van de vulkaan helemaal in de lucht geblazen werd, en de vulkaan daardoor in elkaar viel. De kracht van de explosie was 30.000 maal zo sterk als deze van de atoombom op Hiroshima of Nagasaki. De uitbarsting was te horen tot ver in Australië en tot op eilanden ten oosten van Afrika. Omdat de Krakatau een vulkaan in de zee is, veroorzaakte het instorten van de vulkaan een enorme tsunami met 36.000 doden.

De krater van de vulkaan is sindsdien onder water gelegen. Door blijvende vulkanische activiteit groeien in de krater nieuwe vulkanen, waarvan één Anak (kind van) Krakatau genoemd wordt

als laatste bevindt zich in Indonesië, op het eiland Sumatra, het grootste kratermeer ter wereld. De uitbarsting, van de Toba zowat 75.000 jaar geleden, was de grootste in de laatste 2 miljoen jaar. De Toba wordt daarom de supervulkaan genoemd. Op het plaatje zie je de Toba, in vergelijking met andere grote uitbarstingen.
Het meer is 1.1000 km² groot (Brussel hoofdstedelijk gewest is 161,4 km²)

er wordt ook via ICT de vorming van de Indonesische archipel uitgelegd, waarbij delen van het Aziatische continent (geel) en delen van het Australische continent (rood) zijn afgescheiden.  Deze delen vormen de Indonesische archipel

hierdoor is de flora en de fauna sterk verschillend, links met Aziatische flora en fauna, rechts met Australische en in het midden, het Wallacea, een invloed van beide continenten

een kaart met de natuurlijke reserves van Indonesië. Hierbij zijn deze van aardolie, tin, aardgas, nikkel, bauxiet (aluminium), koper, steenkool, goud en zilver belangrijk

Het paleontologisch gedeelte van het museum is ouder, maar wel goed onderhouden. Stof is er niet te vinden!

fossielen die door Dubois en Von Köningswald in Midden-Java werden gevonden

een voorstelling van de weg die vroege Homo sapiens zou gevolgd hebben om Indonesië te bereiken, toen nog veel over land omdat de zeespiegel meer dan 200m lager was dan nu

In de afdeling over het gebruik door de mens van natuurlijke hulpbronnen is er op een duidelijke, eenvoudige manier weergegeven welke mineralen of elementen gebruikt worden voor welk consumptiegoed

hier enkele consumptiegoederen

en hier welke elementen er voor gebruikt (of opge-offerd) worden

Dichtbij het museum bevindt zich Gedung Sate, het gebouw van de regering van West-Java. Het gebouw werd in 1920 opgericht in neo-klassieke stijl met lokale elementen

Bekijkt men het centrale deel van het gebouw, samen met de vlaggenmast, dan doet het denken aan een sate(stokje) , vandaar de naam

Op de weg van Bandung naar Garut rijden we door de bergen.

in dit dorp zitten niet de fietstaxi’s te wachten op klanten, wel de paardenkoetsen

 Garut is omgeven door 7 vulkanen. We houden halt bij de Kamojang krater.
De krater ligt op de Guntur berg en is bekend voor zijn zeer vele geisers. De vulkaan zelf is niet actief, de krater des te meer.
Een belangrijk deel van de geisers wordt gebruikt voor geothermische energie. Hierbij moet men niet, zoals op de meeste plaatsen stoom maken met steenkool, aardgas of petroleum om nadien die stoom te gebruiken om elektriciteit te produceren. Hier komt de stoom zomaar uit de grond.
Indonesië wil op meer plaatsen geothermische energie produceren, maar de omstandigheden zijn meestal moeilijk en niet beheersbaar.

de pijplijnen van het gebied waar de stoom opgevangen wordt naar de energiecentrales
Hier in Kamojang echter lukt dat wel. Pertamina, het staatsoliebedrijf, heeft de concessie voor de uitbating van de geothermische centrale. Er zijn momenteel vier centrales in bedrijf die samen 200 MW produceren (Doel 1 en Doel 2 produceren elk meer dan het dubbele, Doel 3 en Doel 4 produceren elk 5x zoveel energie).

een van de vier centrales

op veel punten zijn er overdrukveiligheidskleppen waardoor het teveel aan stoom op sommige momenten, aan de buitenlucht vrij komt

Naast de energieproductie is de Kamojang krater ook een toeristische attractie.

de bijhorende stank (rotte eieren) wordt niet meegeleverd met de foto

en blubberende modder

waterdamp stijgt op uit allerlei kieren in de ondergrond

kokende waterwellen, alles veroorzaakt door de hitte en de druk in de aardlagen daar onder

de grootste geiser, die niet gebruikt wordt voor energieproductie

kortom een zeer speciaal landschap met de stomende (en deels stinkende) geisers

Op weg naar Garut zien we, zoals overal op grotere hoogte, groententeelt

hier een kolenveld. Op dit moment worden ook de kolen geoogst, verpakt en vervoerd

Op elk moment van de dag start of eindigt er wel ergens een school. Ook in de moslimscholen zien we een verschil in uniform, en wellicht ook in de strengheid van de regels

meestal is de rok klassiek, soms is het echt een alles omhullende lap stof. In andere scholen bestaat het uniform voor de moslimmeisjes uit een hippe lange broek. De bloeze is aangepast aan de rok, soms klassiek, soms hip. Ook de hoofddoek hoort tot het uniform. Soms zien we meisjes lopen in kledij zoals ik me herinner van de nonnen 50 en meer jaar geleden, inbegrepen de kap. Bij andere uniformen is de hoofddoek veel kleiner, samen gebonden achteraan en is het gelaat goed te zien

Bij de school staan meestal busjes of andere voertuigen klaar om de leerlingen verder weg te vervoeren. In een aantal gevallen zien we ook vrij jonge kinderen, vooral jongens, met de moto vertrekken

hier klimmen de jongens op het busje, de meisjes zitten op de bank binnenin

het is hier een gedrum van belang om iedereen mee te voeren, elke passagier is immers een inkomst

alles is toegelaten in Indonesië, regels bestaan er misschien, dat hebben we nog niet kunnen afleiden

Zuidwestelijk van Garut ligt de Papandayan vulkaan. In 2002 vond hier de laatste uitbarsting plaats, maar de vulkaan blijft continu actief en wordt bijgevolg ook continu in de gaten gehouden.

op verschillende plaatsen in dit gebied zijn metalen staven ingemetst. Via een antenne wordt hun positie in alle richtingen opgemeten. Die info wordt doorgezonden naar een dispatching centrale, een 15 km verder. Uit deze gegevens weet men of er bewegingen optreden om op die manier uitbarstingen of aardbevingen te voorspellen en de juiste waarschuwingen uit te zenden

De top van de vulkaan is momenteel 2675m hoog, maar ooit was hier de hoogste berg van Java. Door de uitbarsting in 1778 is echter een groot deel van de vulkaan ingestort tot de huidige hoogte, of beter gezegd tot op huidige kraterdiepte. Er blijven 2 pieken over op een hoogte van ongeveer 2600m. De krater ligt op een hoogte van 2100m.

dit is het gebied van de uitbarsting van 1778. Er blijven verschillende kraters over uit die tijd, maar er heerst hier nog steeds vulkanische activiteit. De dampen bestaan niet uit water, maar uit diwaterstufsuldide, een gas dat giftig is en stinkt naar rotte eieren

We zijn verplicht een gids te nemen, maar we moeten onderhandelen over de prijs zodat wij alle mooie plaatsen zien en de man toch voldoende geld ontvangt. Dus spreken we een prijs af per gepresteerd uur.

voor de mensen hier is het koud, voor ons is deze temperatuur nog goed

hier heersen bijna steeds de wolken, en samen met de vulkanisch actieve plekken, verplicht dit de bezoekers om een gids te nemen. Enkel de lokale mensen, die meermaals per jaar komen, mogen zonder gids

vroeger liep de weg verder en hoger tot de bovenste parkeerplaats. Maar sinds de vulkaanuitbarsting en bijhorende aardbeving in 2002 is dit het wandelpad om de tocht langs de vulkanische verschijnselen te starten

soms draait de wind en moeten we ons verplaatsen om de giftige dampen zo weinig mogelijk in te ademen

hier wordt beetje bij beetje een nieuw vulkaantje gevormd door de sterke zwavelafzetting. Deze en andere plaatsen sissen en blazen continu met een duidelijk hoorbaar geluid

een stuk zwavel van dit vulkaantje

Er zijn meerder grote kraters van de “oude” uitbarsting (1778) en een krater van de uitbarsting van 2002. Deze laatste is momenteel veel minder actief dan de eerste kraters.

op verschillende plaatsen wordt er zuiver zwavel afgezet. De hoeveelheid hier is echter te klein om commercieel waardevol te zijn

hier en daar (dit hangt af van allerlei fysische omstandigheden zoals temperatuur, vochtigheidsgraad, …) worden soms zwavelkristallen gevormd

hier vormt de zwavelafzetting fijne draden, net zoals naalden van een kerstboom

het geheel lijkt wel een maanlandschap op aarde (denk ik toch). Door de giftige zwaveldampen is hier geen plantengroei mogelijk

verder, waar de ene gaswolk ontsnapt, bevindt zich de nieuwste krater, deze uit 2002

Kraterwater loopt enerzijds in riviertjes naar het dal, anderzijds wordt het opgevangen voor de irrigatie van velden aan de andere zijde van de berg

leiding voor de landbouwers

deze man rijdt met zijn moto de vulkaan op, naar zijn velden

soms is het kraterwater relatief koud, maar hier kookt het water door de ondergrondse vulkanische activiteit

de rivier is soms, op bepaalde plaatsen, zwart gekleurd (waarschijnlijk door het ijzersulfide, een verbinding tussen ijzer en zwavel)

op andere plaatsen zien we melkwitte afzettingen (waarschijnlijk van kalk)

de beek is dan zwart met witte oevers

hier is de rivier baksteenrood gekleurd, waarschijnlijk door een andere ijzerverbinding

en hier is de beek helemaal wit gekleurd, waarbij (vermoedelijk) de kalk neerslaat en het bovenstaande water heel helder is, wat niet wil zeggen dat het drinkbaar zou zijn

Al deze foto's gaan over dezelfde beek, op verschillende plaatsen

als laatste bij dit kleurenpalet is de kleur het meertje op de voorgrond donker roestbruin

De wandeling gaat over stenen en beekjes

even breken de wolken open en zien we een ander vulkaantje gas uitblazen

en dan nog de overblijfselen van bomen, door de uitbarsting van 2002 hebben ze elke levensvorm verloren

nog een beeld van ons, samen

Terug lager op de berg zien we de eerste en enige planten die hier na de vulkaanuitbarsting kunnen groeien en gedijen

Zuidelijk van Garut zien we mooie, kleine rijstvelden op terrassen.

de rijst is op sommige plaatsen al geoogst, op andere plaatsen is de rijst bijna of helemaal rijp

de vrouwen binden een aantal rijstaren samen in een grote bundel, laten ze drogen en pas nadien worden de bundels tegen de grond geslagen om de rijstkorrels vrij te krijgen

voordat de rijst opgeslagen wordt, liggen de korrels nogmaals te drogen in de zon

Langs de weg verder richting zuidkust ligt Kampung Naga bij het dorpje Salawu, ongeveer 25 km voorbij Garut. Kampung Naga is een dorp, ongeveer 200 jaar geleden gesticht door een groep Sundanezen. Om het dorp te bezoeken moeten we verplicht een gids nemen.

Kampung Naga is op het einde van de 20^ste eeuw op de toeristenkaart gekomen. Eerst verliep alles ongeordend, maar de inwoners werden vreemden in hun eigen dorp. 2 mannen, waaronder de zoon van de koning van het dorp, studeerde Engels en begonnen de bezoeken in goede paden te leiden. De overheid gaf geld om de toegang tot het dorp te verbeteren, en laat de toeristen maar komen…

op weg naar Kampung Naga dat beneden aan de rivier ligt, komen we langs een ander dorp waar kardemon peulen op een dak liggen te drogen

De mensen leven hier nog op hun traditionele manier. Ze zien af van elektriciteit en er is geen stromend water in de huizen.

het dorp ligt verscholen achter de rijstvelden, alle huizen hebben een dak van palmbladeren

ook hier is de rijst rijp. Er mag echter niet geoogst worden voordat er op elke hoek van het veld een kleine versiering is aangebracht om goede oogst af te smeken

hier liggen de, met de hand geoogste, aren op een witte doek te drogen voordat ze tegen de grond worden geslagen om de rijstkorrels vrij te maken

vrouwen bezig met de rijst

batikken gebeurt hier op natuurlijke manier. Het varenblad, dat op een stuk stof ligt, hier de broek van de gids, wordt hard aangedrukt. De afdruk van de sporen (primitieve vorm van zaden) op de broek geeft de tekening (afwasbaar)

Er is één bron waar de inwoners hun drinkwater halen.

de vrouw met de rode bloeze is bezig drinkwater te tappen, de andere vrouwen komen aan… het drinkwater komt van een bron

verlichten gebeurt met kerosinelampen

de jeugd is op weg naar boven als wij de trappen afdalen, en ze willen onvermijdelijk ook een foto met ons er bij

onze gids was een van de stichtende gidsen, nu zijn er meer

de enige open plek in het dorp, waar de ceremonies plaats vinden(6 per jaar)

Er wonen 340 mensen in het dorp, in elk gezin zijn er maximaal 3 kinderen. De Indonesische staat heeft immers al meer dan 20 jaar geleden maatregelen genomen om het aantal kinderen per gezin te beperken (welke maatregelen wordt ons niet verteld).

Elk huis heeft zijn visvijver waarboven er een bamboe hut gebouwd is die dient als toilet. Er is lopend water om te spoelen.

elke visvijver heeft een bamboehok dat dient als toilet. Door in het water aanwezige tropische bacteriën worden de menselijke uitwerpselen snel afgebroken en dienen deze afbraakstoffen om de algengroei in het water te bevorderen. Vissen voeden zich met deze algen, de kringloop is compleet, …

het privaathokje (een WC of toilet staat er niet, vandaar de woordkeuze)

In de visvijver wordt tilapia gekweekt. Vis wordt slechts gegeten tijdens feesten en ceremonies, die 6 maal per jaar plaats vinden.

Elk gezin heeft ook een rijstveld waar traditionele rijst gekweekt wordt met 2 oogsten per jaar. Rond deze tijd wordt de rijst geoogst. De hoeveelheid rijst is voldoende voor het gezin, enkel als er teveel is wordt de rijst verkocht.

Sommige mensen in het dorp hebben een handel en verdienen daardoor voldoende geld om hun kinderen naar de middelbare school te laten gaan (6 kinderen uit het dorp volgen middelbaar onderwijs), de rest stopt na het lager (zoals zovele kinderen in Indonesië) en helpen thuis.

Het dorp kan niet uitbreiden, jonge mensen die geen plaats meer hebben, trekken weg. Als er plaats vrij komt in het dorp komen ze terug.

de huizen staan dak tegen dak, er is enkel een open plaats voor de ceremonies en de visvijvers

bij de open plaats wordt het gemeenschappelijk aangekochte, ook verdeeld

Mensen bezitten hun huis, maar niet de grond. De grond blijft van de gemeenschap. Voor 15 miljoen (100€) kan men een huis kopen, een nieuw bouwen kost 35 miljoen (250€). De huizen zijn gemaakt van bamboe en hout en hebben een traditionele indeling.
Er is een living, waar ’s nachts ook de kinderen slapen, een slaapkamer voor de ouders, een opslagplaats voor de rijst en een keuken.

we worden gevraagd om het huis van de zus van de gids te bezoeken

met deze kleine offergave aan een raam van het huis wordt gezondheid voor de bewoners afgesmeekt …

In de keuken wordt er gekookt en gegeten. De vloer bestaat uit bamboe. Mensen eten hier nog dikwijls met de hand (rechterhand voor het eten, linkerhand als WC papier samen met water) en wat er op de grond valt kan via de beweegbare bamboe naar beneden geveegd worden. Onder de keuken immers leven de kippen, ze leven van voedselafval.

de keuken, alles gebeurt hier, maar ook op vele andere plaatsen in Indonesië, op de grond

de bamboelat kan schuin gehouden worden zodat de rijstresten bij de kippen, die onder de keuken wonen, terecht komen

Kippen dienen voor de productie van eieren of vlees en voor het uitbroeden van eieren tot kuikens.

De bewoners van het dorp zijn moslims, maar de traditionele natuurgodsdienst leeft nog sterk. Ook zij offeren elke dag wat rijst in een potje om gezondheid af te smeken. Ook heel wat andere soorten bijgeloof komen aan bod.

Als de mensen ziek zijn moet de familie water brengen naar de medicijnman. Die spreekt dan een soort toverspreuk uit en dan moet de familie het water aan de zieke geven. Als de zieke gelooft dat hij zal genezen, dan geneest hij ook. Zo niet blijft hij ziek… .

Verder heeft het dorp nog een opperhoofd en gelden er betere sociale regels dan bij de andere dorpen.

een straatje in het dorp, in feite de plaats tussen de huizen

Verder, richting zuiden, komen bij de Indische Oceaan in Pangandaran.

Het gebiedje hier is een van de weinige kustplaatsjes in Java waar mensen aan de zee komen. Er is, iets meer westelijk, een klein surfgebied. De oceaan is hier veel te gevaarlijk om in te zwemmen, zelfs baden is gevaarlijk wegens de sterke onderstromen en de hoge golven. Pangandaran heeft in 2006 ook erg geleden door de grote tsunami, hier zijn de stranden en het dorp weg geveegd.

het enige wat daar nu nog aan herinnert zijn de waarschuwingsbordjes en de bordjes voor de evacuatieweg, richting binnenland

hier staan op korte afstand telkens bordjes met de evacuatieweg

de lagune die tussen ons verblijf en de zee ligt, mondt hier uit in de zee

vissers vissen in de lagune omdat ook de vis weer naar zeer getrokken wordt. Hun netten spannen de lagune af en de vis verzamelt zich… dat is de theorie althans

andere vissers hebben een visinstallatie op stokken gebouwd, ook al in de lagune

We huren een kamer in een van de 2 huisjes van een Frans-Indonesische koppel. Mocht er nu een tsunami komen dan zijn we die aankomen, maar zal de tijd te kort zijn om weg te lopen. We hebben immers een kamer dichtstbij de zee (maar op toch zeker 1 km afstand)

op het einde van dit brede strand met zijn lagune tot 120 cm diep, ligt de oceaan. Zelfs wie in de lagune zwemt wordt meegetrokken naar de zee

ontbijt op het terras

de kamer in de homestay in Pangandaran

Het strand is lang en vrij monotoon. Bij Batu Hiu is er een sterk gelaagde rots afgebroken en gekanteld op het strand. Dit lijkt op haaienvinnen, vandaar de naam Haaienvinnenrotsen (Batu Hiu). Deze rots zorgt ervoor dat deze plek meer bezoekers aantrekt, er moet ook toegang betaald worden tot het strand hier.

de gelaagde rotsen

hier liggen de rotsen op hun zij , enige gelijkenis met de vinnen van een haai

het strand links en rechts van de rots, vrij saai

de rotsen breken dit beeld

de zee lijkt rustig, maar schijn bedriegt

Op de rots staan Pandanus bomen, een soort palm die zich kan verplaatsen

de zeldzaam voorkomende Pandanus bomen

als we de bodem niet mee fotograferen kunnen we een mooi plaatje schieten, zonder (letterlijk) een vuiltje op de grond

op het strand zien we een eenzame visser en strandschuimers. Zij rapen alles op wat ook maar enige waarde kan hebben (en daartoe horen ook schelpjes)

op zee zijn vissersboten in de weer

om het plaatje af te ronden, een standbeeld met haaien

of om het aantrekkelijker te maken voor families met kinderen, dit beeld?

toch nog een andere bezoeker nu in het laag seizoen, om een foto aan ons te nemen

Meer in het binnenland is hier op verschillende plaatsen een junglevegetatie. De weg gaat door de jungle en wordt green valley genoemd. Op een bepaalde plaats kunnen we in een bootje stappen en via de rivier stroomopwaarts varen, dit is de Green Canyon.

de bootjes zijn iets breder, maar hebben nog steeds de stabilisator, die we vrijwel overal op Bali en Java al zagen

we hebben ruimte genoeg, want naast de 6 passagiers is er een stuurman en een “begeleider”, enkel een Japanse jongen en wij huren dit bootje

hier en daar zien we druipsteenformaties

alles is groen, de bomen, de struiken, het water,…

alsof we ver van de bewoonde wereld zijn, iets wat in Java niet bestaat, overal wonen er mensen

De boottocht eindigt onder een sterk overhangende rots, begroeid met de junglevegetatie. Wil men verder, dan moet men over rotsen klimmen, weer een stukje stroomopwaarts zwemmen, en zo verder. De kleur van de omgeving doet de naam Green Canyon alle eer aan.

hier vernauwt de rivier en wordt de canyon smaller en hoger

het einde van het bevaarbaar gedeelte van de rivier, nog meer druipsteenformaties

de rivier is hier bijna volledig overdekt

wie wil kan uit het bootje op glibberige rotsen klimmen

de andereen blijven in het bootje …

Pangandaran ligt nog net in West-Java. Hierna rijden we oostelijker, en komen we terug in Midden-Java.

7. Midden-Java

In Centraal-Java is er nog heel wat interessants te zien.
We beginnen met het Dieng Plateau

de straateetkraampjes moeten voorzien worden van een soort kroepoek. Het vervoer ervan gebeurt ook per brommer

’s morgens iets na 7u is het helder met een blauwe lucht, een ideaal moment voor een bezoek hier

Het Dieng Plateau is een hoogvlakte op ongeveer 2100m hoogte, voor het grootste deel omgeven door hoge bergen. Sinds het begin van de 9^de eeuw werden hier tempels en paleizen gebouwd. Het gebied was ooit een pelgrimsoord voor Shiva (Hindoeïsme). Nu zijn er enkele (heropgebouwde) resten van tempels, maar de grondvesten duiden op 32 tempels naast paleizen.
Hier was ook een ondergrondse drainage voor de moerassen.

Het plateau is in feite een krater van een lang uitgestorven vulkaan, waar toch nog wat vulkanische activiteit heerst. Omdat het plateau meestal tegen de middag in nevel en mist gehuld is, moeten we ’s morgens vroeg gaan.

Daarom bezoeken we eerst de uitzichten en de natuur, de twee warme meren. Telaga Warna bevat zwavel. Afhankelijk van de lichtinval en de kijkrichting kan het wateroppervlak verschillende kleuren aannemen.

hier borrelt weer diwaterstofsulfide gas (rotte eieren) omhoog

dit zwavelmeer is mooi gelegen

langs het wandelpad zien we massa’s bloeiende Datura. Waar heel veel bloemen hangen ruikt het echt lekker naar lentebloesem

waar het stinkt naar het zwavelgas gebruiken we een mondkapje, niet dat dit de geur veel vermindert, …

Het andere meer is blauw- grijsachtig.

dit meer ontwatert in het zwavelmeer

We wandelen rond en komen langs een zijweg bij landbouwers terecht. Met velen zijn ze bezig het veld te bewerken. Op een plaats worden de aardappels gerooid. Aardappels in Java komen van het Dieng Plateau. Hier is het vochtiger en minder heet, een betere plaats voor aardappelteelt. Hier kan wel het ganse jaar geplant en geoogst worden. Eerst wordt er organische bemesting aan de grond toegevoegd onder de vorm van kaf van de rijstkorrels.

op het verste veld zien we gerooide aardappels op de grond liggen

de pootaardappels staan klaar

maar eerst wat rijstkaf op de grond, een vorm van organische bemesting

Tussen de twee meren is er een heuvel met verschillende grotten van vroegere pelgrims. Wij gaan vooral voor het uitzicht.

hier zien we een mooie, intense groene kleur

met elk apparaat van elke mens uit het gezelschap is er een foto genomen

Voorbij de meren is er opnieuw toegangsgeld te betalen, nu voor het uitzicht op beide meren.

op weg naar het uitzichtpunt zien we ook vele terrassen. Alle landbouw gebeurt hier met de hand en telkens een meter hoger op het volgende terras

uitzicht op de twee meren, een mooie plaats

we spreken hier met mensen van Oost-Timor, een republiek die zich in 2002, na 24jaar bittere strijd tegen Indonesië, onafhankelijk verklaarde. Het ligt in het oostelijk deel van Timor en de overgrote meerderheid is katholiek. Oost-Timor hoort tot het continent Australië. Timor werd ooit bezet door Portugal.

Hier zien we pijpleidingen en een bord waar vermeld staat dat hier een geothermische centrale is met een capaciteit van 60MW. Niet zoveel maar mensen verbruiken hier weinig stroom. Alles ziet er echter roest en verwaarloosd uit.

we zien geen plaats waar de stoom wordt omgezet in elektriciteit

Wat verder bevindt zich de Sudikang Krater. Hier zorgt een kokende massa water met sterke zwaveldamp voor het spektakel.

hier kan men werkelijk niet in de gaswolk blijven staan

hier kookt de massa hevig, zo erg zelfs dat een eind verder iemand eieren staat te koken in het zwavelbad. Wij zullen ze zeker niet kopen!

Daar rond is een hele handel van lokale mensen die aardappelen, chips of een soort frieten verkopen, of allerlei andere souvenirs. Er staan enkele jongeren met een groep roofvogels, gebonden op een soort boomstam. Je kan een foto maken met een of meer van die vogels voor 5000 roepia. Omdat het vandaag zaterdag is, zijn er veel bezoekers.

de hele handel, een kleurrijke bedoening. Voor wie meer wil, er worden ook brommers en paarden verhuurd voor een cross country

sommige verkopen grote aardappelen, bij de anderen zijn ze zo klein dat het pootaardappelen lijken

of stenen met zwavelkristallen

hier de vogelstand met uilen en roofvogels. Een wet op vogelbescherming is hier nog niet aan de orde

Ook hier in de buurt is er een (rest van een) geothermische centrale.

de buizen zijn op geroest, de stoom komt met grote kracht (en geluid) uit een gebouw, maar geen elektriciteitscentrale te zien

Een tweede belangrijke pijler van het Dieng Plateau zijn de overblijfselen van tempels (Hindoe – Boeddhisme).

Candi (tempel) Bima staat alleen.

een detail van een hoofd dat ons aanstaart

Op het plateau liggen verschillende dorpen met arme boeren

maar hier staat wel een mooie moskee

een van de vele aardappelvelden

Er is dan ook het grote Arjuna-tempelcomplex . In dit gebied staan meer overblijfselen. Hier komen we groepen middelbare schoolkinderen tegen. Ze zijn zo opgewonden als ze ons zien en bij het vragen om hulp. In de les Frans hebben ze een kleine conversatie geleerd. Die moeten ze uit het hoofd kennen. Dus wij moeten voor tegenspeler spelen: Stephan voor een zestal jongens, ik voor evenveel meisjes. Ze leerden ooit eerst Engels, hun Frans is met een soortgelijke tongval. Telkens werd de conversatie via de video op hun smartphone opgenomen. Wat later komt een volgende groep naar ons toe. Als uiteindelijk de derde groep komt, spelen we niet meer mee. De regen is er al. Ondertussen worden er nog vele foto’s genomen van ons met jongeren, mannen, vrouwen, oma’s, ….

Candi Setyaki

met een detail

de resten van de voornaamste tempels

één van die tempels

de tempeltjes zijn mooi, er is echter weinig bewaard gebleven

We overnachten in Wonosobo, een stadje op 700m hoogte.

november is absoluut laagseizoen. De Homestays staan zo ongeveer leeg en de prijzen zijn ongeveer de helft van deze tijdens het hoogseizoen (Kerstmis-Nieuwjaar en juli-augustus)

deze eigenaar behoort duidelijk tot de rijkere klasse. Dit is de living van zijn homestay. Hijzelf woont met zijn gezin en zijn moeder echter in een klein huisje met weinig voorzieningen.

Morgen bezoeken we de volgende reeks tempels in Midden-Java.