Reisverhaal «Japan, eerste kennismaking»

Japan | Japan | 15 Reacties 21 Maart 2015 - Laatste Aanpassing 22 Maart 2015

1. Japan, de eerste kennismaking

Dinsdagochtend vertrekken we nog voor de zon opkomt. We horen vogels fluiten, de lente komt er aan in België. Deze dag is kort, eerst draaien we de klok 3u door tussen Brussel en Abu Dhabi in de Verenigde Arabische Emiraten. Wat later draaien we nog eens 5u verder. Japan loopt immers 8u voor op onze tijd in België.
Ons reisdoel is Japan dat geografisch deel uit maakt van noordoost Azië en ver in het Verre Oosten te vinden is.
Een eilandengroep, want de staat bestaat uit meer dan 6800 eilanden waarvan er 4 redelijk groot zijn en vrij dicht samen liggen. Deze vier vormen het vaste land van Japan, meer dan 95% van de totale oppervlakte. Met zijn 377.873 vierkante kilometer is Japan 12,5 maal groter dan België. Met 126 miljoen inwoners is de bevolkingsdichtheid ongeveer deze van België. De mensen wonen echter geconcentreerd in de steden. Tokyo, de hoofdstad telt meer dan 12 miljoen mensen op een oppervlakte van 2 145 vierkante kilometer, 20 maal deze van Parijs. Hier wonen dus zowat 6 000 (ja, zesduizend) mensen per km². Hiermee is nog niet alles gezegd: de agglomeratie Tokyo telt meer dan 30 miljoen inwoners, verspreid over 7 394 km². Bijna een kwart van de bevolking van Japan woont hier.
De bevolking van Japan is oud? Nu zou ongeveer 25% van de bewoners 65 jaar of ouder zijn.
In tegenstelling tot heel veel andere landen, is de bevolking van Japan erg homogeen. Ongeveer 99,5% is etnisch Japanner. De grootste groep immigranten zijn Koreanen, zowel uit Noord- als uit Zuid-Korea.

De eilanden liggen in de Grote of Pacifische Oceaan.

situering van Japan in het Verre Oosten

de 4 hoofdeilanden van Japan

De landbouw heeft een beperkte bijdrage tot de economie. Hieronder verstaat men niet alleen zuivere landbouw maar ook bosbouw en visserij. Wat betreft landbouw is de eigen productie veel te laag om zelfvoorzienend te zijn. Graangewassen, aardappels, rijst, suiker, sojabonen moeten ingevoerd worden, evenals fruit, vlees, vis en hout. Hout wordt ingevoerd uit de VS en Indonesië.
Japan kent een grote visindustrie. De jaarlijkse vangst bedraagt 15% van de wereldvisvangst, maar ze is veruit onvoldoende voor de grote binnenlandse vraag.

De industrie is zeer modern en verscheiden. De uitvoer is groot en zorgt voor een sterke economie. Maar door de hoge lonen (ook daar!) en de dure yen, verhuizen heel wat bedrijven hun activiteit naar lage loon landen vooral in de zuidoost Aziatische en Pacifische regio.
Er is licht industrie (textiel en voedsel), zware industrie (chemie, auto’s, schepen, gereedschappen, staal en non-ferro) en hightech producten (elektronica, telecommunicatie, computers).
De zwakheid van het systeem echter ligt bij de nood om ruwe materialen én brandstof te moeten invoeren. Hierdoor is het land afhankelijk van de regelmaat van invoer en de aankoopprijzen. Er zijn enkele kleine, zeer kleine mijnen en er is een beetje steenkool in de bodem aanwezig, te weinig echter om van betekenis te zijn.

Japan heeft één van ’s werelds grootste financiële sector. Deze sector is zeer sterk geregulariseerd en onderworpen aan allerlei regels

Af en toe komt Japan in het nieuws, maar heel veel van het land is onbekend, tenzij we er over lezen of documentaires bekijken. Vulkaanuitbarstingen, aardbevingen, tsunami’s, wervelstormen vertellen ons over de instabiliteit van de aardkorst onder de eilanden en over het klimaat.

Na een maandenlange lectuur over Japan weten we wat er zo allemaal te zien en te beleven is: mensen met totaal andere gewoontes dan deze uit het westen, boeddhistische tempels, Shinto schrijnen, heel veel warmwaterbronnen, oude kastelen en wijken en stadsdelen, eeuwenoude aangelegde parken en tuinen met bloeiende Japanse kerselaars, oude steden met keizerlijke paleizen en met een moderne levensstijl, musea met vooral Japanse kunstenaars, maar ook met stukken uit het westen, natuurgebieden en vulkanen.

We zullen jullie dan ook mee nemen op ontdekkingstocht door een deel van Japan.

kaart met de prefecturen

Ons plan is om de zuidelijke eilanden Kyushu en Shikoku, naast het grootste deel van Honsu (vanaf nummer 8) te bezoeken. Het noordelijk deel van Honsu en het eiland Hokkaido zitten nog volop in een winters klimaat en worden vooral in de zomer bezocht door Japanners die er strandvakantie nemen.
Fukushima met zijn atoomcentrale ligt in prefectuur nummer 7. Ook daar zullen we niet komen.

Op de vlucht naar Japan zitten er vooral Aziaten, Japanners denken we. Maar bij aankomst in Tokyo blijkt de grootste groep de lijn te volgen met “buitenlandse paspoorten”. Deze mensen zijn Chinezen, woonachtig buiten China, die Japan komen bezoeken.
Op de luchthaven van Tokyo merken we dat Japan een beetje het einde van de wereld is richting noordoosten. Hier stappen mensen enkel nog over op een binnenlandse vlucht. Niemand vliegt internationaal nog verder.

Gelukkig is er op de luchthaven een ATM van de winkelketen 7-Eleven. Samen met de ATM’s van de post vormen deze de enige die buitenlandse bankkaarten aanvaarden.

Overal in het land komen deze winkeltjes, annex ATM voor, niet alleen goed om geld te tanken, maar ook om vers, voorverpakt of ingevroren, of om kant-en-klaar voedsel te vinden. 10 minuten mensen observeren leert ons al veel over de snelheid en de eetgewoontes van de Japanners en over de manier waarop ze met afval omgaan. Buiten de winkel staan enkele (selectieve) vuilnisbakken en letterlijk iedereen komt uit de auto gestapt met een plastiek zakje vol afval dat dan keurig over de verschillende vuilnisbakken verdeeld wordt.

Voor de eerste nacht hebben we een kamer gereserveerd in Toyoku Inn, een keten van budget hotels in Japan. Hier zijn de kamers zeer ruim, bijna een balzaal. Dit in tegenstelling tot de kamers in de stad Tokyo. Daar is de toegemeten ruimte per persoon beperkt.

de grote kamer

De Japanse Wc valt ons al snel op. Zo komen er 2 soorten Japanse Wc’s voor : de klassieke hurktoiletten, die wij Franse Wc’s noemen, en de Western style toiletten, een stuk meer gesofistikeerd dan deze die wij kennen in Europa. Van deze laatste zijn er verscheidene varianten ontdekken we.

Western style toilet

Soms is er brilverwarming, soms begint de spoeling te werken zodra iemand zich neerzet. Hierdoor horen buitenstaanders steeds hetzelfde standaard geluid! Verder zijn er sproeisystemen ingebouwd, die men naar keuze kan gebruiken. Het water is steeds van een goede temperatuur.

We hebben een camper gehuurd om rond te trekken. Dit is dus niet alleen een auto, maar ook een overnachtingsplaats en een eenvoudige keuken. Autoverhuur aan niet-Japanners staat hier nog in zijn kinderschoenen.

onze auto, hotelkamer en keuken voor de volgende weken

De camper wordt bij het hotel gebracht, service aan huis. In de mini i-pad zit een gps, die zou ons door het land loodsen. Maar net, nu we door Tokyo rijden, laat dat ding het afweten. Ook de volgende dag laat het toestel het afweten, daar waar het druk en complex is. Met een kaart en de Engelstalige wegwijzers is Japan geen probleem om rond te toeren.

Een voorbeeld van een wegwijzer

De weg tot Nagoya verloopt enerzijds door de vlakte, anderzijds door de bergen. Dat laatste traject bestaat uit tunnels en bruggen. Het eerste gedeelte loopt door gebieden met veel fabrieken en bedrijven, steden en woonwijken. Landerijen staan onder water. Meer zuidelijk zijn de veldjes al groen doordat de rijstplantjes al wat gegroeid zijn. Eigenlijk is dit gedeelte van het land helemaal niet mooi. De enige mooie plekjes die we zien zijn hellingen met theeplantages. De struikjes zijn compact, bijna bolvormig en de blaadjes zijn donkergroen.

Voor het grootste gedeelte bestaat de snelweg uit 2 rijbanen in elke richting. Het is er druk met veel vrachtwagens. Over het ganse traject moet er tol betaald worden. Dat gebeurt met een prepaid card. Hier zijn geen kassa’s meer voorzien, zoals we dat kennen in Frankrijk.
De maximum snelheid is vandaag 80 km per uur, waarschijnlijk omwille van de regen. Maar bijna niemand trekt er zich iets van aan. Vrijdag is het mooi weer en wordt er nog harder gereden.
Regelmatig zijn er parkings. Die zijn goed voorzien van erg proper sanitair, vuilnisbakken om afval selectief in onder te brengen naast cafetaria’s, een bakkerij en restaurants. Deze parkings zijn officiële overnachtingsplaatsen. Niet alleen vrachtwagenchauffeurs maken er gebruik van, ook veel automobilisten.

Voedsel uit de snelwegrestaurants. Net zoals in vele restaurants worden er borden plastic voedsel in plaats van menu’s gebruikt

Japanners zijn dol op soft-ijs en op simpele figuurtjes

hier en daar ligt ook Belgische chocolade in de rekken

de goede Japanse keuken is ook een streling voor het oog en aan te raden voor de lijn

Wij stoppen voor de eerste nacht op een parking, vlak bij een “onsen” gelegen. Onsen is het Japanse woord voor een warmwaterbron. Japan ligt op 3 breuklijnen waardoor aardbevingen en vulkanisme veel voorkomende verschijnselen zijn. Warmwaterbronnen zijn een nevenverschijnsel van het vulkanisme.
De “heilzame” werking van het warme, mineraalrijke water is al meer dan 1000 jaar bekend. De baden zijn gescheiden voor mannen en voor vrouwen. Hier in Kariya is het warmste water in de buitenbaden bijna 42°, het koudste, binnen bij de sauna, bijna 17°. De badcultuur is een deel van het leven in Japan. We genieten ervan, een fototoestel is een verboden object in het badgebied.

Nagoya is een zeer grote havenstad. De snelweg loopt door het havengebied. De fabrieken zijn sterk verontreinigend en de omgeving ligt vol afval.

Verder richting zuidwesten gaat de weg door de bergen. We zien vandaag veel meer, de wolken van gisteren zijn verdwenen. Japan is een echt bergland, gevormd door vulkanen, met steile hellingen en smalle dalen. De weg gaat beurtelings over bruggen en door tunnels. Op verschillende plaatsen worden nieuwe bruggen op erg hoge pijlers gebouwd.
Rond Osaka, nog een van de 9 Japanse miljoenensteden, zien we op de begane grond wegen, daarboven kruisen snelwegen en spoorwegen, en daar nog boven lopen er monorails met stations hoog boven de stad.

Na 1160 km rijden komen we aan bij de brug, die Kyushu, het zuidelijkste van de vier hoofdeilanden verbindt met Honsu.
Kyushu is het derde grootste eiland en ligt dichter bij Zuid-Korea dan bij Tokyo. Hier worden zaken gedaan met zuidoost Azië.

Brug over de zeestraat tussen Honsu en Kyushu

2.   Het eiland Kyushu

 in Kyushu is het al lente, de eerste bomen komen in bloei

Kyushu is het derde grootste eiland van Japan, met een oppervlakte van iets meer dan 40.000 km² (België is 30.000 km²). Het eiland is erg onderhevig aan vulkanisme en aanverwante geologische verschijnselen. Het is, net zoals Honsu (het grootstee eiland) erg bergachtig met steile bergen en smalle valleien.

kaart Japan met Kyushu

Kaart Kyushu

Ook hier komen vele waterlopen voor en hier en daar is er een grotere vlakte waar aan rijstteelt en aan tuinbouw gedaan wordt.

groenten worden door plastiek beschermd, en gekweekt veelal op terrassen om de hellig telkens horizontaal te kunnen bewerken

Op Kyushu loopt de snelweg nog steeds verder. We rijden naar het westen richting Nagasaki. Na 48u (slaaptijden inbegrepen) en 1380 km verlaten we eindelijk de tolweg. Het laatste deel ging erg traag. Uiteindelijk blijkt er een kijkfile te zijn waar we bijna 100 km in gereden hebben. In Japan is het aantal verkeersongevallen beperkt, maar als er een gebeurt is de sensatie groot. Net voorbij het ongeval zien we in de tegenrichting een kijkfile staan!
In Japan rijden er beperkt auto’s zoals wij ze in het westen kennen. De meeste mensen rijden hier met een smal en hoog autootje. De modellen doen me denken aan een handtas, het enige dat nog ontbreekt is een handvat. Deze auto’s zijn van Toyota, Mazda, Nissan, Honda, Suzuki en Daihatsu. Waarschijnlijk mogen deze modellen in Europa niet ingevoerd worden wegens de onveiligheid. Ze lijken wel een blikken doos met zetels, een motor en een stuur.

een smalle, hoge auto

Ten oosten van Nagasaki ligt het schiereiland Shimabara. Tot ongeveer halfweg de jaren 90 van vorige eeuw was Shimabara een eiland. Maar startte de Uzen vulkaan, na meer dan 2 eeuwen inactiviteit een reeks van vulkaanuitbarstingen waarbij de lava uiteindelijk een verbinding maakte met de rest van Kyushu. Deze verbinding is slechts 5 km breed.

het gebied van de Uzen is nu een nationaal park, een van de oudsten van Japan

het gebied hier wordt gemoderniseerd en klaar gemaakt om grote groepen (vooral) Japanse toeristen te ontvangen

Nu is de Uzen sinds een aantal jaren weer kalm, maar langs zijn flanken komen gassen en stoom permanent naar de oppervlakte. Zo een verschijnsel noemt men een “hel” letterlijk vertaald.

De verschillende hellen van Uzen

een warmwaterbron waar het water permanent opborrelt

zwavel wordt hier en daar afgezet

kokende, gorgelende hel

bij de grootste hel, kan de stoom vele tientallen meter hoog opspuiten en kunnen er duivelse geluiden weerklinken

bij valavond komt het geheel spookachtig over

en een foto bij duisternis

Deze foto’s geven weer wat we zien, maar de grommende, brommende en borrelende geluiden moet je erbij denken evenals de stank van zwavel (rotte eieren stank). De stoom die hier naar boven komt is 120° heet, gele zwavel wordt afgezet, en het water is zuur. Dat water wordt opgevangen en via pijpleidingen naar de verschillende hotels en pensions gebracht. Zo hoeven hun gasten niet naar de publieke baden te trekken.

Pijpleidingen naar de verschillende “onsen”

De publieke baden liggen elk bij een eigen “hel” waar het water afgetapt wordt. Wij bezoeken een van de vier publieke “onsen”. Het water is erg warm, beter gezegd heet. Waar het water binnen in het gebouw komt is er nog de zwavelgeur, maar de gassen verdwijnen en de zwavel blijft achter in het water dat daardoor een melkachtige kleur heeft.

net zoals in China wordt er gedurende het ganse jaar kerstboomverlichting gebruikt

De vulkaan Unzen heeft vele toppen, elk gevormd als kratertijdens een uitbarsting. In 1990 is de laatste uitbarsting gestart. Die duurde tot 1996 met ups en downs. De laatst gevormde top is ontstaan op de helling van de Fugen. 

Er loopt een weg naar de Nisa pas. Langs deze weg is er een mooi uitzicht op de oostelijke zijde van deze nieuwe top. De nieuwe berg, Heishan, heeft een hoogte van 250m, een breedte van 800m en een lengte van 1200m. Hier is elk menselijk verblijf, hoe kort ook, verboden wegens de grote hoeveelheid losse stenen.

het gedeelte boven de lijn is de nieuwe berg, onder de lijn is de Fugen

Een eind verder gaat er een antieke kabelbaan naar boven over een hoogteverschil van zo een 200 (steile) meter. Vanaf het bergstation is het nog wat trappen opklimmen tot een andere, oudere top met een uitzicht op de zuidelijke zijde van de nieuwe top.

de 22 jaar oude cabinebaan

waarbij de pijlers roest en versleten zijn

op de voorgrond de Fugen, op de achtergrond de nieuwe berg

tekening waarbij de nieuwe lavaberg duidelijk te zien is

Hier bloeien de planten nog niet, we zijn immers op 1334m hoogte.

Nadien rijden we bergaf naar het oosten naar Shimabara. Dit stadje ligt aan de voet van de Fugen en is tijdens de grote uitbarsting van 1991 helemaal verwoest. Net voor die uitbarsting was de bevolking geëvacueerd. Reddingswerkers, journalisten en vulkaanwatchers waren nog wel aanwezig. Bij die uitbarsting rolde de lava tegen een snelheid van 100 km per uur naar beneden naar het stadje Shimabara. Toen de 43 overgeblevenen beseften wat er gebeurde was het te laat om nog weg te vluchten. Samen met het stadje werden ze onder de lava bedolven.

Nu is er een disaster memorial hall om die ramp in herinnering te houden.

op dit moment van het jaar worden sierkolen gebruikt om tuintjes en parkjes kleur te geven

de Disaster Memory Hall

Enerzijds wordt er over de geschiedenis van de ene dag en de 6 jaar uitbarsting geïnformeerd met beelden en overblijfselen. Anderzijds is er een “levensechte” voorstelling met geluiden, beelden en bewegingen van de grote uitbarsting, gezien alsof we in een helikopter de gebeurtenissen volgen.

tijdens de “grote uitbarsting” werd door de kracht van de lava, een groot stuk rots in delen gekliefd, waardoor daar ter plekke een nieuwe vulkaan krater ontstond, die later aanleiding zou geven tot de “nieuwe berg”

En dan is er nog een voorstelling, typisch op zijn Japans, over de mensen in het stadje tijdens de uitbarsting van 1792. Het is een soort toneel, niet met echte figuren maar met figuren die in hout uitgezaagd zijn.

het toneel met 2 bergen waarvan de rechter de boze is, die zal uitbarsten. Vooraan werden de figuren bijgeschoven

de wijze leraar uit die tijd

voorstelling van de tsunami die volgde op de uitbarsting van 1792

In dit museum worden wij, westerlingen, wel goed omkaderd. We krijgen een audio in het Engels en voor elk evenement worden we persoonlijk verwittigd.

We rijden nu langs de noordelijke zijde van het schiereiland terug richting Nagasaki. In de vlakte zien we heel veel land- en tuinbouw. De grond is hier immers vruchtbaar door de lava en er is voldoende water. De boeren zijn op dit moment druk aan het werk, sommige teelten worden al geoogst.

terrassen met rijst in de smalle valleien

In Nagasaki bezoeken we een ander rampenmuseum. Van de vier belangrijke bezoeken we er vandaag twee.
Op 9 augustus van dit jaar, om 11u02 (Japanse tijd) zal het 70 jaar geleden zijn dat boven Nagasaki de tweede Amerikaanse atoombom werd gedropt. 3 dagen eerder werd de eerste op Hiroshima gelost.

beeld bij het Atoombommuseum

het moment van de ontploffing

In het Atomic Bomb Museum wordt de aanloop (erg kort) naar die dag, het moment zelf, de gevolgen ervan en de wereld na deze bom, voorgesteld.

Het bezoek start met een wandeling van een helling naar de kelderverdieping. Hier komen we in duistere en later in meer verlichte zalen.

foto van de ontploffing van de bom op Nagasaki, genomen op een afstand van ongeveer 20km

model van “Fatman”, de plutoniumbom die op Nagasaki gedropt is

voor de wetenschappers onder ons, een korte uitleg over de manier waarop de bom werkt

mensen en materiaal verkoolden, maar de schaduw blijft bestaan

het doel was de Mitsubishi wapenfabriek met alles er op en er aan, van het toneel te laten verdwijnen

We keren een stukje terug om andere belangrijke plaatsen op Kyushu te bezoeken.